ཉི་འོད་དྲོ་ཞིང་འཇམ་པ་དང་བསིལ་རླུང་དལ་གྱིས་ལྡང་བའི་སྟོན་འགོར་གསར་འགོད་པས་དགུང་ལོ་བགྲེས་པའི་རྒྱལ་སྨན་ལྷ་རྗེ་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པ་ཡིན། ཁོང་སྐུ་ཤ་རིད་ཀྱང་ཀུན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཉམས་འགྱུར་ཞིག་འདུག

ཚེ་གང་རིང་གཟི་བརྗིད་མཚན་སྙན་གྲངས་མེད་ཐོབ་པའི་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ནི་སྐབས་བཞི་པའི་རྒྱལ་སྨན་ལྷ་རྗེ་དང་། སྐབས་དང་པོའི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཀྲུང་ལུགས་སྨན་པ་གྲགས་ཅན། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཕུལ་བྱུང་ལེགས་སྐྱེས་པ་བཅས་ཡིན་ལ། བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་གྱི་དགེ་རྒན་ཆེ་མོ་བ་དང་འབུམ་རམས་སློབ་མའི་སློབ་དཔོན་ཡང་ཡིན། བཅར་འདྲི་བྱེད་རིང་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་བྱ་གཞག་ལ་བཅངས་པའི་ལྷག་བསམ་ཟོལ་མེད་ཀྱི་བརྩེ་བ་ཟབ་མོ་གསར་འགོད་པས་ཚོར་བྱུང་། ནད་ཀྱིས་མནར་ནས་ཉལ་སར་ལུས་པ་ཕུད། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཉིན་ལྟར་རྩོམ་འབྲིའམ་ཡང་ན་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་ལ་བྲེལ་བཞིན་ཡོད། ཁོང་གིས་རྒྱུན་དུ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་དང་དར་འཕེལ་གཏོང་ཆེད་ཚེ་སྲོག་གི་མཐའ་མའི་བར་འབད་བརྩོན་བྱེད་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཡོད་ཅེས་གསུང་གི་ཡོད།

ཚིག་མཛོད་བརྩམས་ནས་ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུས་པ།

1950ལོར་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་གོ་འཇོ་རྫོང་ཨ་ལོ་གྲོང་ཚོར་འཁྲུངས་པ་དང་། དེ་གའི་གནམ་གཤིས་འབྲོག་ལས་དང་རྨོ་འདེབས་བྱེད་རྒྱུར་ཧ་ཅང་འཚམ་པོ་ཡོད། ཁོང་འཁྲུངས་སའི་ཁྱིམ་དུ་ལུག་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་དང་ནོར་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་ལ་ད་དུང་ས་ཞིང་ཡང་ཡོད།

ལོ་13ལ་སླེབས་པའི་སྐབས་སུ་ཕ་མས་ཁོང་གོ་འཇོ་རྫོང་གི་གྲགས་ཅན་སྨན་པ་འཆི་མེད་རྡོ་རྗེའི་གམ་དུ་བསྐྱལ་ནས་ཆེན་པོ་ཆགས་རྗེས་བོད་ལུགས་གསོ་བ་རིག་པའི་སྨན་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཏེ་ས་གནས་དེ་གའི་མང་ཚོགས་ལ་ཕན་པ་བསྐྲུན་རྒྱུའི་རེ་བ་ཟབ་མོ་བཅོལ།

དུས་དེ་ནས་བཟུང་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པར་སློབ་གཉེར་བྱེད་འགོ་བརྩམས། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་ཉིན་ལྟར་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཤེས་བྱར་བརྩོན་ཞིབ་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། ད་དུང་དགེ་རྒན་ལ་སྨན་འཐུ་རོགས་དང་། སྨན་བཟོ་རོགས། ནད་བརྟག་རོགས་བཅས་ཀྱང་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ལོ་ཟླའི་འཁོར་བགྲོད་དང་བསྟུན་ནས་དགེ་རྒན་གྱི་ཕུལ་བྱུང་བློ་སྦྱོང་དང་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱང་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་སྙིང་ཁོང་རུས་པའི་གཏིང་ལ་འཇགས་ཡོད།

དུས་ཚོད་ཀྱིས་བརྩོན་པ་ཆེ་བའི་མི་ཞིག་གི་རེ་བ་ནམ་ཡང་ཆུད་ཟོས་སུ་གཏོང་མི་སྲིད། ལོ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་ལོ་ན་གཞོན་པའི་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་སྨན་པ་ཞིག་ཏུ་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ་དང་འབྲེལ་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་དུ་ཟབ་སྦྱོང་ལ་སྐྱོད་པའི་གོ་སྐབས་ཀྱང་ཐོབ། དེའི་རིང་ཁོང་གིས་རྒྱ་རི་ཐུབ་བསྟན་ཚེ་རིང་དང་། མཁའ་འགྲོ་དབྱང་དགའ། ཀུན་དགའ་ཕུན་ཚོགས་སོགས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་སྨན་པ་གྲགས་ཅན་དགེ་རྒན་དུ་བསྟེན་པ་དང་། ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་དུ་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་ཏན་ཏན་ཏིག་ཏིག་ངང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ལ་བརྩོན་ཞིབ་གནང་ཡོད།

1975ལོར་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་སྨན་རྩིས་ཁང་དུ་དངོས་སུ་ལས་ཀར་ཞུགས། དུས་དེ་ནས་བཟུང་མཐོང་རྒྱ་དེ་བས་ཆེ་བའི་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་གསོ་རིག་གི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལ་སྔར་བས་བརྩོན་ཞིབ་དང་བདེན་དོན་རྩད་འཚོལ་གནང་།

རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་བརྩོན་ཞིབ་སྙིང་སྟོབས་དེ་ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་པའི་མི་ཚེའི་ནང་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཁྱབ་ཡོད། ཁོང་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྩ་ཆེའི་རིག་གཞུང་བསམ་བློ་དང་ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་དེབ་ལ་ལེགས་སྒྲིག་གནང་ནས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཆེད་ལས་ཤེས་ལྡན་པ་དེ་བས་མང་བས་སློབ་སྦྱོང་དང་དཔྱད་གཞིར་འཛིན་རྒྱུར་མཁོ་འདོན་གནང་ཡོད།

སྐབས་དེ་དུས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ཚད་ལྡན་ཡིག་ཆ་དཀོན་པའི་གནས་ཚུལ་ལ་དམིགས་ཏེ། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་སྔ་ས་ནས་དཔྱད་གཞི་བསྡུ་རུབ་དང་ལེགས་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་ཚིག་མཛོད་རྩོམ་སྒྲིག་གི་ཞིབ་འཇུག་ལས་ལ་གཞོལ་བ་དང་། དུས་ཡུན་ལོ་8འབད་བརྩོན་གནང་བ་བརྒྱུད། ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གི་དེང་རབས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་རང་བཞིན་གྱི་ཚིག་མཛོད་ཐོག་མ་སྟེ《གཡུ་ཐོག་དགོངས་རྒྱན》ཞེས་པ་རྩོམ་སྒྲིག་ལེགས་སྒྲུབ་གནང་།

ད་བར《གཡུ་ཐོག་དགོངས་རྒྱན》ནི་སྔར་བཞིན་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལས་དོན་པའི་དགོས་ངེས་ཀྱི་ཚིག་མཛོད་ཅིག་ཡིན། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་ད་དུང《གསོ་བ་རིག་པའི་ཚིག་མཛོད》དང《ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ཉམས་མྱོང་གི་ཟིན་བྲིས་གནད་བསྡུས་ཕྱོགས་བསྒྲིགས》《བོད་སྨན་སྨན་ཐོ》སོགས་སྒྲིག་བཟོ་བྱས་ནས་མིག་སྔའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུས་ཡོད།

“ད་ཆ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་སྲིད་ཇུས་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡོད། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་བྱ་གཞག་སྔར་བས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར། རྒན་རབས་ཚོའི་གསུང་རབ་ཁྲོད་ནས་སྙིང་བཅུད་ལེན་དགོས་པ་མ་ཟད། ད་དུང་དགེ་རྒན་ཚང་མས་སློབ་མར་སློབ་ཁྲིད་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། དེ་ལྟར་བྱས་ཚེ། གཞི་ནས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་བྱ་གཞག་གི་མདུན་ལམ་ཡག་པོ་ཡོང་ཐུབ”ཅེས་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་བརྗོད།

སློབ་ཁྲིད་བྱས་ནས་མི་སྐྱོང་བ་དང་ཚན་ཞིབ་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གཞོལ་བ།

སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེ་བྱས་ཚུན། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་སློབ་གསོ་རིམ་བཞིན་རྒྱུན་གཏན་གྱི་སྲོལ་ལམ་ཐོག་བསྐྱོད་དེ། དངོས་གཞིའི་སློབ་རྒྱུས་སློབ་གསོ་དང་ལས་ཐོག་ཟབ་སྦྱོང་གསོ་སྦྱོང་གཙོ་བོར་འཛིན་པ་དང་དམངས་ཁྲོད་དུ་དགེ་རྒན་གྱིས་དགེ་ཕྲུག་ཁྲིད་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།

1985ལོར་བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་བཙུགས་པ་དང་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ཚན་ཁག་བཏོད་དེ་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ཆེད་ལས་ཀྱི་དངོས་གཞིའི་ཚན་ཁག་གི་སློབ་མ་ཁག་དང་པོ་བསྡུས་པ་རེད། 1989ལོར་བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་ཚན་ཁག་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་གྲྭའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་གླིང་དངོས་སུ་སྒོ་བྱང་བཀལ་ནས་བཙུགས་པ་རེད།

ལོ་བཅུ་ཕྲག་རིང་། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ལ་ལས་འགན་ལྕི་པོ་བསྟུད་མར་སྤྲད་པ་རེད།

རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་སློབ་ཁྲིད་ལོ་རྒྱུས་ནང་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་དངོས་གཞིའི་ཚན་ཁག་གི་སློབ་མ་ཁག་དང་པོ་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་དཔུང་ཁག་ནང་ཞུགས་པ་དང་། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་རབ་འབྱམས་པ་དང་འབུམ་རམས་པ་ཁག་དང་པོ་གསོ་སྐྱོང་བྱས་པ་སོགས་བརྒྱུད་མྱོང་ཡོད། ད་བར་ཁོང་གིས་སློབ་ཁྲིད་གནང་མྱོང་བའི་སློབ་མའི་གྲངས་འབོར་ཁྲི་ཟིན་ཞིང་། ཁོང་ཚོ་ས་བོན་ལྟར་ས་མཐོའི་ས་གཞི་ཆེན་པོར་རྩ་བ་ཚུགས་ནས་མི་སེར་གྱི་བདེ་ཐང་སྐྱོང་བཞིན་ཡོད།

སློབ་ཁྲིད་མཛད་པའི་ལོ་བཅུ་གྲངས་རིང་། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་སློབ་མར་རེ་བ་ནན་པོ་གནང་གི་ཡོད། སློབ་མས་ཀྱང་ཁོང་ལ་སྐྲག་སྣང་དང་གུས་བཀུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་སྔོན་སློབ་གྲྭས་སློབ་མར་དོ་དམ་བྱེད་པའི་མ་ལག་དང་ལམ་ལུགས་མ་ཆགས་གོང་། དགེ་རྒན་གྱིས་དགེ་ཕྲུག་ཁྲིད་པའི་རྒྱུན་འཛིན་པ་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ལ་སློབ་མ་དོ་དམ་བྱེད་སྟངས་ཆ་ཚང་ཞིག་ཡོད།

ཉིན་ལྟར་སྐྱ་མ་བཏང་གོང་། སློབ་གྲྭར་འབྱོར་མཁན་ཁོང་དང་པོ་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གིས་སློབ་མའི་ཉལ་ཁང་གི་སྒོ་བརྡུངས་ནས་སློབ་མ་ཚོར་གསོ་རིག་ཤེས་བྱ་ངག་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་ལྟ་སྐུལ་གནང་གི་ཡོད། དེ་ལྟར་བྱས་པར་བརྟེན་སློབ་མ་ཚོར་སློབ་སྦྱོང་གི་གོམས་གཤིས་ཡག་པོ་ཞིག་འཇགས་ཡོད། ཁོང་གིས་སློབ་མ་མི་རེ་ངོ་རེར《རྒྱུད་བཞི》སོགས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་གསུང་རབ་གྲགས་ཅན་ངག་འཛིན་བྱེད་དགོས་པའི་བླང་བྱ་འདོན་གྱི་ཡོད། རྒྱུན་དུ་སློབ་མའི་ཀུན་སྤྱོད་ཐད་སྒྲིག་བཀུར་ཁྲིམས་སྲུང་དང་དགེ་བཀུར་ལུགས་བརྩི་བྱེད་དགོས་པའི་བླང་བྱ་ནན་པོ་ཡང་འདོན་གྱི་ཡོད།

ཁོང་གིས་སློབ་མར་ནན་པོ་གནང་གི་ཡོད་པ་སློབ་མའི་ཁྲོད་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་ཡོད་ཀྱང་། སློབ་མའི་སེམས་ནང་ཁོང་ལམ་སྟོན་སྒྲོན་མེ་ལྟ་བུར་བརྩིས་ནས་གུས་སྐྲག་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ཁོང་གིས་རང་དཔེ་གཞན་སྟོན་དང་ངག་སློབ་དཔེ་སྟོན་གནང་སྟེ་སློབ་མ་དང་མཉམ་དུ་ངལ་རྩོལ་གནང་བ་དང་རང་ཉིད་དགེ་ཕྲུག་བྱེད་རིང་གི་ཉམས་མྱོང་སློབ་མར་ཡང་ཡང་བརྗོད་གནང་གི་ཡོད།

རྒན་དབང་འདུས་ལགས་རྒན་ཡོལ་མ་ཞུས་གོང་། སྔ་རྗེས་སུ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མི་ཆོས་རིག་པ་དང་ལུས་ཁམས་རིག་པ་སོགས་ཆེད་ལས་ཀྱི་རྨང་གཞི་དང་གཙོ་གཞུང་སློབ་ཚན་20ལྷག་ཙམ་སློབ་ཁྲིད་གནང་མྱོང་ཡོད། ཁོང་གིས་གཙོ་ཁྲིད་གནང་བའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞི་རྒྱུན་ཆེན་པོ་གསུམ་གྱི་རིག་པ་དང་ཁོག་ནད་རིག་པ་སློབ་གྲྭ་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་རིམ་པའི་སློབ་ཚན་རྩེ་གྲར་བདམས་པ་དང་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གསོ་བཅོས་རིག་པ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་གནད་རིག་ཚན་ལ་བདམས་པ་རེད།

རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་སྨན་པ་དང་དགེ་རྒན་གནང་ནས་ལོ་60ལྷག་ཙམ་སོང་རིང་། སྨན་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་འབད་བརྩོན་ཧུར་ལེན་གནང་ནས་ཉིན་ལྟར་ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་ལས་ཀ་ཆུ་ཚོད་10ལྷག་ཙམ་གནང་གི་ཡོད། དགེ་རྒན་ཞིག་གི་ངོས་ནས་ཞོགས་སྔ་ལངས་དང་དགོང་ཕྱི་ཉལ་གྱིས་སློབ་མའི་སློབ་སྦྱོང་དང་འཚོ་བའི་ཕྱོགས་གང་སར་ལྟ་རྟོག་གནང་གི་ཡོད།

ཚན་ཞིབ་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་ལོ་བཅུ་ཕྲག་རིང་། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་འོག་ཚོགས་པས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ས་གཞི་ཡོངས་ལ་རྐང་རྗེས་བཞག་པ་དང་། འབྲེལ་ཡོད་གནའ་ཤུལ་བཙལ་འཚོལ་དང་འདྲི་དཔྱད་གནང་བ། ས་གནས་དེ་གའི་ཡུལ་མིའི་ཁྲོད་འདྲི་རྟོག་གནང་བ་བརྒྱུད། ལོ་10ཕྲག་རིང་གི་ཞིབ་འཇུག་འབྲས་བུ་དེ་2002ལོའི་དབྱི་ཐ་ལིའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་གྲོས་ཚོགས་ཐོག“བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་གནའ་བོའི་ཞང་ཞུང་གི་གསོ་རིག་དང་ཤེལ་དཔལ་ནས་དར་བ་ཞིག་ཡིན་པའི”ལྟ་བར་རིགས་པས་ཁུངས་སྐྱེལ་བྱས་ནས་ཐེངས་དང་པོ་བཏོན་པས་མིག་སྔར་རིག་གཞུང་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་ཁས་ལེན་པའི་ལོ་ངོ་3870ལྷག་ཙམ་ཟིན་པའི་འབྱུང་ཁུངས་གཞུང་ལུགས་གཏན་འཁེལ་གནང་བ་དང་། དེས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལོ་རྒྱུས་ལོ་ངོ་1000ལྷག་ཙམ་སྔོན་དུ་འདེད་པ་དང་། བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོང་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཚ་རླབས་ཤིག་འཕྱུར་བ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་སྐད་ཆ་ཤོད་དབང་ཡང་ཐོབ་ཡོད།

རིག་དངོས་བསྡུ་ལེན་དང་གསུང་རབ་རྒྱུན་འཛིན།

འདི་ལོའི་ཟླ་8ཚེས་19ཉིན་ནི་ཀྲུང་གོའི་སྨན་པའི་དུས་ཆེན་ཐེངས་བདུན་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་། བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་དང་ཞོར་གཏོགས་སྨན་ཁང་གི་འགོ་ཁྲིད་མི་སྣས་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ལ་མཇལ་དར་བསྒྲོན་པ་དང་མེ་ཏོག་ཆུན་པོ་ཕུལ་ནས་རྒྱལ་སྨན་ལྷ་རྗེར་གུས་ལུགས་མཚོན་པ་དང་སྨོན་འདུན་བཟང་པོ་ཡང་ཞུས་ཤིང་། ཉིན་དེར་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་གྱི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་རྟེན་མཛོད་ཁང་ལ་ཁོང་གི“མཆོག་ནོར”གསར་པ་སྟེ《གནའ་བོའི་གཏེར་སྟོན་གསུང་རབ》དེབ་71ཆ་ཚང་གཉིས་ཕུལ་བ་རེད།

2002ལོར་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་གནས་ཐོན་ཁུངས་རྒྱུན་འཛིན་དང་མྱུར་སྐྱོབ་བྱ་ཆེད། སྐབས་དེ་དུས་བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་གླིང་སློབ་དོན་ཁྲུའུ་ཡི་ཁྲུའུ་ཀྲང་ཡིན་པའི་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་སྐབས་དེ་དུས་བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་གླིང་གི་ཡོན་ཀྲང་དང་དགེ་རྒན་ཆེ་མོ་བ་ཁྲོ་རུ་ཚེ་རྣམ(འདས་ཟིན་པ)ལ་རྟེན་མཛོད་ཁང་གྲབས་འཛུགས་བྱེད་དགོས་པའི་གྲོས་འགོ་བཏོན་པ་རེད། 2004ལོར“བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་རྟེན་མཛོད་ཁང”གྲབས་འཛུགས་ལས་དོན་དངོས་སུ་འགོ་ཚུགས་པ་རེད།

དེ་རྗེས་ཀྱི་ལོ་20ལྷག་ཙམ་རིང་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་འབྲེལ་ཡོད་རིག་དངོས་བསྡུ་རུབ་བྱེད་པའི་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ལམ་དུ་སྐྱོད་འགོ་ཚུགས་པ་དང་། སློབ་གྲྭར་རྟེན་མཛོད་ཁང་ཆེད་མངགས་གྲབས་འཛུགས་བྱེད་པའི་གྲོན་དངུལ་མེད་པས་རིག་དངོས་བསྡུ་རུབ་ཐད་སྤྱོད་པའི་མ་དངུལ་དེ་དཀའ་གནད་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

རྩ་ཆེ་ཞིང་སྟོངས་ལ་ཉེ་བའི་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་རིག་དངོས་ཀྱི་ཉར་ཚགས་དངོས་པོ་བསྡུ་རུབ་བྱ་ཆེད། རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་ལོ་ལྟར་དགུན་གསེང་དང་དབྱར་གསེང་སྐབས་སློབ་མའམ་ཡང་ན་དགེ་རྒན་ཁྲིད་དེ་བོད་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་རིག་དངོས་བསྡུ་རུབ་བྱེད་པར་འགྲོ་གི་ཡོད། དཀའ་བ་དུ་མ་སྤྱད་ནས་གདན་ཞུས་ལྟར་མཚོ་སྔོན་དང་། ཀན་སུའུ། སི་ཁྲོན་སོགས་སུ་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་པར་བསྐྱོད་པ་མ་ཟད། དབྱི་ཐ་ལི་དང་། ཨུ་རུ་སུ། ནེ་པ་ལ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་པར་ཡང་བསྐྱོད་མྱོང་ཡོད། ཁོང་གིས་སློབ་ཁྲིད་ལས་བྱུང་བའི་གྲོན་དངུལ་ཚང་མ་རིག་དངོས་དང་གསུང་རབ་འཚོལ་བསྡུ་བྱེད་པར་བཏང་གནང་གི་ཡོད།

ད་ཆ་རྟེན་མཛོད་ཁང་དེར་ཉར་ཚགས་བྱས་པའི་དངོས་པོ་ཚང་མའི་ཡོང་ཁུངས་སྐོར་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ལ་གསལ་པོར་ཤོད་རྒྱུ་ཡོད། དངོས་རྫས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་ཆུང་ཙག་སྐོར་ལ་ཁོང་གིས་ད་དུང་སློབ་མ་ཚོར་ཐོ་འགོད་ཤོག་བྱང་བཟོ་རུ་འཇུག་གི་ཡོད།

མ་དངུལ་མི་འདང་བས། སྐབས་ཤིག་རིང་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་དཀའ་བ་དུ་མ་སྤྱད་ནས་རིག་དངོས་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་པར་བསྐྱོད་ཡོད། ལོ་བཅུ་ཕྲག་གོང་གི་ཉིན་ཞིག་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ལ་སློབ་མ་ཞིག་གི་འཕྲིན་ཐུང་འབྱོར་བའི་ནང་ལྷོ་ཁའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སྨན་པ་ཞིག་ལ་ཨེའི་པར་གཞིའི《རྒྱུད་བཞི》(ཨེ་ནི་ཨེ་ལྷ་རྒྱ་རིའི་ཨེ་ཞེས་པ་དེ་དང་དེང་གི་ལྷོ་ཁའི་ཆུ་གསུམ་རྫོང་གོང་ཁང་གསར་རྒྱུད་དུ་ཡིན)ལག་བྲིས་མ་ཞིག་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་། གནས་ཚུལ་དེ་ཤེས་འཕྲལ་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱིས་དངུལ་སྨར་ཁྱེར་ནས་དེ་མུར་ལྷོ་ཁར་བསྐྱོད་པ་རེད།

ལྷོ་ཁའི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་པ་སྐལ་བཟང་ཚེ་རིང་གིས་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་དང་ཐུག་འཕྲད་གནང་ནས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་དངོས་པོ་ཉར་ཚགས་སྐོར་ཉན་རྗེས། སྤྱིར་ན་རང་ཁྱིམ་གྱི་གསུང་རབ་ལ་གུས་ཞེན་ཆེ་ཡང་རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་ལ་ཡི་རང་སྐྱེས་ནས་ཁྱིམ་རྒྱུད་ཀྱི་གསུང་རབ་རྩ་ཆེན་དེ་ཞལ་འདེབས་སུ་ཕུལ་ཡོད།

ད་ཆ་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་17པའི་སྐབས་ཐོན་པའི་ཨེའི་པར་གཞིའི《རྒྱུད་བཞི》དེ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་རྟེན་མཛོད་ཁང་ནང་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད། དེ་དང་མཉམ་དུ་དེ་གར་ཉར་ཚགས་བྱས་པའི་གྲས་སུ་ད་དུང་པེ་ཅིང་གི་པར་གཞི(ཁྲེང་ཏེའམ་རེ་ཧོའི་པར་གཞིའང་ཟེར)སོགས་དུས་རབས་དང་པར་གཞི་མི་འདྲ་བའི《རྒྱུད་བཞི》18ཡོད།

རྒན་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་གཙོ་ཁྲིད་འོག ད་ཆ་བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་ཆེན་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་རྟེན་མཛོད་ཁང་ལ་གཞི་ཁྱོན་ཆེན་པོ་ལྡན་ཞིང་། དེར་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དང་གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་གནའ་གཞུང་གི་ཚད་ལྡན་ཡིག་ཆ(ཁག)ཁྲི་1.8ལྷག་ཙམ་ཉར་ཚགས་བྱས་པའི་ནང་དཔེ་དཀོན་བྲིས་མ་100ལྷག་ཙམ་ཚུད་ཡོད། དུས་སྐབས་སོ་སོའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་དངོས་800ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དེ་དག་གི་ལོ་ཚད་སྔ་ཤོས་ལོ་ངོ་1200གོང་ལ་ཁུངས་འདེད་ཆོག ཤིང་པར་གྱི་རྩ་ཆེའི་གསུང་རབ་ཁྲི་2ལྷག་ཙམ་དང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ཐང་ལྡན་པའི་ཉར་ཚགས་དངོས་རྫས་སྣ་ཚོགས་5000ལྷག་ཙམ་ཡོད།