2025ལོ་ནི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་ངོ་60འཁོར་བའི་ལོ་རེད་ལ། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་བཞི་པའི” མཇུག་བསྡུའི་ལོ་དང“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅོ་ལྔ་པའི”ཐབས་འགོད་ཇུས་འདོན་གྱི་འགག་རྩའི་ལོའང་རེད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱིས་རྒྱ་ཆེའི་སྲིད་གྲོས་ཨུ་ཡོན་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་སྣེ་ཁྲིད་ཀྱིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་མི་དམངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་དང་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་དགོངས་པ་གལ་ཆེན་དང་། དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་ལག་བསྟར་ནན་པོ་བྱེད་པ། འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་ལེགས་ཆ་དང་ཆེད་དོན་གྲོས་མོལ་སྒྲིག་གཞིའི་ནུས་པ་གང་ལེགས་འདོན་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ལྟེ་བའི་ལས་འགན་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ནས། ཏང་གི་འགོ་ཁྲིད་དང་། འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར། གྲོས་མོལ་དམངས་གཙོ་བཅས་ཟུང་འབྲེལ་དམ་ཟབ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པ། “དོན་ཆེན་བཞིར”དམིགས་པ་དང“འཛུགས་གཏོད་བཞིར”ཤུགས་བརྒྱབ་པ། “བོད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གཅུན་འདོམས་ནན་པོ་དང་ཚོད་འཛིན་ལྷུག་པའི་གནད་དོན་སེལ་བ”དང་། རང་ལྗོངས་ཀྱི“‘ལོ་ལྔ་ཚན་བཅོ་ལྔ་པའི’འཆར་གཞི་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པར་འགོད་པའི་ལས་འགན་གལ་ཆེན་གཉིས་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ནས། ད་ལོའི་ཆེད་དོན་སྲིད་གླེང་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ལས་དོན་སྤེལ་བར་གྲ་སྒྲིག་ཧུར་ཐག་བྱས་པ། སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཆེད་དོན་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་7ལས་གྲུབ་པའི་ཆེད་དོན་བརྟག་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་ཤིང་། མི་འབོར་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ་དང་། ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་གསར་མ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་རྒྱུ། ཞིང་འབྲོག་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་སོགས་བརྗོད་གཞི་14ལ་དམིགས་ནས་གཞི་རིམ་དུ་བརྟག་ཞིབ་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པར་བསྐྱོད་དེ། གཏིང་ཟབ་པ་དང་། རྒྱ་ཆེ་བ། ཕན་འབྲས་ལྡན་པ་བཅས་ཀྱི་བརྟག་ཞིབ་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པར་བྱས་ནས། འཚོག་ཉེར་ཡོད་པའི་སྲིད་གླེང་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཚོགས་འདུའི་གྲ་སྒྲིག་ལས་དོན་ཁག་ཡག་པོ་བསྒྲུབས་ཡོད།

མི་འབོར་གྱི་གཞི་ཁྱོན་ཆེ་རུ་དང་མི་འབོར་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ནས་དམངས་སེམས་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་བ་དང་ཤེས་ལྡན་པ་གཟེངས་སུ་ཐོན་པར་བྱས་པ།

སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས“མི་འབོར་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་བསྐྱར་དར་རླབས་པོ་ཆེ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་དོན་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས། ངེས་པར་དུ་མི་འབོར་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བར་ཤུགས་བརྒྱབ་སྟེ། མི་འབོར་གྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བརྟེན་ནས་ཀྲུང་གོའི་ལུགས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་ལ་འདེགས་སྐྱོར་བྱེད་དགོས”ཞེས་བསྟན་གནང་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་མི་འབོར་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་རྣམ་བཤད་གལ་ཆེན་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། མི་འབོར་ལས་དོན་མུ་མཐུད་ཡག་པོ་བསྒྲུབས་པ་དང་མི་འབོར་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བར་གྲུབ་འབྲས་གསར་པ་མངོན་པ་སྟེ། གཅིག་ནས་ལུས་པོའི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་མུ་མཐུད་སོང་ཞིང་། མིའི་ཆ་སྙོམས་སྔོན་དཔག་ཚེ་ཚད་ལོ་72.5ཟིན་པ་དང་། ཕྲུ་གུ་སྐྱེས་ཚད་8‰ཡན་དུ་བརྟན་པོ་བྱུང་བ། མི་འབོར་གྱི་གཞི་གྲངས་བརྟན་པོ་འཕར་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ན་རྒས་ཅན་དུ་མ་སླེབས་པའི་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་སྲིད་འཛིན་ཁུལ་འབའ་ཞིག་ལ་གྱུར་ཡོད། གཉིས་ནས་རིག་གནས་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཕྱིན་ཞིང་། གསར་འཕར་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་ལ་སློབ་གསོ་ཐོབ་པའི་ལོ་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་ཆུ་ཚད་དུ་སླེབས་ལ་ཉེ་བ་དང་། སྤྱི་པའི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་དཔེ་དེབ་ཉར་ཚགས་བྱེད་ཚད་དང་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་དཔེ་དེབ་ཉར་ཚགས་བྱེད་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་ཆུ་ཚད་ལས་ཆེས་ཆེར་བརྒལ་བ། ཁེ་བེད་བདག་ཐོབ་ཀྱི་དབང་ཆ་སྤྲོད་ཚད་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཟིན་ཐོ་གསར་པ་བཏོད་ཡོད། གསུམ་ནས་བསམ་བློའི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རིམ་སྤོར་བྱུང་ཞིང་། མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་འཚོ་བར་འཆང་བའི་རེ་འདོད་ཇེ་ཆེར་སོང་བ་དང་། འཛད་སྤྱོད་གྲུབ་ཆ་དེ་སློབ་གསོ་དང་བདེ་སྲུང་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཕྱོགས་པ། དེ་བཞིན་བསམ་བློའི་འདུ་ཤེས་ཀྱི་སྒོ་མོ་འབྱེད་ཚད་དང་། གྲངས་འཛིན་ལག་རྩལ་དང་ལེན་བྱེད་ཚད། གསར་གཏོད་འདུ་ཤེས་དང་ཁྲིམས་སྐྱོང་འདུ་ཤེས་མངོན་གསལ་དོད་པོས་ཇེ་མཐོར་སོང་ཡོད། བཞི་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་སྔར་བས་ཟབ་ཏུ་སོང་ཞིང་། ས་དགའ་རྫོང་དང་ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་སོགས་སློབ་ཆུང་གིས“འགྲེལ་བཤད་པ་ཆུང་ཆུང”གི་རྣམ་པ་སྤྱད་དེ། ཕྲུ་གུ་ཚོའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་འཛིན་པའི་མོས་སེམས་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་ནུས་ལྡན་བཏང་བ་དང་། འཇོ་མདའ་རྫོང་འཇོ་ཕུ་དགོན་གྱིས་མ་དངུལ་རང་གྲབས་བྱས་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་ཟབ་གཏོང་གི་སློབ་གསོའི་རྟེན་གཞི་བསྐྲུན་པ། ལྷོ་རོང་རྫོང་ཤོ་པ་མདོ་གྲོང་རྡལ་གྱིས་རྒྱལ་ལམ་349རྒྱུད་ཀྱི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་ཟབ་གཏོང་གི་སློབ་གསོའི་ཡུལ་སྐོར་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ངུ་བསྐྲུན་ཡོད།

བརྟག་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་གིས་ཐབས་མང་སྤྱད་དེ་སློབ་གསོ་དང་སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་པ་དང་ཐོན་ལས་གསར་པའི་བཟོ་པའི་དཔུང་ཁག་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག མཐོ་མཁས་རྩེ་དཀོན་གྱི་ཤེས་ལྡན་པ་ནང་འདྲེན་དང་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ཤེས་ལྡན་པའི་དཔུང་ཁག་རྒྱ་སྐྱེད་དང་འཚར་ལོངས་བདེ་བླག་ཡོང་བར་རོགས་རམ་བྱེད་དགོས་པ་དང་། མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མར་ཕྱོགས་མང་པོ་ནས་སྟབས་བསྟུན་ལས་ཞུགས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་དགོས་པ་དང་ལས་ཞུགས་སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་སྣ་ཚོགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས་པ། ནད་རིགས་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་དུས་བཀག་ལྟར་གཟུགས་པོར་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་ལས་དོན་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། གྲོང་མིའི་བདེ་ཐང་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་བཏང་ནས་དམངས་ཡོངས་ཞུགས་པའི་བདེ་ཐང་ཡར་སྐུལ་གྱི་རྣམ་པ་ཆགས་པར་བྱེད་དགོས་པ། དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་ཆེད་ལས་ཀྱི་རྩལ་ནུས་དང་ལས་ཞུགས་གསོ་སྦྱོང་དང“མངགས་ཐོ་དང་ལས་གནས་གཏན་འཁེལ་རྣམ་པའི”གསོ་སྦྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས་དེ་བས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་གསོ་སྦྱོང་མ་ལག་འཛུགས་དགོས་པའི་གྲོས་འགོ་བཏོན་པ་རེད།

སྒྲིག་སྲོལ་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་གསོ་སྐྱོང་དང་། ནང་འདྲེན། བཀོལ་སྤྱོད། གཞིས་ཆགས་བཅས་ཀྱི་འདུ་འགོད་ཆེན་པོ་བཞི་ནས་གསོན་ཤུགས་དེ་བས་ཆེན་པོ་མངོན་པར་བྱས་པ།

སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས“ཤེས་ལྡན་པ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་གི་ཕྱོགས་བསྡུས་རྒྱལ་སྟོབས་ལ་ཚད་འཇལ་བྱེད་པའི་ཚད་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། ཤེས་ལྡན་པ་ནི་རང་བདག་གསར་གཏོད་ཀྱི་འགག་རྩ་རེད། རྩེར་སོན་ཤེས་ལྡན་པར་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བའི་རང་བཞིན་ལྡན་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་ཤེས་ལྡན་པར་བརྟེན་དགོས་པ་དང་། མི་རིགས་དར་རྒྱས་གཏོང་བར་ཤེས་ལྡན་པར་བརྟེན་དགོས”ཞེས་ནན་བཤད་གནང་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཤེས་ལྡན་པའི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་རྣམ་བཤད་གལ་ཆེན་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། ཤེས་ལྡན་པའི་ལས་དོན་མུ་མཐུད་ཡག་པོ་སྒྲུབ་པ་དང་ཤེས་ལྡན་པ་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་གསོ་སྐྱོང་དང་། ནང་འདྲེན། བཀོལ་སྤྱོད། གཞིས་ཆགས་བཅས་ཀྱི་འདུ་འགོད་ཆེན་པོ་བཞི་ཁ་བཤད་ལག་བསྟར་དང་བྱས་འབྲས་གཟེངས་ཐོན་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད།

གཅིག་ནི་ཤེས་ལྡན་པ་གསོ་སྐྱོང་འདུ་འགོད་ཡིན་ཞིང་། རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན་ཞིང་འབྲོག་ཚན་རྩལ་རྐང་འཛིན་པ་378གསོ་སྐྱོང་བྱས་པ་དང་། ཞིང་འབྲོག་ཚན་རྩལ་ཤེས་ལྡན་པ་མི་ཐེངས་4000ལྷག་ཙམ་གསོ་སྦྱོང་བྱས་པ།“གངས་ལྗོངས་ཀྱི་ཤེས་ལྡན་པ”དང“གཞོན་ནུ་རྩེར་སོན་ཤེས་ལྡན་པའི་རོགས་སྐྱོར་འཆར་གཞི”སོགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་བརྟེན་ནས་ཚན་ཞིབ་པ་60ལྷག་ཙམ་གྱི་སློབ་རྒྱུས་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ། “ཞིང་ནང་དང་ས་གཞི་ཆེན་པོའི་ཐོག་དཔྱད་རྩོམ་འབྲི་བའི”འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་བཅས་བྱས་ཡོད། གཉིས་ནི་ཤེས་ལྡན་པ་ནང་འདྲེན་འདུ་འགོད་ཡིན་ཞིང་། ཞིང་འབྲོག་ཤེས་ལྡན་པར་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་ནས་འབྲུ་རིགས་འདེབས་མཁན་དུད་ཚང་ཆེ་གྲས་དང་། ཞིང་འབྲེལ་ཁེ་ལས། སོན་བཟང་གསོ་སྤེལ་ར་བ་སོགས་གཉེར་སྐྱོང་བྱེད་པོ་གསར་པའི་ལག་རྩལ་ཡག་ཏུ་གཏོང་བར་མ་དངུལ་ནས་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། རྟེན་གཞིར་སྔོན་ཐོན་གྱི་བཀོལ་སྤྱོད་ལག་རྩལ་ཚོད་ལྟ་བྱས་པ། བཀོལ་སྤྱོད་གསོ་སྦྱོང་དང་ལག་རྩལ་མཛུབ་ཁྲིད་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་བྱས་ནས། གཞི་རིམ་གྱི་ཞིང་ལས་ལག་རྩལ་པའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་ཤུགས་ཆེན་བཏང་ཡོད། གསུམ་ནི་ཤེས་ལྡན་པ་བཀོལ་སྤྱོད་འདུ་འགོད་ཡིན་ཞིང་། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གོ་མིང་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་དང་། “རྒྱབ་སྐྱོར་གསུམ་དང་རོགས་སྐྱོར་གཅིག”གི་མི་སྣ་བསྡུས་ཏེ། གཞི་རིམ་དུ“ལས་དོན་ཡག་པོ་སྒྲུབ་ཐུབ་པ་དང་། གཞིས་ཆགས་ཐུབ་པ། གོ་ཆོད་པ”བཅས་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་ཚན་རྩལ་ཤེས་ལྡན་པའི་དཔུང་ཁག་ཅིག་བཏོད་ཡོད། བཞི་ནི་ཤེས་ལྡན་པ་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་འདུ་འགོད་ཡིན་ཞིང་། “ཇོ་མོ་གླང་མའི་ཤེས་ལྡན་པའི”སྲིད་ཇུས་རབ་དང་རིམ་པ་བཏོན་པ་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་དམིགས་བསལ་ཕོགས་སྣོན་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་འདེམས་སྒྲུག་བྱེད་ཐབས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་བ། འདེམས་སྒྲུག་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱ་ཆེར་བཏང་བ། ཐེངས་གཅིག་རང་བཞིན་གྱི་ཕོགས་སྣོན་སྤྲོད་པའི་གྲངས་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད།

བརྟག་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་གིས་ཤེས་ལྡན་པའི་སྲིད་ཇུས་འགན་སྲུང་ལ་སྔར་བས་ཤུགས་བརྒྱབ་སྟེ། ཐོབ་ཐང་སྟབས་བསྟུན་འཕར་སྣོན་ལམ་སྲོལ་བཙུགས་ནས་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་ལ་ལྟ་སྐུལ་དང་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཡིད་དབང་འགུག་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། ཐོན་སློབ་ཞིབ་གསུམ་མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཏེ། “ཞིང་ནང་སློབ་ཚན”ལག་ལེན་བྱེད་སྟངས་ཁྱབ་སྤེལ་བཏང་ནས། ཤེས་ལྡན་པ་དང་ཞིང་ལས་དང་གྲོང་གསེབ་འཕེལ་རྒྱས་ཕན་ཚུན་འཚམ་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པ། ཞིང་འབྲོག་ཚན་རྩལ་ཁྱབ་སྤེལ་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ། “ཞིང་གསུམ”ལས་དོན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་འགན་ནུས་བསྡུ་སྒྲིལ་བྱས་ནས་ཚན་རྩལ་ཞབས་ཞུའི་ཐབས་ལམ་སྔར་བས་ཤར་བགྲོད་ཐུབ་པར་བྱེད་དགོས་པ། མི་སྤྱོད་ཚན་པའི་དཔྱད་བསྡུར་རང་ཚུགས་དབང་ཆ་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ། མིག་སྔའི་ཤེས་ལྡན་པའི་གདེང་འཇོག་དཔྱད་ཞིབ་ལམ་སྲོལ་གྱི་ཞན་ཆ་བསལ་ནས་དེ་བས་འཐུས་སྒོ་ཚང་བའི་ཤེས་ལྡན་པའི་གདེང་འཇོག་མ་ལག་འཛུགས་དགོས་པའི་གྲོས་འགོ་བཏོན་པ་རེད།

བདེ་ཐང་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ལ་བདེ་སྐྱིད་དེ་བས་ཆེ་བ་ཐོབ་པར་བྱས་པ།

མི་དམངས་ཀྱི་བདེ་ཐང་ནི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་མཚོན་རྟགས་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ཀྲུང་དབྱང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བདུན་པའི་ཐོག“བདེ་ཐང་འགན་སྲུང་ལས་དོན་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཏེ། ས་བབ་མཐོ་བའི་ས་ཁུལ་དང་འཚམ་པའི་སྨན་བཅོས་བདེ་སྲུང་སྒྲིག་ཆས་གསར་པ་དང་ལག་རྩལ་གསར་པ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་དང་འབྲེལ་ཁྱབ་གདལ་བཏང་ནས། ཁོང་ཚོའི་བདེ་ཐང་ཆུ་ཚད་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས”ཞེས་ནན་བཤད་གནང་ཡོད། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་མཛུབ་སྟོན་དང་མཆན་འགོད་མཛུབ་སྟོན་གལ་ཆེན་གྱི་དགོངས་དོན་དང་དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། བདེ་ཐང་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་བར་གྲུབ་འབྲས་གསར་པ་ཐོབ་པ་སྟེ། གཅིག་ནས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་གནད་སྨིན་ཇུས་བསྟར་བྱས་ཤིང་། ས་མཐོའི་ནད་རིགས་ཐོན་མང་བ་དང་བཟའ་བཅའི་གྲུབ་ཆ་ལུགས་མཐུན་མིན་པ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་དམིགས་ནས། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་ཀྱིས“དམིགས་ས་ལྔའི”ལས་ཀའི་བླང་བྱ་བཏོན་ཏེ། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་བྱ་གཞག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འཇུར་མིག་བསལ་ནས་བདེ་ཐང་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་ཐབས་ཡང་དག་ཅིག་བཙལ་ཡོད། གཉིས་ནས་སྡེ་ཚན་དབར་གྱི་མཐུན་སྦྱོར་ལ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོབ་ཅིང་། རོགས་སྐྱོར་དང་ལེན་སྨན་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་།“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་པས་བོད་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པའི་ལེགས་ཆ་གང་ལེགས་བཏོན་པ། “1+7+13”གྱི་རོགས་སྐྱོར་དང་ལེན་སྨན་ཁང་གི་མ་ལག་བསྐྲུན་པ། “ཀ་པ་རིམ་པ་གསུམ་པ”དང“ཀ་པ་རིམ་པ་གཉིས་པའི”སྨན་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ཤུགས་ཆེན་བཅས་བྱས་ཏེ“བརྒྱུད་རོགས་ཁྲིད་གསུམ”གྱི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་ཡོད། རོགས་སྐྱོར་དང་ལེན་སྨན་ཁང་གི་སྒོ་བསྟེན་བྱེད་ཚད་དང་། སྨན་ཁང་དུ་སྡོད་ཚད། སྨན་བཅོས་ནུས་པ་བཅས་མཐོ་རུ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཕྱིན་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིའི་བདེ་ཐང་གི་གཟུགས་པོ་བརྟག་དཔྱད་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས། བདེ་ཐང་གི་གཟུགས་པོ་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་ཚད་གཞི་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མཐོ་རུ་བཏང་ཞིང་། 2023ལོའི་ཚུན་དུ་རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན་མི་ཐེངས་ཁྲི་539.53ལྷག་ཙམ་ལ་གཟུགས་པོ་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཡོད། ནད་གཞི་འགོག་བཅོས་ཐད། ཐུམ་འབུའི་ནད་སྐབས་བསྟུན་གཙང་སེལ་ཐུབ་པ་དང་། གྲུམ་བུ་ཚིགས་ཆེན་ནད་གསར་དུ་ཐོན་མེད་པ། བྱིས་པའི་ལྷན་སྐྱེས་སྙིང་ནད་སྨན་བཅོས་རྒྱུན་རྣམ་ཅན་དང་། ཚད་ལྡན་ཅན། ལམ་སྲོལ་ཅན་བཅས་སུ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ། ལྗོངས་ཡོངས་སུ་སྐྱ་འགྲིབ་སྨན་བཅོས་དམིགས་འཛུགས་སྨན་ཁང་45བཙུགས་ནས་2023ལོའི་ཚུན་དུ་བསྡོམས་ནད་པ་ཁྲི་2.2ལྷག་ཙམ་ལ་གཤགས་བཅོས་བྱས་ཡོད།

བརྟག་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་གིས“དམིགས་ས་ལྔའི”བླང་བྱ་མ་ལུས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་སྨན་བཅོས་ཐོན་ཁུངས་བཀོད་སྒྲིག་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་ས་ཁོངས་སྨན་བཅོས་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པ་དང་། ཤེས་ལྡན་པའི་དཔུང་ཁག་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་སྣེ་ཁྲིད་ཤེས་ལྡན་པ་དང་། ཁ་ཐང་བའི་རྐང་འཛིན་ཤེས་ལྡན་པ། གཞི་རིམ་སྨན་བཅོས་མི་སྣ་བཅས་ཀྱི་སྟོང་ཆ་གསབ་པ་དང་ནུས་པ་གསོ་སྐྱོང་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པ། སྨན་རྫས་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་སྟེ། རྒྱ་ཆེའི་མང་ཚོགས་དང་ལྷག་པར་དུ་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་མང་ཚོགས་ལ་སྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་ཕན་པ་དེ་བས་མང་བ་དང་ཡག་པ་ཐོབ་པར་བྱེད་དགོས་པ། སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ། ནད་ཡམས་ཚོད་འཛིན་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏིང་ཟབ་བཏང་ནས་ཆེད་ལས་ཚན་ཁག་གི་སྨན་ཁང་འཛུཌ་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས་པའི་གྲོས་འགོ་བཏོན་པ་་རེད།

“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅོ་ལྔ་པའི”འཆར་གཞི་བཟོ་འགོད་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུས་ནས་བོད་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ།

ཉེ་ཆར། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅོ་ལྔ་པའི”འཆར་གཞི་བཟོ་འགོད་ལས་དོན་སྐོར་ལ་མཛུབ་སྟོན་གལ་ཆེན་གནང་ནས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པ་དང་། དམངས་གཙོ། ཁྲིམས་ལྟར་བཅས་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་འགོད་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས་པའི་ནན་བཤད་གནང་ཡོད། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་སྐབས་བཅུ་པའི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་བརྒྱད་པས་དུས་ཐོག་ཏུ་བཀོད་སྒྲིག་དོན་འཁྱོལ་བྱས་པ་དང་ཧྲུའུ་ཅི་ཝང་ཅུན་ཀྲེང་གིས་བླང་བྱ་ཁ་གསལ་བཏོན་གནང་ཡོད། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱིས་ས་མཐོའི་ཞིང་འབྲོག་དང་། ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ། རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་སོགས་ཐོན་ལས་ལ་དམིགས་ནས་གཞི་རིམ་བཅོས་སྐྱོང་དང་། གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་འཛུཌ་གཏོད་བཅས་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས་བརྟག་ཞིབ་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ་འཆར་འགོད་ཀྱི་གྲོས་འགོ་བཏོན་ཡོད།

“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅོ་ལྔ་པའི”དུས་སྐབས་ནི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་བོད་ལྗོངས་གསར་པ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་འགག་རྩའི་དུས་སྐབས་ཤིག་རེད། སྲིད་གྲོས་ཀྱི་བརྟག་ཞིབ་ཚོགས་ཆུང་ཁག་གིས་གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་དམིགས་ནས་འཆར་འགོད་ཀྱི་གྲོས་འགོ་བཏོན་པ་སྟེ། ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་ཐོན་ལས་ཐད། གློག་ཁུངས་དང་། གློག་དྲ། ཐེག་ཚད། ནུས་གསོག་བཅས་གཞི་གཅིག་གི་བཀོད་ཇུས་ལ་སྤྱི་འདོམས་བྱས་ཏེ། ནུས་རྒྱུ་གསར་པས་གློག་ཤུགས་སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། རིག་ནུས་ཅན་གྱི་ཟད་གྲོན་དམའ་བའི་གློག་དྲའི་ལས་སྟེགས་འཛུགས་པ། གློག་ཤུགས་འདྲེན་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོན་ལས་འཆར་གཞི་འགོད་པ་བཅས་བྱས་ཏེ། ལྗང་མདོག་གློག་ཤུགས་ཀྱི་རིན་གོང་དང་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་ཐད། ཡུལ་སྐོར་བར་མཐོངས་ཀྱི་བཀོད་ཇུས་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། མཐའ་འཁོར་གྱི་ས་ཁོངས་འཐབ་ཇུས་དང་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་པ། རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་རྫས་གསར་གཏོད་བཅས་བྱས་ནས། སྒྲིག་བཀོད་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་དགོས་པ། གཞི་རིམ་བཅོས་སྐྱོང་དང་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་རམ་འདེགས་བྱེད་པའི་ཐད། ཏང་འཛུགས་སྐྱོང་གིས་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། གཞི་རིམ་ཏང་རྩ་འཛུགས་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་དམ་འཛིན་ཏན་ཏིག་བྱེད་པ། ཁྲིམས་སྐྱོང་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་རོགས་རམ་བྱེད་དགོས་པ། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་ཐད། དྲིལ་བསྒྲགས་དང་སློབ་གསོ་གཏིང་ཟབ་རྒྱག་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་པ། “ཚང་དགོས་པ་གསུམ་དང་ཕན་འདོགས་པ་གཅིག”གི་སྤྱིའི་བླང་བྱ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས། “འདུ་འགོད་ཆེན་པོ་བཞི”དང“བྱ་སྤྱོད་ཁག་དྲུག”གི་ལས་དོན་ལ་མཐོར་འདེགས་གསར་པ་ཡོང་བར་རྒྱུན་མཐུད་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པ་བཅས་རེད།

འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དུས་མཚམས་གསར་པར་གཞི་ཚུགས་ནས། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིའི་ཆེད་དོན་སྲིད་གླེང་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ལྷན་གྱི་ཚོགས་འདུ་གོ་སྐབས་སུ་བརྩིས་ཏེ། བོད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཁྲོད་ཀྱི་གཅུན་འདོམས་ནན་པོ་དང་ཚོད་འཛིན་ལྷུག་པོ་སེལ་རྒྱུར་དམིགས་ནས། “དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ་དང་གཅིག་ཏུ་སྡུད་པའི”ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་འཁྲི་ལག་བསྟར་ཏན་ཏིག་བྱེད་པ་དང་། ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་དང་། དམངས་གཙོ་ལྟ་སྐུལ། སྲིད་ཞུགས་སྲིད་གླེང་བཅས་བརྒྱུད་དམངས་འཚོ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་མི་སེམས་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་རྒྱུ་དེ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཁྱབ་པར་བྱས་ནས། བོད་ཀྱི“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅོ་ལྔ་པའི”འཆར་འགོད་དོན་འཁྱོལ་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ལེགས་སྐྱེས་སུ་འབུལ་རྒྱུ་རེད།