ཚེས་20ཉིན། ཀྲུང་དབྱང་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་པའི་སྣེ་ཁྲིད་དེ་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་ངོ་60འཁོར་བའི་རྟེན་འབྲེལ་མཛད་སྒོར་ཞུགས་པའི་ཀྲུང་གུང་ཀྲུང་དབྱང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི། ཀྲུང་དབྱང་དམག་ཨུད་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་བཅས་ཡིན་པའི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སེང་གསན་ནས་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་གནང་ཞིང་། ཁོང་གིས་ནན་བཤད་གནང་དོན། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་ངོ་60ཡི་རིང་། ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་འགྱུར་མེད་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་དང་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་འོག རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་སྣེ་ཁྲིད་ཀྱིས་དཀའ་སྤྱད་འབད་འཐབ་དང་གསར་འབྱེད་ཡར་བརྩོན་བྱས་པ་དང་། མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་མཐའ་འཁྱོངས་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་བ། ཁ་ཕྲལ་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་འཐབ་རྩོད་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་བ། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་འཛམ་གླིང་སྐྱེ་བོ་ཀུན་གྱིས་དོ་སྣང་བྱེད་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོབ་པ། གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར་གནམ་ས་བླ་འོག་ཏུ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའི་འགྱུར་ལྡོག་བཅས་བྱུང་ནས། རྒྱལ་ཡོངས་ས་གནས་ཁག་དང་མཉམ་དུ་དུས་བཀག་ལྟར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་བསྐྲུན་པ་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་རྒྱང་ལམ་གསར་པར་གོམ་སྟབས་སྤོས་ཡོད། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་གྱི་དགོངས་དོན་ལ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཁྲོད་ཚུར་སྣང་ལན་ཆ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞིང་། ཚང་མས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་གྱི་དགོངས་དོན་མཛུབ་ཁྲིད་དུ་བྱས་ཏེ་སྔར་བས་ཡིད་ཆེས་བརྟན་གཏོང་དང་། སེམས་ཤུགས་གཅིག་སྒྲིལ། འབད་འབུངས་ཡར་བརྩོན་བཅས་བྱས་ནས། “དོན་ཆེན་བཞིར”མུ་མཐུད་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ཞེས་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ངང་བརྗོད།

“ལོ་ངོ་60ཡི་རིང་། འཛམ་གླིང་ཡང་རྩེར་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ལམ་ལུགས་དང་མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་གྲུབ་འབྲས་ལྡན་པའི་ངང་ལག་བསྟར་བྱས་པ་ལས། མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱིས་ཁྲིམས་ལྟར་ཁེ་དབང་ཁག་ལོངས་སྤྱོད་དང་། ཐབས་ལམ་དང་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་བརྒྱུད་ཁྲིམས་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་དོ་དམ་དང་། དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གནས་བྱ་གཞག་ལ་དོ་དམ། སྤྱི་ཚོགས་ལས་དོན་ལ་དོ་དམ་བཅས་བྱེད་པར་འགན་ལེན་གང་ལེགས་ཐུབ་ནས། བོད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ལམ་ལུགས་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་གང་ལེགས་བྱས་པ་དང་ཁྲིམས་སྐྱོང་གི་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་བཏིང་ཡོད” རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ལྷན་གཞུང་དོན་ཐིང་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རེན་དང《མི་དམངས་བོད་ལྗོངས》ཀྱི་གཙོ་སྒྲིག་པ་མཱ་ཝེ་མིང་གིས། “ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འགོ་འཛུགས་ས་གསར་པར་ང་ཚོས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་མཛུབ་སྟོན་གལ་ཆེན་དང་དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་སློབ་སྦྱོང་དང་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པ་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིའི“ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པ་མཉམ་དུ་བཏོད་ནས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ལེ་ཚན་གསར་པ་རྩོམ་དགོས”ཞེས་པའི་བཀའ་མངགས་གལ་ཆེན་ལྟར། མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ལམ་ལུགས་གཡོ་འགུལ་སྤུ་ཙམ་ཡང་མི་གཏོང་བར་མཐའ་འཁྱོངས་དང་། དུས་བསྟུན་མདུན་སྐྱོད་ངང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བ། གཞུང་འཁྱོངས་གསར་འབྱེད་ངང་འཁོར་རྒྱུག་ཡག་པོ་བཅས་བྱས་ཏེ། བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོའི་མི་དམངས་དམངས་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་དང་ལག་ལེན་གཏིང་ཟབ་བསྟར་ནས་རང་འགུལ་ངང་ལས་འགན་འཁུར་བ་དང་། ཁྲིམས་ལྟར་འགན་འཁྲི་གཙང་སྒྲུབ་བྱེད་པ། ‘མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད’དང‘ཁྲིམས་སྐྱོང་གི་སྟོབས་ཤུགས’ལ་བརྟེན་ནས‘འཛུགས་གཏོད་བཞིར’རམ་འདེགས་བྱས་ཐོག་མཐུན་སྒྲིལ་དང་། འབྱོར་ཕྱུག ཤེལ་དཔལ། ཞི་མཐུན། མཛེས་སྡུག་བཅས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་བོད་ལྗོངས་གསར་པ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྟོབས་ཤུགས་སྐྱེས་སུ་འབུལ་རྒྱུ་ཡིན”ཞེས་མྱོང་ཚོར་ཆེན་པོས་བཤད།

སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དཔེ་གསར་ཅན་དང་གྲོང་གསེབ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་སྤྱི་འདོམས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བ། ལས་ཞུགས་དང་། སློབ་གསོ། སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན། སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་། རྒན་གསོ། བཅོལ་གསོ་སོགས་དམངས་འཚོའི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབས་ཏེ་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་དང་། སྐྱིད་སྣང་། བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་བཅས་སྔར་བས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས་ཞེས་བསྟན་གནང་བ་རེད།

“བོད་ཀྱི་བཅིངས་འགྲོལ་ཐོབ་པའི་གྲོང་ཚོ་ཨང་དང་པོ”སྟེ་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་འཇོ་མདའ་རྫོང་སྐམ་ཐོག་གྲོང་རྡལ་སྐམ་ཐོག་གྲོང་ཚོ་ནི་བོད་ཤར་གྱི་སྒོ་མོ་ལྟ་བུ་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། ལོ་ངོ་60ཡི་རིང་ལ་གནམ་ས་བླ་འོག་ཏུ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ཡོད། གྲོང་ཚོའི་ཏང་ཀྲི་པུའི་ཧྲུའུ་ཅི་ངག་དབང་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་སྤོབས་པ་ཆེན་པོས“ད་ཆ་གྲོང་མིའི་སྡོད་ཁང་ཡངས་ཤིང་དཀར་ཆ་དོད་ལ། དུད་ཚང་ཚང་མར་ཆུ་ཀ་ལ་ཁྲིད་པས་སྔོན་ཆད་ལྟར་འབྲི་ཆུའི་འགྲམ་དུ་ཆུ་ལེན་པར་འགྲོ་དགོས་མེད། གྲོང་ཚོའི་ནང་དུ་འཕྲོད་བསྟེན་ཁང་གསར་དུ་བརྒྱབ་པས་མགོ་ན་བ་སོགས་ནད་གཞི་ཆུང་གྲས་རིགས་གྲོང་ཚོ་རང་ནས་སྨན་བཅོས་བྱེད་ཐུབ། སློབ་གསོའི་ལེ་ལག་ཀྱང་ཉིན་རེ་བཞིན་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་ཕྱིན་ཏེ། ཕྲུ་གུ་ཚོ་བུ་བཅོལ་ཁང་ནས་སློབ་ཆུང་ལོ་རིམ་དྲུག་པའི་བར་ཚང་མ་གྲོང་ཚོའི་ནང་སློབ་གྲྭ་འགྲིམ་ཐུབ་པས། ལྟོ་ཆས་དང་སྡོད་གནས་སོགས་གང་ཅིའི་ཐད་ནས་ཁྱིམ་བདག་རྣམས་བློ་ཧ་ཅང་བདེ་པོ་ཡོད། མདོར་ན། ད་ཆའི་འཚོ་བ་ཡག་པོ་འདི་ཚང་མ་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་བཟང་པོའི་བཀའ་དྲིན་ཡིན”ཞེས་བཤད།

སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས། བོད་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རང་ངོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པས་དོན་དངོས་ལ་གཞིགས་ནས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། ཡུལ་བབ་དང་བསྟུན་ནས་ས་མཐོའི་ཁྱད་ལྡན་ལེགས་ལྡན་ཐོན་ལས་དང་ལྷག་པར་ཏུ་ཁྱད་ལྡན་ཞིང་འབྲོག་ལས་དང་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ་དང་། ཐོན་ཁུངས་ལས་སྣོན་ལས་རིགས་རྒྱུན་མཐུད་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བ། དེང་རབས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ཧུར་ཐག་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ནས། རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྐོར་གྱི་ཐོན་ལས་མཉམ་འདྲེས་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་ཞེས་བསྟན་གནང་བ་རེད།

ལོ་མང་རིང་། སྨན་གླིང་གྲོང་ཁྱེར་ཆབ་ནག་ཤང་ཤེལ་དཀར་མོན་པ་གྲོང་ཚོས་རང་ངོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ལེགས་ཆ་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཐོག“ཀུང་སི་དང་། ཀྲི་པུའུ། མང་ཚོགས”བཅས་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྟངས་སྤྱད་དེ་གྲོང་ཚོའི་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བར་ཕན་འབྲས་ཐོན་ཡོད། 2003ལོར། ཤེལ་དཀར་མོན་པ་གྲོང་ཚོའི་ལོ་རེའི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཡོང་འབབ་སྒོར་500ལས་མེད་ལ་གྲོང་ཚོའི་མཉམ་སྡེབ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཡོང་འབབ་ཧ་ལམ་མེད། 2024ལོར། གྲངས་གཞི་འདི་གཉིས་ཀ་སྒོར་ཁྲི་4.28དང་སྒོར་ཁྲི་62.5བར་སོ་སོར་འཕར་ཞིང་འཕར་ཚད་ལྡབ་80ལྷག་ཟིན་ཡོད། འདི་ནི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་ངོ་60ཡི་རིང་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཐོབ་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་བསྡུས་རིས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པ་ཞིག་རེད། ཤེལ་དཀར་མོན་པ་གྲོང་ཚོའི་ཏང་ཀྲི་པུའི་ཧྲུའུ་ཅི་ཚེ་དབང་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས“ལོ་ངོ་60ཡི་རིང་། ཏང་གི་འགྱུར་མེད་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་འོག ང་ཚོ་རྒྱལ་ཡོངས་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་དང་མཉམ་དུ་བདེ་སྐྱིད་མཐུན་སྒྲིལ་ལྡན་པའི་ཡངས་བའི་ལམ་ཆེན་ཐོག་བསྐྱོད་ཡོད། བྱང་སྐར་སྤུན་བདུན་གྱི་ལམ་སྟོན་ཇི་བཞིན་བསྐྱོད་ན་ལམ་ནོར་ཐེབས་མི་སྲིད་པ་དང་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ན་བདེ་སྐྱིད་ཐོབ་ངེས་རེད། ང་ཚོས་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོས་མུ་མཐུད་ཏང་གི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ཏེ། མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་དང་མཐུན་སྒྲིལ་ལག་གདང་སྦྲེལ་ནས་དེ་བས་བདེ་སྐྱིད་དང་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་འཚོ་བ་མཉམ་དུ་གཏོད་ངེས་ཡིན”ཞེས་སེམས་འགུལ་ཐེབས་བཞིན་བཤད།