རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གོང་འཕེལ་དང་བསྒྱུར་བཅོས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་ནས།

འཐུས་མི་རྣམ་པ་ཚོ།

རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་བཀའ་མངགས་ལྟར། ད་ལྟ་2023ལོའི་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཕྱོགས་ཀྱི་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་ཚུལ་དང་2024ལོའི་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཕྱོགས་ཀྱི་འཆར་གཞིའི་འཆར་ཟིན་སྐོར་གྱི་སྙན་སྒྲོན་འདི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པའི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པར་ཕུལ་ནས་གྲོས་ཞིབ་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་མ་ཟད། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་རྣམ་པ་དང་ཟུར་ཞུགས་པ་རྣམ་པས་ཀྱང་དགོངས་འཆར་འདོན་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

གཅིག 2023ལོའི་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཕྱོགས་ཀྱི་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་ཚུལ།

2023ལོ་ནི་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་ཉི་ཤུ་པའི་དགོངས་དོན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་འགོ་ཚུགས་པའི་ལོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ལོ་གསུམ་རིང་གི་ཏོག་གསར་རིམས་ནད་སྔོན་འགོག་དང་ཚོད་འཛིན་གྱི་དུས་མཚམས་འགྱུར་རྗེས་དཔལ་འབྱོར་སླར་གསོ་དང་གོང་འཕེལ་བྱུང་བའི་ལོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ཞུམ་མེད་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་འོག ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གོང་འོག་ཚང་མས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་མཛུབ་ཁྲིད་དུ་བྱ་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་ཀྲུང་དབྱང་གི་དཔལ་འབྱོར་ལས་དོན་ཚོགས་འདུ་དང་ཀྲུང་དབྱང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བདུན་པའི་དགོངས་དོན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་གལ་ཆེའི་མཛུབ་སྟོན་དང་དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་གི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་པ་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་སྐབས་བཅུ་པའི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པ་དང་བཞི་པའི་བཀོད་སྒྲིག་གཞིར་བཟུང་། ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་སློབ་སྦྱོང་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་སློབ་གསོ་ཏན་ཏིག་སྤེལ་ཐོག“དོན་ཆེན་བཞིར”དམིགས་པ་དང“འཛུགས་གཏོད་བཞིར”ཤུགས་བརྒྱབ་སྟེ། “མངོན་པ་གསུམ་དང་ཕན་ཡོད་གཅིག”གི་སྤྱིའི་བླང་བྱ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས། ནང་མཁོ་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བར་ཤུགས་རྒྱག་པ་དང་། ཚོང་གཉེར་གྱི་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བ། སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། ཉེན་ཁ་འགོག་ཟོན་དང་སེལ་བ་བཅས་བྱས་པར་བརྟེན། མ་འཇོག་བརྟན་པོ་དང་། འཕར་སྣོན་བརྟན་པོ། ལས་ཞུགས་བརྟན་པོ། ཟོག་གོང་བརྟན་པོ་བཅས་བྱུང་ཁར། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གྱི་སྔོན་དཔག་དམིགས་ཚད་གཙོ་བོ་ཡོངས་སུ་མངོན་འགྱུར་ཐུབ་རེ་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་ཐུབ་ནས་2024ལོའི་དཔལ་འབྱོར་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབ་རྒྱུར་སྲ་ཞིང་བརྟན་པའི་རྨང་གཞི་བཏིང་ཡོད།

སྔོན་དཔག་བྱས་ན། 2023ལོའི་ལོ་ཧྲིལ་པོའི་ས་གནས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་9%ཡས་མས་འཕར་རྒྱུ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་ཐད་ཀྱི་མ་འཇོག་30%ཡན་འཕར་རྒྱུ། གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་བཟོ་ལས་ཀྱི་འཕར་ཐང་10%ཡན་འཕར་རྒྱུ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་རྫས་སིལ་ཚོང་གི་སྤྱི་འབོར་22%ཡན་འཕར་རྒྱུ། གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་ལ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ལས་གཉེར་ཡོང་འབབ་20%ཡན་འཕར་རྒྱུ། ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་གྱི་སྤྱི་འབོར་130%ཡན་འཕར་རྒྱུ། ཡུལ་མི་ཡོངས་ཀྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ལག་ཐོག་ཡོང་འབབ་8%ཡས་མས་འཕར་བཟོ་ཡོད་པའི་ནང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ལག་ཐོག་ཡོང་འབབ་6.5%ཡས་མས་དང་10%ཡས་མས་སོ་སོར་འཕར་རྒྱུ། སྤྱིར་བཏང་གི་སྤྱི་པའི་སྔོན་རྩིས་ཀྱི་གཏོང་ཡོང་31.7%དང་8%ཡས་མས་སོ་སོར་འཕར་རྒྱུ། གྲོང་མིའི་འཛད་སྤྱོད་རིན་གོང་འཕར་ཤུགས་3%ནང་ཚུན་དུ་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཁོངས་ཀྱི་ལས་ཤོར་བསྡུར་ཚད་5%ནང་ཚུན་དུ་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(གཅིག) རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ། “མ་འཇོག་དོན་འཁྱོལ་ལ་དམ་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་པའི་ལོའི”བཀོད་སྒྲིག་ཁག་དོན་ཐོག་ཏུ་འཁྱོལ་བ་བྱས་པ་དང་། རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་འཕེལ་རིམ་མགྱོགས་སུ་བཏང་བ་མ་ཟད། ནུས་ལྡན་མ་འཇོག་རྒྱ་ཆེར་ཧུར་ཐག་བཏང་སྟེ་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་གྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་དུ་བཏང་བ་སྟེ། གཅིག་ནི་སྙན་སེང་སྦྲེལ་མཐུད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་སྐུ་ངོ་མས་རུ་སྣེ་ཁྲིད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་པུའུ་ཨུད་ལ་སྙན་སེང་མཐུན་སྦྱོར་གནང་བ་དང་སྦྲགས། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དང་མ་འཇོག་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་རང་འགུལ་ངང་སྦྲེལ་མཐུད་བྱས་ཏེ་མ་འཇོག་ཐད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་གང་ཐུབ་བྱས་ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གིས་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་794(ཀྲུང་དབྱང་སྔོན་རྩིས་ནང་གི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་246དང་། ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་126 རླངས་འཁོར་ཉོ་ཁྲལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་393 དམངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་གོང་འཕེལ་ཐེབས་རྩའི་སྒོར་དུང་ཕྱུར་22 ཀྲུང་དབྱང་གི་ཆེད་སྤྱོད་རྒྱན་ཤོག་སྤྱི་ཕན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་7བཅས)དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཤིང་། ལོ་འཁོར་གྱི་དམིགས་ཚད་ལས་འགན་སྒོར་དུང་ཕྱུར་750ཚད་བརྒལ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། བོད་སྐྱོར་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་43དམིགས་སར་འབྱོར་ཡོད། གཉིས་ནི་གནས་བབ་མཐོ་སར་བཞག་སྟེ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པ། རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་བཀོད་གཏོང་དང་འགན་འཁྲི་གཙང་ལེན་གྱི་ལམ་སྲོལ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་འགན་འཁྲི་གཙང་ལེན་བྱས་པའི་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་25ཡི་འཕེལ་རིམ་བདེ་བླག་བྱུང་བ། ཟླ་1ནས་ཟླ་11བར། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་ལ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1377བཏང་ཡོད་ཅིང་ལོ་འཁོར་གྱི་དམིགས་ཚད་ཀྱི་96%ལེགས་སྒྲུབ་བྱུང་ཡོད། ལྷ་སའི་སྟོང་ཧྥུའུ་500ཡི་གློག་འདོན་གློག་སྒྱུར་ལས་གྲྭ་བསྐྲུན་འགོ་ཚུགས་ཡོད། G318དང་G219 ཕུ་མདོ་ཆུ་འདྲེན་ལས་གྲྭ་སོགས་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ། G4218སེང་གེ་ཁ་འབབ་གྲོང་རྡལ་ནས་དགུན་ས་གནམ་ཐང་བར་གྱི་ལམ་དུམ(ཚོད་འཛིན་རང་བཞིན་གྱི་ལས་གྲྭ)སྐྲུན་འགོ་ཚུགས་པ་དང་། འཕྲང་པོ་ཆུ་ཤུགས་གློག་ཁང་སྐྲུན་འགོ་ཚུགས་པ། སྤུ་ཧྲེང་གནམ་ཐང་དང་གོང་དཀར་གནམ་ཐང་གི་རྒྱུག་ལམ་གཉིས་པ་བསྐྲུན་ནས་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་པ། ཤངས་ཆུ་ཆུ་བེད་ལྟེ་གནས་ནས་གློག་གཏོང་འགོ་ཚུགས་པ། འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དང་བོད་ཤར་ལྷོའི་རྒྱུད་གཉིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆུའི་མཛེས་ལྗོངས་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་དཔེ་སྟོན་རྟེན་གཞིའི་ནང་བཅུག་ཡོད། གསུམ་ནི་རྣམ་གྲངས་གསོག་འཇོག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་བཞི་པའི”འཆར་འགོད་དང་རྣམ་གྲངས་ཇུས་གཞིའི་དུས་དཀྱིལ་གྱི་ཚོད་སྐོར་བྱས་ཏེ། རྣམ་གྲངས་71ལེགས་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུའི་རེ་འདུན་ཞུས་པས་མ་འཇོག་སྒོར་དུང་ཕྱུར་638གསར་སྣོན་བྱུང་ཞིང་། 10.6%འཕར་ཡོད། འབྲེལ་ཡོད་རྣམ་གྲངས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་འབྲེལ་ཡོད་པུའུ་ཨུད་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་བཞིན་ཡོད། གྲབས་གསོག་རྒྱལ་བུན་རྣམ་གྲངས་921ཡོད་པར་སྤྱིའི་མ་འཇོག་སྒོར་དུང་ཕྱུར་384.9བྱས་ཡོད།

(གཉིས) ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་གྱི་གོམས་སྟབས་བརྟན་པོ་བྱུང་བ། “ཐོན་ལས་དང་པོ་ལེགས་སྒྱུར་དང་། ཐོན་ལས་གཉིས་པ་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བ། ཐོན་ལས་གསུམ་པ་གོང་མཐོར་གཏོང་བ”བཅས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་འཐབ་ཇུས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་གྱི་ཆེད་སྤྱོད་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་30བཙུགས་ནས་ཐོན་ལས་སྒྱུར་སྤྲོད་རིམ་སྤོར་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་དེང་རབས་ཅན་གྱི་ཐོན་ལས་མ་ལག་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་རྒྱུར་སྤྱད་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་སླར་གསོ་མགྱོགས་པོ་བྱུང་བ། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་བློ་གསར་གླིང་དེ“རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རིག་གནས་ཐོན་ལས་དཔེ་སྟོན་གླིང”དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་བ་དང་། འུན་ཤིང་ཀོང་ཇོའི་དངོས་ལྗོངས་ཟློས་གར་ཆེ་གྲས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཡུལ་སྐོར་འཁྲབ་སྟོན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྩེར་སོན་མིང་གཞུང་ནང་ཚུད་པ། སྤོ་བོ་རྫོང་དང་མེ་ཏོག་རྫོང་ཀྲུང་གོའི་རྫོང་ཁོངས་མཛེས་ཤོས་ཀྱི་མིང་ཐོའི་ནང་ཚུད་ཡོད། ལོ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་སོང་རྗེས་རྒྱལ་མཚམས་སྒྲོལ་ནས་ཡུལ་སྐོར་དུ་བསྐྱོད་རྒྱུ་སླར་གསོ་བྱུང་ཡོད། སྔོན་དཔག་བྱས་ན། ལོ་ཧྲིལ་པོར་རིག་གནས་ཐོན་ལས་ཀྱི་རིན་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་89ཟིན་ནས་42%འཕར་རྒྱུ་དང་། ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ཁྲི་5500ལ་སྣེ་ལེན་ཞུས་ནས་83.2%འཕར་རྒྱུ། ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་650ཟིན་ནས་59.7%འཕར་ཏེ་ཡུལ་སྐོར་བའི་མི་ཐེངས་དང་ཡོང་འབབ་གཉིས་ཀས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཟིན་ཐོ་གསར་པ་གཏོད་ཐུབ་རྒྱུ་རེད། གཉིས་ནི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་ཐོན་ལས་རྒྱུན་མཐུད་ངང་སྟོབས་ཆེར་སོང་བ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ནུས་རྒྱུའི་ལས་རིགས་ལ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་400བཏང་བས་57%འཕར་བ་དང་། བསྐྲུན་ཟིན་པ་དང་སྐྲུན་བཞིན་པའི་གློག་ཤུགས་འཕྲུལ་ཚན་ནས་གློག་འདོན་ཚད་སྟོང་ཝ་ཁྲི་2414ཟིན་པ་དང་། སྔོན་དཔག་བྱས་ན་གློག་འདོན་ཚད་10%ཡས་མས་འཕར་རྒྱུ། གསུམ་ནི་འབྱུང་འཕྲོད་བཟོ་ལས་གོང་འཕེལ་མྱུར་པོ་བྱུང་བ། འབྱུང་འཕྲོད་གཏེར་རི་གཏོད་རྒྱུའི་ཚད་གཞི་བཟོས་པ། གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་བཟོ་ལས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་18%ཡས་མས་འཕར་བ་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་རྒྱུ་ཆའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་43.8%འཕར་བ། འབྱུང་འཕྲོད་བཟོ་ལས་ཀྱིས་གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་ལ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་138བཏང་བས་26%ཡན་འཕར་ཡོད། བཞི་ནི་དེང་རབས་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གོང་འཕེལ་མྱུར་པོ་བྱུང་བ། ཟླ་1ནས་ཟླ་10བར་གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་ལ་གཉེར་སྐྱོང་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་189ཟིན་ནས་28%འཕར་བ། འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་། མཛོད་ཉར། སྦྲག་སྲིད་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱི་ལས་གཉེར་ཡོང་འབབ་63%འཕར་བ་དང་། ཆ་འཕྲིན་བརྒྱུད་གཏོང་དང་། མཉེན་ཆས། ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་བཅས་ཀྱི་ལས་གཉེར་ཡོང་འབབ་9.2%འཕར་ཡོད། ལྔ་ནི་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཐོན་སྐྱེད་བརྟན་པོ་བྱུང་བ། ལོ་ཧྲིལ་པོར་འབྲུ་རིགས་ཐོན་འབབ་ཏུན་ཁྲི་108ཡན་ཟིན་ཞིང་དེའི་ནང་ནས་ཏུན་ཁྲི་84དང་། སྔོ་ཚལ་ཐོན་འབབ་ཏུན་ཁྲི་95 ཤ་སྒོང་དཀར་ཆུའི་ཐོན་འབབ་ཏུན་ཁྲི་93བཅས་ཟིན་ཡོད། པེ་ཏཱ་ཧོང་ས་རྒོད་གསར་སྦོལ་ཚོགས་པས་མུའུ་ཁྲི་2ཟིན་པའི་བོད་ལྗོངས་ཤུན་འབྲས་འདེབས་འཛུགས་རྟེན་གཞི་བཙུགས་པ་དང་ཤུན་འབྲས་ཏུན་ཁྲི་1.2གསོག་འཇོག་བྱས་ཤིང་། རྟེན་གཞིའི་འབྲས་གསར་པ་བོད་ཀྱི་ཁྲོམ་རར་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ཞིང་པའི་ཆེད་ལས་མཉམ་ལས་ཁང་གི་དཔེ་སྟོན་ཁང་30གསར་སྣོན་བྱས་པ་དང་། ཞིང་ཕྱུགས་ཐོན་རྫས་ལས་སྣོན་ལས་རིགས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་75ཟིན་ནས་25%འཕར་ཡོད། དྲུག་ནི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་བོད་སྨན་ཐོན་ལས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཡག་ཏུ་ཕྱིན་པ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་བོད་སྨན་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་སྐོང་འཚོགས་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་གི་སྨན་ཆས་དང་པོ་སྟེ“ཐེངས་གཅིག་རང་བཞིན་གྱི་གཙགས་བུ”ཁྲོམ་རར་བཏོན་ཞིང་། ཟླ་1ནས་ཟླ་11བར་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་བོད་སྨན་ཐོན་ལས་ཁེ་ལས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་28.6ཟིན་ནས་28%འཕར་ཡོད། བདུན་ནི་མཐོ་གསར་གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་ལ་སྐུལ་འདེད་གང་མགྱོགས་བཏང་བ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཚན་རིག་གྲངས་གཞིའི་ལྟེ་གནས་བོད་ལྗོངས་ཡན་ལག་ལྟེ་གནས་དང་ལྷ་སའི་སའི་གོ་ལའི་མ་ལག་གི་ཕྱོགས་མང་དྲ་རྒྱའི་ཞིབ་འཇུག་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་ནས་འཁོར་སྐྱོད་བྱས་པ། “གྲངས་གཞིའི་བོད་ལྗོངས”འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་བརྟན་པོ་བཏང་ཞིང་། ལྗོངས་དང་ཀྲུང་དབྱང་ཐད་གཏོགས་ཚན་པ་137གྱི་སྲིད་དོན་ཆ་འཕྲིན་མ་ལག་322ཚང་མར་སྤྲིན་རྩིས་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་ཡོད། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕར་ཐང་15%ཡན་འཕར་ཡོད། བརྒྱད་ནི་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ཟོག་འགྲེམས་ལས་རིགས་སླར་གསོ་ཆེན་པོ་བྱུང་བ། འགྲམ་དང་། སྐྱིད་གྲོང་། སྤུ་ཧྲེང་བཅས་ཀྱི་འགག་སྒོར་འགྲུལ་པ་དང་དངོས་ཟོག་གཉིས་ཀ་ཤར་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་སླར་གསོ་ཐུབ་པ་དང་འགག་སྒོའི་འགག་སྒྲོལ་ནུས་པ་དེ་རིམས་ནད་མ་ཐོན་གོང་གི་ཆུ་ཚད་དུ་སླར་གསོ་ཐུབ་ཡོད། ཀྲུང་ནེ་ལེགས་རྩེ་-གནས་ཆུང་འགག་སྒོ་འཁོར་སྐྱོད་བདེ་བླག་བྱུང་བ། མཐའ་མཚམས་ཚོང་དོན་ས་ཚིགས་15སླར་གསོ་བྱ་རྒྱུའི་ཆོག་མཆན་ཐོབ་པ། ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་སྤྱི་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་100ལས་ཚད་བརྒལ་བྱུང་ཡོད། བོད་ཀྱི་མཁོ་ཚོང་ཚོགས་པ་བདེ་བླག་ངང་བཙུགས་པ། ལྷ་སའི་ཕྱོགས་བསྡུས་སྒོ་ཁྲལ་མེད་ཁུལ་དང་སྐྱིད་གྲོང་མཐའ་མཚམས་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་ལས་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། དགུ་ནི་ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་ཐོན་ལས་ལ་རིམ་ལྡན་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་བ། རྒྱབ་སྐྱོར་སྲིད་ཇུས་དང་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་གྱི་འཆར་འགོད་བཏོན་ནས་ཆེད་སྤྱོད་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་5བཙུགས་པ། ཀྲུང་ཐུའུ་ཚོགས་པ(བོད་ལྗོངས)ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་གོང་འཕེལ་འཛུགས་སྐྲུན་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་ཐོ་འགོད་བྱས་ནས་བཙུགས་ཡོད། བཅུ་ནི་ས་མཐོའི་ཡང་བའི་བཟོ་ལས་རིམ་ལྡན་གོང་འཕེལ་བྱུང་བ། ས་མཐོའི་ཡང་བའི་བཟོ་ལས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་འཆར་འགོད་བཟོ་འདོན་བྱས་པ། མི་རིགས་ལག་ཤེས་བཟོ་ལས་ཐོན་ལས་ཀྱི་མནའ་འབྲེལ་བཙུགས་པ། རང་བརྟེན་ཞིབ་བཟོ་ཐོན་སྐྱེད་བྱས་པའི“གངས་ལྷ་མེ་ཏོག”དང“སྐལ་བཟང་མེ་ཏོག”རྟགས་ཅན་གྱི་ས་མཐོའི་ཐབ་ཆས་ཉོ་སྒྲུབ་དང་ཕྱིར་ཚོང་གཉིས་ཀ་ཡག་པོ་བྱུང་ཞིང་། ཐབ་ཆས་ཁྲི་67བཙོངས་ཟིན། “བོད་ཀྱི་ཆུ་བཟང”གི་འཛད་སྤྱོད་པ་དང་ཐག་ཉེ་ཤོས་ཀྱི་ལྗོངས་ཕྱིའི་མཛོད་ཁང་བཙུགས་པ་དང་། ནུང་ཧྥུའུ་ཧྲན་གཏེར་ཆུ་རྟགས་ཅན་གྱི་རང་བྱུང་འཐུང་ཆུའི་རྣམ་གྲངས་ཉིང་ཁྲིར་དོན་འཁྱོལ་བྱུང་ཡོད།

(གསུམ) གཙོ་རྒྱུའི་འགན་སྲུང་བརྟན་ཞིང་ནུས་པ་ལྡན་པ། སྲིད་ཇུས་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། མཁོ་སྤྲོད་ཤུགས་ཆེར་གཏོང་བ། མཐོར་འདེགས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ། ནུས་ལྡན་གྱི་གཙོ་རྒྱུར་བརྟེན་ནས་སྲ་ཞིང་བརྟན་པའི་རྨང་གཞི་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་བརྟན་དུ་གཏོང་བ་དང་། ནང་འདྲེན་ཡར་འཕེལ་གྱི་སྒུལ་ནུས་གཅིག་སྡུད་བྱས་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་ནུས་རྒྱུའི་མཁོ་སྤྲོད་འགན་ལེན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། ཟླ་1ནས་ཟླ་11བར་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གློག་གཏོང་ཚད་སྟོང་ཝ་ཆུ་ཚོད་དུང་ཕྱུར་168.2དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་གློག་སྤྱོད་ཚད་སྟོང་ཝ་ཆུ་ཚོད་དུང་ཕྱུར་120.3 ཕྱི་ལ་གློག་གཏོང་ཚད་སྟོང་ཝ་ཆུ་ཚོད་དུང་ཕྱུར་65.2བཅས་ཟིན་པ(སོལ་བ་ལུང་ཚུད) དེ་42.6%དང་། 13.3% 189.2%བཅས་སོ་སོར་འཕར་ཡོད། བཅོས་སྣུམ་དང་། རྡོ་སྣུམ་གཤེར་འགྱུར་སོལ་རླངས། རང་བྱུང་སོལ་རླངས་མཁོ་ཚོང་བཅས་སྤྱིའི་ཆ་ནས་བརྟན་པོ་བྱུང་ཡོད། གཉིས་ནི་དངུལ་རྩའི་ཐད་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་དང་ཞན་ཆའི་ལྷུ་ཚིགས་མགྱོགས་མྱུར་གོང་འཕེལ་འགྲོ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་གནད་འཁེལ་བྱས་ནས་དངོས་གཞིའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཡིད་རྟོན་དངུལ་བུན་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་བརྟན་འཁྱོངས་བྱུང་ཡོད། དངུལ་ཁང་ལས་རིགས་ཀྱི་དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིའི་མི་དམངས་ཤོག་སྒོར་དང་ཕྱི་དངུལ་གྱི་བཅོལ་དངུལ་དང་དངུལ་བུན་ལྷག་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་6438.8དང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་6034.2ཟིན་ནས་-0.5%དང་12.3%སོ་སོར་འཕར་ཡོད། གསུམ་ནི་ས་ཆ་སྤྱོད་པར་འགན་སྲུང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་གྱི་ས་ཆ་སྤྱོད་པར་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་པའི“ཤར་གཏོང་བགྲོད་ལམ”གསར་གཏོད་བྱས་ཤིང་། ས་ཆ་སྤྱོད་པར་མཉམ་དུ་ཞིབ་བཤེར་དང་མཉམ་དུ་ཆོག་མཆན་སྤྲོད་ཐབས་ཁྱབ་སྤེལ་བཏང་སྟེ་འཆར་གཞིའི་དམིགས་ཚད་བཀོད་སྒྲིག་དོ་དམ་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་འཆར་གཞིའི་དམིགས་ཚད་སྤྱི་ཆིང་4240.03བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཡོད། བཞི་ནི་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་པར་འགན་སྲུང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། སྔོན་དཔག་བྱས་ན་གཞུང་ལམ་དང་། ལྕགས་ལམ་གྱི་འགྲུལ་སྐྱེལ་དང་དངོས་ཟོག་འཁོར་རྒྱུག་བྱེད་ཚད་མི་སྤྱི་ལེ་དུང་ཕྱུར་40དང་ཏུན་སྤྱི་ལེ་དུང་ཕྱུར་164ཟིན་པ་དེ་85%དང་26%སོ་སོར་འཕར་རྒྱུ། མཁའ་འགྲུལ་དངོས་ཟོག་འདོན་འཇུག་བྱེད་ཚད་མི་ཐེངས་ཁྲི་639.4དང་ཏུན་ཁྲི་4.3ཟིན་པ་དེ་41%དང་102%སོ་སོར་འཕར་རྒྱུ། ལྔ་ནི་བདེ་འཇགས་བརྟན་ལྷིང་ལ་འགན་སྲུང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ལྟ་བ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཤིང་། ཉེན་བརྡ་རྒྱུན་སྒྲོག་དང་དོགས་ཟོན་བྱེད་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། ཉེན་ཁ་སྔོན་འགོག་དང་། བདེ་འཇགས་འགན་ལེན། བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོང་། གོང་འཕེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་ཁག་གཟབ་ནན་དང་། ཞིབ་ཚགས། དོན་དངོས་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་པས་དཔལ་འབྱོར་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་འགྲོ་བར་བདེ་འཇགས་དང་བརྟན་ལྷིང་ལྡན་པའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་ཅིག་བསྐྲུན་ཡོད།

(བཞི) འཛད་སྤྱོད་དཔལ་འབྱོར་སླར་གསོ་བརྟན་པོ་བྱུང་བ། འཛད་སྤྱོད་སླར་གསོ་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བའི་བྱེད་ཐབས་འགའ་དང་། མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་དང་གུང་གསེང་དཔལ་འབྱོར་སྤུས་ཚད་མཐོན་པོའི་སྒོ་ནས་གོང་འཕེལ་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་བྱེད་ཐབས་བཏོན་པ། “བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་·ཡོངས་སུ་མོས་པའི་འཛད་སྤྱོད”ཅེས་པའི་འཛད་སྤྱོད་མཐོར་འདེགས་ཆེད་དོན་བྱ་སྤྱོད་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ཁ་གསབ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་2.79དོན་འཁྱོལ་བྱས་པ་དང་། ཐད་ཀར་འཛད་སྤྱོད་སྒོར་དུང་ཕྱུར་29སྐུལ་འཐེན་བྱས་པ། ཕྱོགས་བསྡུས་འགྱོགས་མདའི་ནུས་པ་ལྡབ་11ཟིན་ཡོད། བོད་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་ལས་རིགས་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་ས་གནས་ཀྱི་ཚད་གཞི་སྟེ། 《འབྱུང་འཕྲོད་བཟའ་བཏུང་ཁེ་ལས་ཀྱི་གདེང་འཇོག་ཚད་གཞི》ཐོག་མ་འདི་བཟོས་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭའི་ཟས་མཆོག·བོད་ཀྱི་བྲོ་ལྡན“ཞིམ་ཟས་ཀྱི་བྲོ་བ་གསར་པ”རྒྱུན་འཛིན་དང་གསར་གཏོད་ཀྱི་འགྲན་བསྡུར་ཆེ་མོ་བདེ་བླག་ངང་གཉེར་བ། རིགས་ཁག་གི་ཞིང་འབྲོག་ཐོན་རྫས་ཉོ་ཚོང་ཚོང་འདུས་ཐོག་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་རྫས་ཕྱིར་འཚོང་བྱེད་ཚད་སྒོར་དུང་ཕྱུར་11ཟིན་ཡོད། བོད་ལྗོངས(ལྷ་ས)རྒྱལ་སྤྱིའི་རླངས་འཁོར་འགྲེམས་ཚོགས་གཉེར་ནས་ནུས་རྒྱུ་གསར་པའི་རླངས་འཁོར་གྲོང་གསེབ་ཏུ་གཏོང་བའི་བྱེད་སྒོར་ཕྱིར་ཚོང་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.9ཟིན་ཡོད། “བོད་ཀྱི་ཚོང་རྟགས་རྙིང་པ”12ངོས་གཏན་བྱས་ནས་སྒོ་བྱང་བཀལ་བ་དང་། ཚོང་རྟགས་2ལ“ཀྲུང་ཧྭའི་ཚོང་རྟགས་རྙིང་པའི”མཚན་སྙན་ཐོབ་ནས་སྔར་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་ཚད་བརྒལ་བྱུང་ཡོད།

(ལྔ) དམངས་འཚོའི་བྱ་བ་དངོས་གང་མགྱོགས་དོན་ཐོག་ཏུ་འཁྱོལ་བ། མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་132.8དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་དམངས་འཚོའི་བྱ་བ་དངོས་21ཚང་མ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་པས་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་སྔར་བས་ཆེ་བ་དང་། སྐྱིད་སྣང་སྔར་བས་རྒྱུན་མཐུད་ཐུབ་པ། བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་སྔར་བས་འགན་སྲུང་ཐུབ་པ་བཅས་བྱུང་བ་སྟེ། གཅིག་ནི་ལས་ཞུགས་ཀྱི་དམིགས་བཀར་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་པ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིའི་འབབ་འཕར་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུའི་བྱེད་ཐབས་འགའ་བཏོན་པ། ལྗོངས་ནང་ཁུལ་གྱི་མཐོ་སློབ་གྱི་ལོ་འདི་གར་ཐོན་པའི་སློབ་མ་ཁྲི་3.2ལས་ཞུགས་ཐུབ་ཅིང་ལས་ཞུགས་ཐུབ་ཚད་95.8%ཟིན་པ་དང་། ལྗོངས་ཕྱིར་ལས་ཞུགས་ཐུབ་པའི་བསྡུར་ཚད་11%ཟིན་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་ཞུགས་མི་གྲངས་ཁྲི་5.1མང་དུ་སོང་བ་དང་། ལས་ཞུགས་གཅིག་ཀྱང་མེད་པའི་ཁྱིམ་ཚང་སྐབས་བསྟུན་གཙང་བཟོ་བྱས་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གི་མ་འཇོག་རྣམ་གྲངས་ནང་ཞིང་འབྲོག་པ་མི་ཁྲི་40ལས་ཞུགས་ཐུབ་པ་དང་ཞིང་འབྲོག་པར་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲད་པ་མི་ཁྲི་10ལས་བརྒལ་ཡོད། ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་མི་ཁྲི་64.7གནས་སྒྱུར་ལས་ཞུགས་ཐུབ་ནས་ངལ་ནུས་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་65.6ཟིན་ཡོད། གཉིས་ནི་སློབ་གསོ་སྟོབས་ཆེའི་ཁུལ་གྱི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་པ། “འགན་ལེན་གསུམ”གྱི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་36.5དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་སློབ་མ་རེའི་ལོ་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཚད་གཞི་སྒོར་5530ཟིན་ཡོད། ས་བབ་མཐོ་བའི་སློབ་གྲྭ་1682ཀྱི་དྲོད་རླངས་མཁོ་འདོན་ལས་གྲྭ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ། ལྗོངས་ཕྱིའི་བོད་ལྗོངས་འཛིན་གྲྭར་སློབ་མ་བསྡུ་བའི་འཆར་གཞིའི་ཁྲོད་ཀྱི་མིང་གྲངས་605མང་དུ་བཏང་བ། ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་བརྒྱུད་ནས་སློབ་མཚམས་ཁག་གི་དགེ་རྒན་1900ལྷག་ཙམ་ཁ་གསབ་བྱས་པ་དང་། རིམ་པ་ཁག་དང་རིགས་ཁག་གི་སློབ་སྤྱི་དང་དགེ་རྒན་མི་ཐེངས་ཁྲི་3ལ་ཉེ་བ་གསོ་སྦྱོང་བྱས་ཡོད། བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་གྱི་དགེ་རྒན་ཆེ་མོ་བ་ཉི་མ་བཀྲ་ཤིས་ཀྲུང་གོ་བཟོ་སྐྲུན་ཁང་གི་ཡོན་ཧྲིར་བདམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད། གསུམ་ནི་བདེ་ཐང་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་བཏང་བ། སྨན་བཅོས་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་དང་། སྨན་བཅོས་ཐུན་མོང་ཚོགས་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁོངས་སྨན་བཅོས་ལྟེ་གནས་བཅས་འཛུགས་སྐྲུན་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་བ། ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་ཡན་གྱི་གཞུང་བཙུགས་སྨན་བཅོས་སྒྲིག་གཞིར་རྒྱང་ཁྲིད་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུ་ཁྱབ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་རྒན་གསོའི་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་བཀོད་རྒྱ་སྐྱེད་རིམ་སྤར་བྱས་པ་དང་། གཞི་རྩའི་སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུའི་ཁ་གསབ་ཚད་གཞི་མི་རེར་ལོ་རེར་སྒོར་110བར་མཐོ་རུ་བཏང་ནས་ཐུམ་འབུའི་ནད་དང་། གྲུམ་བུ་ཚིགས་ཆེན་གྱི་ནད། ལྷན་སྐྱེས་སྙིང་ནད་སོགས་སྐྱོབ་བཅོས་རོགས་སྐྱོབ་རྒྱུན་གཏན་ཅན་དུ་གྱུར་ཡོད། བཞི་ནི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་མ་ལག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ། རྒན་གསོ་དང་། ལས་རྨས། ལས་ཤོར་བཅས་ཀྱི་འགན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་པའི་མི་གྲངས་མི་ཐེངས་ཁྲི་338ཟིན་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་ལམ་ལུགས་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པ་ནས་རིམ་བཞིན་མི་སྣ་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པར་གྱུར་ཡོད། གཞི་རྩའི་རྒན་གསོའི་འགན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་ཚད་96%ཡན་དུ་བརྟན་འཁྱོངས་བྱུང་བ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིའི་རྨང་གཞིའི་རྒན་གསོའི་མ་དངུལ་མི་རེར་ཟླ་རེར་སྒོར་235བར་མཐོ་རུ་བཏང་བས་མང་ཚོགས་ཁྲི་28.8ལ་ཕན་པ་ཐོབ་ཡོད། གཞི་རྩའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་སྔོན་ལ་ཞིང་ཆེན་རིམ་པས་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་བྱ་རྒྱུ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ། སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་གཱ་ཡི“ཁྲོན་བོད་གཅིག་འཐུས་གཱ”ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་པ། གྲོང་ཚོའི་ལས་བྱེད་པའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཆ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིའི་མ་མཐའི་འཚོ་བའི་འགན་སྲུང་སོགས་ཀྱི་ཚད་གཞི་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད། དམངས་སྲིད་རོགས་སྐྱོབ་སྲིད་ཇུས་མ་ལག་སྔར་བས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་། དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་རོགས་སྐྱོབ་ཁ་གསབ་རོགས་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་8.1དོན་འཁྱོལ་བྱས་པ། དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་གྱི“ཁ་གསབ་ཁག་གཉིས”ལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.3བཏང་བ་དང་དྭ་ཕྲུག་གཅིག་སྡུད་གསོ་ཉར་དང་དམིགས་བསལ་དཀའ་ངལ་ཡོད་པས་འདོད་མོས་བཞིན་དུ་གཅིག་སྡུད་འཚོ་སྐྱོང་བྱེད་ཚད་100%རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་ཁང་40འཛུགས་སྐྲུན་དང་དེ་བཞིན་དམིགས་བསལ་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་མི་སྣའི་གཅིག་སྡུད་འཚོ་སྐྱོང་ལྟེ་གནས་24སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བའི་བསྒྱུར་བཀོད་རྣམ་གྲངས་ལག་བསྟར་བྱས་ཤིང་། རྫོང་དང་། ཤང་། གྲོང་ཚོ་བཅས་སྦྲེལ་མཐུད་ཐོགས་པ་མེད་པའི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་དྲ་རྒྱ་སྐྲུན་མགྱོགས་སུ་བཏང་བ། ཟླ་རེའི་གླ་ཕོགས་དམའ་ཤོས་ཀྱི་ཚད་གཞི་དེ་སྒོར་1850ནས་སྒོར་2100བར་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད། ལྔ་ནི་རིག་གནས་དམངས་ཕན་གྱི་བྱེད་སྒོ་ལག་བསྟར་བྱས་པ། སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་ཕུལ་བྱུང་གི་རིག་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་1000ལྷག་ཙམ་གསར་གཏོད་བྱས་པ་དང་། དྲ་ཐོག་དང་དྲ་མིན་གྱི་ཐོག་ནས་རིགས་ཁག་གི་རིག་གནས་དམངས་ཕན་བྱེད་སྒོ་ཐེངས་ཁྲི་10ལྷག་ཙམ་སྤེལ་བས་མང་ཚོགས་མི་ཐེངས་ཁྲི་1900ལྷག་ཙམ་ལ་ཕན་པ་ཐོབ་ཡོད། གསར་དུ་བརྩམས་པའི་ལྷ་མོའི་འཁྲབ་གཞུང་ལ་ཀྲུང་གོའི་ཟློས་གར་དུས་ཆེན་གྱི་ཕུལ་བྱུང་ཟློས་གར་གྱི་བྱ་དགའ་ཐོབ་པ་དང་། བོད་ལྗོངས་མཛེས་རྩལ་ཁང་བེད་སྤྱོད་གཏོང་འགོ་ཚུགས་པ། རིག་གནས་ཀྱི་ས་ཆའི་མཚོན་རྟགས་གསར་པའི་བོད་ལྗོངས་ཟློས་གར་ཁང་ཆེ་མོ་བདེ་བླག་ངང་ལས་མཇུག་བསྒྲིལ་ནས་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་ཡོད། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྔོན་ཐོན་རིག་གནས་དགོན་སྡེར་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བར་ཚད་བརྒལ་གསར་པ་བྱུང་བ་དང་། གངས་ལྗོངས་ཀྱི་ཧྲག་བསྡུས་རིག་རྩལ་ཚོགས་པ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱི་པའི་རིག་གནས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་གྱི་དཔེ་མཚོན་ནང་ཚུད་པ། ཧི་མ་ལ་ཡ་བརྒལ་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་ལམ་རྐང་འཁོར་མཐར་ཟད་འགྲན་བསྡུར་བདེ་བླག་ངང་སྤེལ་བ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ལུས་རྩལ་པར་གལ་ཆེའི་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་གཟེངས་རྟགས་109ཐོབ་པ་བཅས་རེད།

(དྲུག) སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེའི་གསོན་ཤུགས་རིམ་བཞིན་མངོན་པ། སྒྱུར་བཅོས་བྱེད་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་པའི་ཁྲོད་འཕྲད་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཤིང་། གོང་འཕེལ་གྱི་རྣམ་པ་གསར་པར་ཞབས་ཞུ་དང་མཉམ་འདྲེས་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་འགྲོ་རྒྱུར་སྒུལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་བསྣན་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་བ། ཀྲུང་དབྱང་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་གཏོང་ཨུ་ལྷན་གྱིས་གྲོས་ཞིབ་བྱས་ནས་གྲོས་འཆམ་བྱུང་བའི་རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་གནད་ཁག་139འགན་ལེན་གནད་འཕིགས་བྱས་པས་ལམ་ལུགས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་ཁག་30གྲུབ་ཡོད། ཉིང་ཁྲིས་སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེ་སྔོན་སྤེལ་གྱིས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་གཏོར་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ་ཉིང་ཁྲིར་སྒྱུར་བཅོས་གོང་འཕེལ་གྱི་རང་བདག་དབང་ཆ་གང་ཆེ་སྤྲད་ཡོད། གཞུང་ཁོངས་ཁེ་ལས་སྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་ལོ་གསུམ་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་གཞི་རྩའི་ཆར་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཞིང་། བོད་དུ་ཐོ་འགོད་བྱས་པའི་ཀྲུང་དབྱང་ཁེ་ལས་ཐོག་མ་དེ་སྒོ་བྱང་བཀལ་ནས་བཙུགས་པ་དང་བོད་ལྗོངས་མཁའ་འགྲུལ་མ་འཇོག་བསྐྱར་སྒྲིག་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་ཡོད། ལྗོངས་སྲིད་གཞུང་གཞུང་ཁོངས་རྒྱུ་ནོར་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཨུ་ལྷན་གྱི“ཕུལ་བྱུང་གསུམ”གྱི་ཁེ་ལས་ལ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ཁེ་སྤོགས་63%འཕར་ཡོད། ཚན་རྩལ་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་ལོ་གསུམ་བྱ་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། ཡོན་ཧྲིའི་ལས་སྒྲུབ་ས་ཚིགས་དང་། གཙོ་གནད་ཚོད་ལྟ་ཁང་། ལག་རྩལ་གསར་གཏོད་ལྟེ་གནས། ནད་ཐོག་གསོ་རིག་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས། ཕྱི་རོལ་གྱི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ས་ཚིགས་སོགས་ལས་གྲུབ་པའི་གསར་གཏོད་མ་ལག་ཐོག་མའི་ཆར་བཙུགས་ཡོད། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་ཆབ་མདོ་དང་མངའ་རིས་ཀྱི་བཅོས་སྣུམ་གྱི་རིན་གོང་ལེགས་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་ཆབ་མདོ་དང་མངའ་རིས་ཀྱི་བཅོས་སྣུམ་རིན་གོང་དེ་ལྷ་སའི་ཁུལ་གྱི་རིན་ཁྱད་དང་བསྡུར་ན་80%དང་72%སོ་སོར་ཆག་པ་དང་། གྲོང་མི་དང་བཟོ་ཚོང་ལས་རིགས་ཀྱི་དུད་འབྱོར་གློག་རིན་13%དང་14%སོ་སོར་བཅག་ཡོད། མཐའ་མཚམས་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་གློག་རིན་ཕྱེད་ཀ་བཅག་པ་དང་། ས་མཐོའི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་མིང་གཞུང་གི་གློག་རིན་མཐོ་ཤོས་དེ་64%བཅག་པས། སྔོན་དཔག་བྱས་ན་ལོ་ལྟར་གློག་སྤྱོད་མ་གནས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་5ཆག་རྒྱུ་རེད། གཏེར་ལས་དབང་ཆར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་གཙང་བཤེར་བཅོས་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་གཏེར་ལས་དབང་ཆ་ཁག་217ཁྲིམས་ལྟར་ཕྱིར་བསྡུ་བྱས་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མཉམ་སྡེབ་བདག་དབང་ལམ་ལུགས་དང་། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ས་ཞིང་ལམ་ལུགས། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཁང་སའི་ལམ་ལུགས་བཅས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་ཚོད་ལྟ་བྱ་ཡུལ་རྒྱུན་མཐུད་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་སྟེ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མཉམ་སྡེབ་ས་ཞིང་ལ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ཐོ་འགོད་ལག་ཁྱེར་སྤྲད་པ་ཁྲི་52ཟིན་ནས་ལག་ཁྱེར་སྤྲོད་ཚད་100%ཟིན་ཡོད། དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིས་ཁེ་ལས་ཆུང་ཕྲན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ཏེ་བུ་ལོན་གྱི་ཉེན་ཁ་སེལ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བརྟན་པོ་བཏང་ཡོད། གཉིས་ནི་གོང་འཕེལ་གྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་དང་མཉམ་འདྲེས་ཧུར་ཐག་བྱས་པ། ཁྲེང་ཏུའུ་དང་ཁྲུང་ཆིང་ས་ཁུལ་གྲོང་ཁྱེར་གཉིས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་རྒྱ་དང་ནུབ་རྒྱུད་སྐམ་ས་དང་རྒྱ་མཚོའི་བགྲོད་ལམ་གསར་པ་སོགས་ས་ཁོངས་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་གལ་ཆེན་དང་རང་རྟོགས་ངང་སྦྲེལ་མཐུད་བྱས་ཏེ། ཁྲུང་ཆིང་དང་། མཚོ་སྔོན། ཤིན་ཅང་། དེ་བཞིན་འབྲེལ་ཡོད་ཀྲུང་དབྱང་ཁེ་ལས་བཅས་དང་འཐབ་ཇུས་མཉམ་ལས་སྒྲོམ་གཞིའི་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད། འགྲམ(འགག་སྒོ)འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་སྤྱིའི་ལག་བསྟར་ཇུས་གཞི་བཟོས་པ། སྒོ་དབྱེའི་ས་ཁོངས་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བ་དང་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་ཕྱི་ཕྱོགས་ལ་སྒོ་མོ་འབྱེད་པའི་སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་བཏོན་ཡོད། “ཧི་མ་ལ་ཡ་བསྐོར་བའི”རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་ལས་གླེང་སྟེགས་སྐབས་གསུམ་པ་གཉེར་བར་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་འགོ་ཁྲིད་10དང་། རྒྱལ་ཁབ་དང་། ས་ཁུལ། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩ་འཛུགས་བཅས་40ལྷག་ཙམ། ཀྲུང་གོ་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐུ་མགྲོན་280ལྷག་ཙམ་བཅས་གདན་ཞུས་ལྟར་ཚོགས་འདུར་ཞུགས་ཡོད།

(བདུན) ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ཟམ་མི་ཆད་པར་ལེགས་སུ་བཏང་བ། ཚོང་གཉེར་གྱི་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ“ལས་གྲྭ་ཨང་དང་པོར”བརྩིས་ནས། ཁྲོམ་ར་ཅན་དང་། ཁྲིམས་སྐྱོང་ཅན། རྒྱལ་སྤྱི་ཅན་བཅས་ཀྱི་རྩ་དོན་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་ལམ་ལུགས་རང་བཞིན་གྱི་འགོག་རྐྱེན་སེལ་བ་དང་། ཁྲོམ་རའི་གསོན་ཤུགས་སྐུལ་སློང་བྱས་ཏེ། རིགས་ཁག་གི་ཁྲོམ་རའི་བྱེད་པོས་མ་འཇོག་བྱས་ནས་བྱ་གཞག་དར་འཕེལ་གཏོང་བར་བརྟན་ལྷིང་དང་། དྲང་སྙོམས། དྭངས་གསལ། སྔོན་དཔག་ཐུབ་པ་བཅས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་བཏོད་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་ཚོང་དར་ཚོང་ཕྱུག་གི་ཁྲིམས་སྐྱོང་ཁོར་ཡུག་བཏོད་པ། ཚད་གཞི་མཐོ་བའི་སྒོ་ནས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་ཚོང་དང་མ་རྩ་འདྲེན་འགུགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཚོགས་འདུ་དང་། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་དམངས་གཉེར་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་ཚོགས་ཆེན་སྐོང་ཚོགས་བྱས་པ་དང་། ཁྲིམས་སྐྱོང་ཅན་གྱི་ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་གི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་སྐོང་འཚོགས་བྱས་ཏེ། དམངས་གཉེར་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་སྲིད་ཇུས་བཏོན་པ་དང《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སྒྱུར་སྲོལ་ཡིག》བཟོས་ཡོད། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ཁྲོམ་རའི་བྱེད་པོ་དུད་ཚང་བསྡོམས་གྲངས་ཁྲི་49ཟིན་ནས་13%འཕར་བ་དང་། དམངས་ཁྲོད་དུ་མ་འཇོག་བྱེད་གྲངས་14.8%འཕར་ཡོད། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཁང་པའི་ཨར་སྐྲུན་དང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ལས་གྲྭའི་ཨར་ལས་ཀྱི་འོས་སྐུལ་འོས་དཔོད་དོ་དམ་བྱ་ཐབས་བཟོས་ཏེ། འོས་སྐུལ་འོས་དཔོད་ཀྱི་ཆེད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ལུས་པའི་ཁག་ཐེག་མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་2700ལ་ཉེ་བ་གཙང་བཤེར་ཕྱིར་སློག་བྱས་ཡོད། ལས་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྲིད་གཞུང་གི་ཉོ་སྒྲུབ་རྣམ་གྲངས་ལ་ངོ་ཐུག་མི་བྱེད་པར་འོས་སྐུལ་བྱེད་པ་དང་། ལྗོངས་ནང་ཁུལ་གྱི་ས་ཆ་གཞན་ནས་རྒྱང་ཁྲིད་དཔྱད་འདེམས་ཞིབ་དཔྱད་བྱ་རྒྱུ་རྒྱུན་རྣམ་ཅན་དུ་གྱུར་ཡོད། གཉིས་ནི་ཚོང་པར་སྟབས་བདེ་དང་ཕན་པ་བསྐྲུན་པའི་སྲིད་དོན་ཁོར་ཡུག་བཏོད་པ། “ཆེས་བཞི”ཡི་དམིགས་ཚད་ལས་དོན་སྤེལ་ཏེ། སྲིད་འཛིན་ཞིབ་མཆན་འགོད་པའི་དོན་གནད་ཀྱི་གྲངས་འབོར་347ནས་185བར་ཉུང་དུ་བཏང་བས་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་ཉུང་དུ་སོང་ཡོད། བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོར་དྲ་ཐོག་ནས་སྲིད་འཛིན་ཞིབ་མཆན་འགོད་པའི་དོན་གནད་113གཉེར་བ་དེས་61%བཟུང་ཡོད། ཁེ་ལས་ཁྲོམ་འགྲེམས་ཀྱི“སྐལ་བཟང་མེ་ཏོག་བྱ་སྤྱོད”ལག་བསྟར་བྱས་ནས་ཐད་ཀར་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་135བསྡུ་རྒྱུག་བྱས་ཡོད། ཁེ་ལས་འབྲིང་ཆུང་གི་རྩིས་ཐོ་དུས་འགྱངས་ཆད་ལུས་བྱས་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་46གཙང་བཤེར་བྱས་པ། ཁེ་ལས་འབྲིང་ཆུང་གི་མ་དངུལ་བསྡུ་རྒྱུག་ཞབས་ཞུའི་ལས་སྟེགས་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་ཡོད། གསུམ་ནི་ཚོང་གཅེས་ཚོང་སྡུད་ཀྱི་ཁྲོམ་རའི་ཁོར་ཡུག་བཏོད་པ། བོད་ལྗོངས་འགྲེམས་ཚོགས་སྐབས་ལྔ་པ་དང་ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་གྱི་ཚོང་དང་མ་རྩ་འདྲེན་འགུགས་ཀྱི་འོས་སྦྱོར་ཚོགས་འདུ་སོགས་འཚོགས་ནས་བོད་སྐྱོར་གྱི་གཉིས་འདྲེན་གཉིས་འགུགས་སྤུས་རྟགས་བཏོད་དེ་ཚོང་དང་མ་རྩ་འདྲེན་འགུགས་དང་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་མ་འཇོག་བྱེད་པར་སྔར་བས་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། ཚོང་དང་མ་རྩ་འདྲེན་འགུགས་ཀྱི་མ་དངུལ་དམིགས་སར་འབྱོར་ཚད་སྒོར་དུང་ཕྱུར་500ཡི་ལོ་འཁོར་འཆར་གཞི་ལས་བརྒལ་ཡོད། ཁྲལ་རིན་གཉིས་གཅོག་གི་གཟིགས་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་ཁག་ལག་བསྟར་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་ཁེ་ལས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་རོགས་ཧུར་ཐག་བྱས་པ་དང་། ལྗོངས་ཡོངས་སུ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ཁྲལ་རིན་གཉིས་གཅོག་དང་ཁྲལ་སློག་ཁྲལ་འགྱངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་46.2གཉེར་སྒྲུབ་བྱས་ཡོད།

(བརྒྱད) གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་རྒྱུན་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ། “སྟོང་ཁྲི་ལས་གྲྭའི”ཉམས་མྱོང་སློབ་སྦྱོང་དང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་དབུལ་སྒྲོལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་མུ་མཐུད་སྲ་བརྟན་དུ་བཏང་ནས་ས་མཐོའི་མཛེས་མཐུན་གྱི་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ། གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་གཙོ་གནད་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་འགའ་ཞིག་དང་། ཡུལ་སྤོས་དབུལ་སྐྱོར་གྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་བའི་ལག་བསྟར་ཇུས་གཞི་བཟོ་འབེབས་བྱས་ཏེ། གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་ཁ་གསབ་རོགས་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་123དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཡོད། དབུལ་ལོག་ཐེབས་པར་སྔོན་འགོག་བྱེད་པའི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱེད་ཁྱོན་དེ་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་འབབ་སྨར་སྒོར་7000མན་གྱི་མི་ཚོགས་སུ་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་སྟེ། ཉེན་ཁ་ཡོད་པའི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱ་ཡུལ་དུད་ཚང་6362ཀྱི་མི་གྲངས་27557གཙང་སེལ་བྱས་པ། སྔོན་དཔག་བྱས་ན་དབུལ་སྒྲོལ་མི་འབོར་གྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་འབབ་སྨར་སྒོར་ཁྲི་1.5ཡན་ཟིན་ནས་གཞི་ཁྱོན་རང་བཞིན་གྱི་དབུལ་པོ་བསྐྱར་ལོག་མི་ཡོང་བའི་མཐའ་ཚད་སྲུང་ཐུབ་རྒྱུ་རེད། གཉིས་ནི་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ། གནས་འཕྲོད་ལས་འཚམ་མཛེས་མཐུན་གསུམ་ལྡན་གྱི་གྲོང་གསེབ་220འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ཤིང་། མི་ཕྱུགས་ལོགས་དབྱེ་དུད་ཚང་ཁྲི་7.7དང་དུད་ཚང་ཁྲི་4ཡི་གསང་སྤྱོད་བསྒྱུར་བཀོད་བྱས་པས་ཚང་མ་ལོ་འཁོར་གྱི་འཆར་གཞི་ལས་ཚད་བརྒལ་བྱུང་ཡོད། གྲོང་ཚོ(གྲོང་ལྷན)1308དུ་ཞིང་འབྲོག་པའི་རྣམ་པ་གསར་པ་གཏོད་པའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ། སྨན་གླིང་གྲོང་ཁྱེར་ལ་2023ལོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་དཔེ་སྟོན་རྫོང་གི་མཚན་སྙན་ཐོབ་པ། གསུམ་ནི་གྲོང་གསེབ་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ། རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ཚད་གཞི་མཐོ་བའི་ཞིང་ཁ་མུའུ་ཁྲི་430གསར་སྦོལ་བྱས་པ་དེས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་རྨོ་ཞིང་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་65%བཟུང་ཡོད། མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་11སྒྲིལ་བཅོས་བྱས་ནས་ཐོན་ལས་རིམ་སྤོར་གྱི་རྣམ་གྲངས་178ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད། བྲག་ཡིབ་ཆུད་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྫོང་ཁོངས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་སྐུལ་ལྕག་གཏོང་ཡུལ་དུ་གྱུར་ཡོད། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ཁེ་ལས་450གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ལས་དོན་ནང་ཞུགས་ཡོད་པ་བཅས་རེད།

(དགུ) ཁུལ་ཁོངས་མཐུན་སྦྱོར་གོང་འཕེལ་གཏོང་བར་གོམ་སྟབས་བརྟན་པོ་སྤོས་པ། ཐོན་ཁུངས་དང་ཁོར་ཡུག་གི་ཐེག་ནུས་ལ་གཞི་ཚུགས་ཏེ་བྱེད་པོའི་ནུས་པ་མངོན་གསལ་དོད་པ་དང་། ལེགས་ཆ་གསབ་རེས། སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་བཅས་ཀྱི“ལྟེ་གཅིག འཁོར་གཅིག རྒྱུད་གཉིས། ཁུལ་གསུམ”གྱི་ས་ཁོངས་གོང་འཕེལ་གྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་བཏོད་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་ས་ཁོངས་མཐུན་སྦྱོར་གོང་འཕེལ་གཏོང་བར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ། “གྲོང་ཁྱེར་ལྔའི་ཆུ་ཚོད་གསུམ”གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་རྒྱ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཟབ་ཏུ་བཏང་བ་དང་། “ལྟེ་གནས་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བའི”འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་དེ་ཉིད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དེང་རབས་འཁོར་རྒྱུག་འཐབ་ཇུས་འདེགས་སྐྱོར་ཁུལ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་འཆར་འགོད་ནང་བཅུག་པ་དང་རྒྱལ་ཡོངས་འགྱིག་བལ་གྲོང་ཁྱེར་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་དཔེ་སྟོན་གྲོང་ཁྱེར་དུ་རེ་འདུན་ཞུ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། གཞིས་རྩེས་ཨེ་ཤེ་ཡ་ལྷོ་མར་ཕྱོགས་པའི་སྒོ་དབྱེའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ནས་ཕྱི་ཕྱོགས་ཚོང་དོན་སྤྱི་འབོར་གྱིས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་50%ཡན་བཟུང་ཡོད། མཐའ་མཚམས་ལམ་རྒྱུད་ཀྱི་གོང་འཕེལ་ས་རྒྱུད་དང་། ལྕགས་ལམ་དཔལ་འབྱོར་ས་རྒྱུད་རྒྱུན་མཐུད་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་ཟབ་ཏུ་བཏང་བ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་གསར་པ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ། འགན་སྲུང་རང་བཞིན་གྱི་བདེ་སྡོད་ལས་གྲྭ་ཚང་སྒྲིག(དུད་ཚང)ཁྲི་2.19འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ་དང་། རྙིང་གོག་སྡེ་ཁུལ་ཆུང་གྲས་བསྒྱུར་བཀོད་རྣམ་གྲངས་ཁག་65ལག་བསྟར་བྱས་པ། སྔོན་དཔག་བྱས་ན་རྒྱུན་སྡོད་མི་འབོར་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་དུ་འགྱུར་ཚད་38%ཡན་ཟིན་རྒྱུ་རེད། གཉིས་ནི་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ་དང་། སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་སྒོ་ནས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། གྲོང་ཁྱེར། རྫོང་བཅས་རིམ་པ་གསུམ་གྱི་རྒྱལ་ཁོངས་ས་ཆའི་བར་སྟོང་འཆར་འགོད་བཟོ་སྒྲིག་བྱས་པ། རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཚོང་ལས་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་ཏན་ཏིག་བཏང་སྟེ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། གྲོང་ཁྱེར། རྫོང་བཅས་རིམ་པ་གསུམ་གྱི་དྲ་ཐོག་ཚོང་དོན་ཞབས་ཞུའི་ལྟེ་གནས་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་རྒྱུ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ནས་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ཚོང་ལས་དྲ་རྒྱ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་གྲུབ་པ་དང་། འཁོར་རྒྱུག་ཐབས་ལམ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་རྒྱ་ཆེར་སོང་བ། རྫོང་ཁོངས་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ལེགས་ཆར་བརྟེན་ནས། ཞིང་ལས་སྟོབས་ཆེའི་རྫོང་དང་། འབྲོག་ལས་སྟོབས་ཆེའི་རྫོང་། ཡུལ་སྐོར་གྲགས་ཅན་རྫོང་བཅས་བསྐྲུན་རྒྱུར་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྐུལ་འདེད་བཏང་བས་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་དངོས་ཤུགས་རྒྱུན་མཐུད་ངང་ཆེ་རུ་སོང་ཡོད།

(བཅུ) མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་པའི་འཕེལ་རིམ་ཡག་པོ་བྱུང་བ། “ལས་གྲྭ་ཆེན་པོ་བཞི”དང“བྱ་སྤྱོད་དྲུག”ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་སྒོ་བྱང་བཀལ་ཏེ་བཙུགས་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་དང་ཁ་ཕྲལ་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་སློབ་གསོ་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་ཡོད། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ས་གནས(གྲོང་ཁྱེར)7གྱི་རྒྱལ་ཡོངས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་སྟོན་ས་གནས(གྲོང་ཁྱེར)འཛུགས་གཏོད་བྱས་ཡོད། མི་རིགས་ཀྱི་དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོའི་ཚོང་ཟོག་དམིགས་འཛུགས་ཐོན་སྐྱེད་ཁེ་ལས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བའི་ཁ་གསབ་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་སྐྱེད་གསབ་སྒོར་ཁྲི་99.8སྤྲད་ཡོད། ཧྥུའུ་ཉུང་བའི་བདེ་ཐང་ཇ་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་རྒྱུ་རྒྱུན་མཐུད་སྤེལ་ཏེ། བདེ་ཐང་འཐུང་ཇ་ཏུན་3377དོན་འཁྱོལ་བྱས་པས་ཡོང་འབབ་དམའ་བའི་མི་ཚོགས་ཁྲི་68ལ་ཕན་པ་ཐོབ་ཡོད། ཡུན་ནན་དང་། སི་ཁྲོན། ཁྲུང་ཆིང་སོགས་ཞིང་ཆེན(རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་གྲོང་ཁྱེར)6གི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་དང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུའི་འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་གྱི་མཉམ་ལས་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད།

(བཅུ་གཅིག) སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་འཛུགས་གཏོད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་བ། རི་སྔོན་ཆུ་དྭངས་གསེར་དངུལ་རི་ལས་ལྷག གངས་རི་འཁྱགས་ཀླུང་ཡིན་ཡང་གསེར་དངུལ་རི་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་བཙུགས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་གཏོད་རྒྱུར་ཤུགས་བརྒྱབ་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། རྒྱལ་ཁབ་ས་ཆའི་སྔོ་འགྱུར་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས་ནགས་ཚལ་མུའུ་ཁྲི་120འདེབས་འཛུགས་བྱས་པའི་ནང་ལྷ་སའི་ལྷོ་རི་དང་བྱང་རིའི་སྔོ་འགྱུར་ལས་གྲྭའི་མུའུ་ཁྲི་24ཚུད་ཡོད། ཞན་འགྱུར་རྩྭ་ཐང་མུའུ་ཁྲི་614ཉམས་གསོ་བཅོས་སྐྱོང་བྱས་ཡོད། “གནམ་ལྕགས་འབར་བ—བོད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་པའི་གླེང་སྟེགས”སྐབས་དང་པོ་བདེ་བླག་ངང་འཚོགས་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་4དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི“རི་སྔོན་ཆུ་དྭངས་ནི་གསེར་རི་དངུལ་རི་ལས་ལྷག་པའི”ལག་ལེན་གསར་གཏོད་རྟེན་གཞི་2 རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་1 རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གལ་ཆེའི་འདམ་ར་3བཅས་གསར་སྣོན་བྱས་པ། ས་གནས་དང་གྲོང་ཁྱེར་བདུན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་དཔེ་སྟོན་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་ཚད་100%ཡི་དམིགས་ཚད་དེ་ལོ་གཉིས་ཀྱི་སྔ་སྣུར་དུ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། བོད་ལྗོངས་འདི་ཉིད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་ཁུལ་ཡོངས་འཛུགས་གཏོད་ཀྱི་ཚད་གཞི་ལོན་པའི་ཞིང་ཆེན་གཅིག་པུ་དེར་གྱུར་ཡོད། གཉིས་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་ཆེན་སྐོང་འཚོགས་བྱས་ཤིང་། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རྒྱུན་མཐུད་གོང་འཕེལ་གཏོང་བའི་བྱེད་ཐབས་འགའ་བཟོ་འབེབས་བྱས་པ་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་འཁྱགས་རོམ་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ས་གནས་ཀྱི་ཁྲིམས་བཟོའི་ལས་དོན་ཐོག་མ་སྤེལ་བ། ཐཱན་ཚད་མཐོ་ཤོས་དང་ཐཱན་སྙོམས“1+N”སྲིད་ཇུས་མ་ལག་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་བཙུགས་ཟིན། མངའ་རིས་ས་གནས་སུ་བོད་ཀྱི་རྩྭ་ཐང་ཐཱན་འདུས་ཉོ་ཚོང་ཐོག་མ་དེ་བྱས་ཡོད། ཆུ་བོ་དང་མཚེའུ་ཡི“གང་བྱུང་བཞི་གཙང་སེལ”བྱས་ཏེ། ཆུ་རྒྱུད་གཙོ་བོ་IIIརིགས་ཀྱི་ཚད་གཞིར་སླེབས་པའམ་དེ་ལས་ལེགས་པ་བྱུང་ཞིང་། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་གྲོང་རྡལ་གྱི་བཙོག་ཆུ་གཙང་སེལ་བྱེད་ཚད་86%ཡན་ཟིན་པ། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་གནོད་མེད་གཙང་སེལ་བྱེད་ཚད་98%ཡན་ཟིན་པ། ཁོར་ཡུག་གི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་བཟང་འཁྱོངས་ཉིན་གྲངས་བསྡུར་ཚད་99%ཡན་ཟིན་ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལྟ་ཞིབ་ཀྱི་བཅོས་སྒྲིག་ལས་འགན་ཁག་43དུས་རིམ་བཞིན་བསྒྲུབ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང“ལྗང་ཕུབ”ཀྱི་གནད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་ལེགས་གྲུབ་ཐུབ་ཚད་95%ཡན་ཟིན་ཡོད།

(བཅུ་གཉིས) མཐའ་བརྟན་དང་། མཐའ་དར། དམངས་ཕྱུག་བཅས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་ལ་རྒྱུན་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ། “མཐའ་མཚམས་བརྟན་དུ་གཏོང་བའི་འཇོན་ནུས་ཡོད་པ་དང་། མཐའ་མཚམས་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་འདེགས་སྐྱོར་ཐུབ་པ། མི་དམངས་ཕྱུག་འགྱུར་ཡོང་བའི་བྱ་ཐབས་ཡོད་པ”བཅས་དམིགས་ཚད་དུ་བཟུང་སྟེ། མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་དེ་ཉིད་དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་ཁུལ་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་དུ་འཛུགས་གཏོད་བྱས་ནས་མཐའ་མཚམས་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁོངས་ས་ཆ་བརྟན་སྲུང་དང་ཕ་ཡུལ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད། མཐའ་བརྟན་དང་། མཐའ་དར། དམངས་ཕྱུག་བཅས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཤུགས་ཆེན་སྤེལ་ཏེ། མཐའ་མཚམས་རྫོང་དང་ཤང་གི་སློབ་གྲྭ་དང་སྨན་ཁང་སོགས་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་བཀོད་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་སྒྲུབ་ནུས་དང་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་མངོན་གསལ་འདོད་པོ་བཏང་ཡོད། མཐའ་མཚམས་ཐོན་ལས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་སྲིད་ཇུས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་མཐའ་མིའི་ཡོང་འབབ་འཕར་སྣོན་ཡོང་བའི་ཆེད་དོན་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཏེ། མཐའ་མིའི་ཡོང་འབབ་འཕར་སྣོན་བརྟན་པོ་བྱུང་ཡོད། སྨན་གླིང་དང་མཚོ་སྣ་རྫོང་གཉིས་ཀྱི་རྫོང་བསྒྱུར་གྲོང་འཛུགས་ཀྱི་རྗེས་མཐུད་ལས་དོན་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྤེལ་བ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་པུའུ་ཨུད་21གིས་མཐའ་མཚམས་རྫོང(གྲོང་ཁྱེར)21ལ་གནས་གཏན་འཁེལ་གྱིས་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པའི་ལས་དོན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྤེལ་ཡོད།

(བཅུ་གསུམ) བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་གནས་བབ་བརྟན་པོ་བྱུང་བ། ཚབས་ཆེའི་ལས་འཛོལ་གྱི་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་ལ་ཆེད་དོན་རྩད་བཤེར་དང་དག་ཐེར་ཡོ་བསྲང་བྱེད་པའི་2023ལོའི་བྱ་སྤྱོད་དང་འགྲོ་ལམ་འགྲིམ་འགྲུལ་བདེ་འཇགས་ཀྱི“འབོར་འཕྲི་ཆེ་འགོག”ཅེས་པའི་ཆེད་དོན་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ། གཙོ་གནད་ལས་རིགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི“ཚགས་མ་རྒྱག་པའི”བྱ་སྤྱོད་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ནས་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་འགོ་ཁྲིད་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་འགན་འཁྲིའི་གསལ་ཐོ་ཁ་གསལ་བཟོས་ཡོད། “འཕྲལ་སྡོམ་འགན་འཁྲི་·བོད་ལྗོངས་2023”ཞེས་པའི་ཡོམ་འགོག་གེགས་སེལ་གྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ནང་སྦྱོང་བྱས་ཏེ། འཕྲལ་སྡོམ་རོགས་སྐྱོབ་ཐད་འཕུར་གནམ་གྲུ་ས་ཁོངས་བརྒལ་ནས་རོགས་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ལས་འགན་ནང་ཞུགས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། ཟླ་1ནས་ཟླ་11བར་ལྗོངས་ཡོངས་སུ་ཐོན་སྐྱེད་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ལས་འཛོལ་ཁག་68ཐོན་པ་དང་མི་77རྐྱེན་ལམ་དུ་ཤོར་བ། བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་དུས་བབ་སྤྱིར་ན་བརྟན་པོ་བྱུང་ཡོད།

གཉིས། 2024ལོའི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གྱི་དུས་བབ་དང་། སྤྱིའི་བླང་བྱ། གོང་འཕེལ་གྱི་དམིགས་ཚད།

(གཅིག) མིག་སྔར་འཕྲད་པའི་གོང་འཕེལ་གྱི་དུས་བབ། 2024ལོ་ནི“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་བཞི་པའི”འཆར་འགོད་དམིགས་ཚད་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་འགག་རྩའི་ལོ་ཞིག་ཡིན་ལ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཏང་གི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་པའི་བཀོད་སྒྲིག་དོན་འཁྱོལ་དང“འཛུགས་གཏོད་བཞིར”སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་འགག་སྒྲོལ་གྱི་ལོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། རང་ལྗོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གོ་སྐབས་འཕྲད་ཡོད་ལ་ཉེན་ཁའི་འགྲན་སློང་ཡང་འཕྲད་ཡོད་ཅིང་། སྤྱིའི་གོ་སྐབས་དེ་འགྲན་སློང་ལས་ཆེ་བ་ཡོད།

འཕྲད་པའི་གོ་སྐབས། རྒྱལ་ནང་གི་གོང་འཕེལ་ཁོར་ཡུག་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན། འཐབ་ཇུས་ཀྱི་གོ་སྐབས་དང་ཉེན་ཁའི་འགྲན་སློང་སྔར་བཞིན་མཉམ་དུ་གནས་ཡོད་ཅིང་། མཐུན་རྐྱེན་དེ་གནོད་རྐྱེན་ལས་ཆེ་བ་ཡོད་ཁར། དཔལ་འབྱོར་བསྐྱར་འཕེལ་གྱི་འཕེལ་ངོ་ལེགས་པ་དང་ཡུན་རིང་ལེགས་པོ་ཡིན་པའི་གཞི་རྩའི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་མེད་པས། དཔལ་འབྱོར་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་གོ་སྐབས་སྔར་བཞིན་གནས་ཡོད། ལྗོངས་ནང་ཁུལ་གྱི་གོང་འཕེལ་ཆ་རྐྱེན་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་གལ་ཆེའི་མཛུབ་སྟོན་རབ་དང་རིམ་པའི་དགོངས་དོན་གྱིས་ང་ཚོར་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབ་རྒྱུར་རྩ་བའི་གཞི་འཛིན་ས་མཁོ་འདོན་གནང་ཡོད་པ་དང་། ཏང་ཀྲུང་དབྱང་དང་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་བཏོན་པའི་བོད་ཀྱི་དམིགས་བསལ་གཟིགས་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་རབ་དང་རིམ་པས་རྒྱུན་མཐུད་ནུས་པ་ཐོན་ཏེ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཆེད་སྟོབས་གསོག་ནུས་འདུས་བྱུང་བ་དང་། ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་དང་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ་སོགས་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་འབོར་ཆེན་ཞིག་འཛུགས་སྐྲུན་དང་དུས་འགོའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གང་མགྱོགས་གཏོང་བཞིན་པ་དང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་བོད་ལ་མ་འཇོག་བྱེད་པའི་གཞི་ཁྱོན་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ། ཁྲེང་ཏུའུ་དང་ཁྲུང་ཆིང་གི་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་རྒྱ་མཉམ་འདྲེས་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་ལ་སྒུལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་སྣོན་རྒྱུ་ཡིན་པ། རང་ལྗོངས་ཀྱི་ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱུན་མཐུད་ངང་གོང་འཕེལ་འགྲོ་རྒྱུར་ཕན་སྐུལ་ཐུབ་རྒྱུ་བཅས་རེད།

འཕྲད་པའི་འགྲན་སློང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན། དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་ལ་ནུས་ལྡན་གྱི་དགོས་མཁོ་མི་འདང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྔོན་དཔག་ཅུང་ཞན་པ། ཉེན་ཁ་དང་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་སྔར་བཞིན་ཅུང་མང་བ། ཕྱི་རོལ་ཁོར་ཡུག་གི་རྙོག་འཛིང་རང་བཞིན་དང་། ཛ་དྲག་རང་བཞིན། གཏན་འཁེལ་མེད་པའི་རང་བཞིན་བཅས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཏེ། རང་ལྗོངས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་ལ་འགྲན་སློང་ཡོང་ངེས་རེད། ལྗོངས་ནང་ཁུལ་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན། གོང་འཕེལ་དོ་མི་མཉམ་ཞིང་གང་ལེགས་མ་བྱུང་བའི་གནད་དོན་སྔར་བཞིན་མངོན་གསལ་དོད་པ་དང་། དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་ཡོང་བར་གཙོ་བོ་མ་འཇོག་བྱེད་པར་བརྟེན་ནས་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་དགོས་ཤིང་། འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་མི་འདང་བ་དང་། ཐོན་ལས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ཞན་པ། ལས་ཞུགས་འབབ་འཕར་གྱི་གནོན་ཤུགས་ཅུང་ཆེ་བ། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་མ་འཇོག་བྱེད་ཤུགས་མི་འདང་བ་བཅས་རྒྱལ་ཡོངས་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཁྲོམ་ར་ཆེན་པོ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་དང་བསྡུར་ན་ད་དུང་ཧེ་བག་ལྡན་ཡོད་ལ་སྒོ་དབྱེ་རྣམ་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཞི་ཁྱོན་ཡང་ཆེན་པོ་མེད་པས། གནད་དོན་དེ་དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་ནན་ཏན་དང་བྱེད་ཐབས་ནུས་ལྡན་སྤྱད་དེ་ཐག་གཅོད་ཏན་ཏིག་བྱེད་དགོས།

(གཉིས) སྤྱིའི་བླང་བྱ་དང་གོང་འཕེལ་གྱི་དམིགས་ཚད།

དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གྱི་སྤྱིའི་བླང་བྱ་ནི། ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་མཛུབ་ཁྲིད་དུ་བྱ་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་ཉི་ཤུ་པ་དང་སྐབས་ཉི་ཤུ་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གཉིས་པ་དང་ཀྲུང་དབྱང་གི་དཔལ་འབྱོར་ལས་དོན་ཚོགས་འདུའི་དགོངས་དོན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་གལ་ཆེའི་མཛུབ་སྟོན་དང་དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་གི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་པ་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་སྐབས་བཅུ་པའི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པ་དང་། ཐེངས་བཞི་པ། ཐེངས་ལྔ་པ་བཅས་ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་གཞིར་བཟུང་། ཏང་གི་འགོ་ཁྲིད་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་རྒྱུ་གཙོ་རྐང་དུ་འཛིན་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། གོང་འཕེལ་གྱི་འདུ་ཤེས་གསར་པ་ཆ་ཚང་ཞིང་འཕྱུགས་པ་མེད་པར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་གོང་འཕེལ་གྱི་རྣམ་པ་གསར་པར་ཞབས་ཞུ་དང་མཉམ་འདྲེས་ཡོང་བར་བྱས་ཐོག “དོན་ཆེན་བཞིར”དམིགས་པ་དང“འཛུགས་གཏོད་བཞིར”ཤུགས་བསྒྲིལ་ནས“མངོན་པ་གསུམ་དང་ཕན་ཡོད་གཅིག”གི་སྤྱིའི་བླང་བྱ་མཐའ་འཁྱོངས་ཀྱིས་ནང་མཁོ་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བ་དང་མཁོ་འདོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆའི་རང་བཞིན་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་བྱེད་པ་དང་། རྣམ་གསར་གྲོང་ཁྱེར་གྲོང་རྡལ་ཅན་དང་གྲོང་གསེབ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་བྱེད་པ། སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་དང་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་བདེ་འཇགས་ལ་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་མ་ལག་དང་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་ནུས་པ་དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཆུ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་བཏང་སྟེ། ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་བོད་ལྗོངས་གསར་པ་འཛུགས་སྐྲུན་གང་མགྱོགས་བྱེད་དགོས།

དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུའི་སྔོན་དཔག་དམིགས་ཚད་གཙོ་བོ་ནི། ས་གནས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་8%ཡས་མས་འཕར་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་ལ་མ་འཇོག་བྱེད་ཚད་13%ཡས་མས་འཕར་བ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་དངོས་ཟོག་སིལ་འཚོང་གི་སྤྱི་འབོར་10%ཡས་མས་འཕར་བ། ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་གྱི་སྤྱི་འབོར་10%ཡན་འཕར་བ། གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་བཟོ་ལས་ཀྱི་འཕར་ཐང་10%ཡན་འཕར་བ་བཅས་བྱ་རྒྱུ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་གྲོང་མིའི་ཡོང་འབབ་འཕར་ཚད་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕར་ཚད་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་མཉམ་བགྲོད་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ཡོང་འབབ་འཕར་ཚད་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་གྲོང་མི་ལས་མགྱོགས་པ་ཡོད་པ་བྱ་རྒྱུ། གྲོང་མིའི་འཛད་སྤྱོད་རིན་གོང་འཕར་ཤུགས་3%ནང་ཚུན་དུ་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་གྲོང་རྡལ་གྱི་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཁོངས་ཀྱི་ལས་ཤོར་བསྡུར་ཚད་5%ནང་ཚུན་དུ་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་བཅས་རེད།

གསུམ། 2024ལོའི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུའི་ལས་འགན་གཙོ་བོ།

(གཅིག) མ་འཇོག་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ནས་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། “རྣམ་གྲངས་ལ་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་ནི་གོང་འཕེལ་ལ་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་། གོང་འཕེལ་ལ་དམ་འཛིན་བྱེད་པར་ངེས་པར་དུ་རྣམ་གྲངས་ལ་དམ་འཛིན་བྱེད་དགོས”པའི་བསམ་བློ་བརྟན་པོ་བཙུགས་ཏེ། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་དཔལ་འབྱོར་ལ་མིག་སྔར་གསོན་ཤུགས་ལྡན་པ་དང་འབྱུང་འགྱུར་ལ་གཏིང་ཤུགས་ལྡན་པའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞིང་། 2024ལོར། ཐོག་མའི་འཆར་གཞི་ལྟར་ན་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གཙོ་གནད་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་ལ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1600ཡས་མས་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་ལ་འདེགས་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་སྙན་སེང་སྦྲེལ་མཐུད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དང་མ་འཇོག་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་རང་རྟོགས་ངང་སྦྲེལ་མཐུད་བྱས་ཏེ། སྔོན་ཚུད་ནས་ཇུས་འགོད་དང་རྣམ་གྲངས་ལ་རིགས་པས་ཁུངས་སྐྱེལ་ཞིབ་ཚགས་བྱས་ཐོག རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་པུའུ་ཨུད་ལ་སྙན་སེང་སྦྲེལ་མཐུད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་ནས་མ་འཇོག་སྒོར་དུང་ཕྱུར་800ཡན་གཏོང་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་དང་། གཉིས་ནི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དུས་འགོའི་ལས་དོན་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། དུས་འགོའི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་ནི་རྣམ་གྲངས་དོན་འཁྱོལ་ཐུབ་མིན་གྱི་འགག་རྩ་ཡིན། གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དུས་འགོའི་ལས་དོན་ལམ་སྲོལ་སྔར་བས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་། གྲོན་དངུལ་དོན་འཁྱོལ། མཐུད་སྦྲེལ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་བཅས་བྱས་ཏེ་དུས་འགོའི་ལས་དོན་གྱི་སྤུས་ཚད་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་རྣམ་གྲངས་དེ་བས་མང་བ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཆར་གཞིའི་ནང་འཇུག་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། ལྷ་སའི་གནམ་ཐང་གཉིས་པའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དུས་འགོའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། གལ་ཆེའི་རྣམ་གྲངས་གྲབས་གསོག་དང་གཙོ་རྒྱུ་འགན་སྲུང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ། རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཞིབ་མཆན་འགོད་རིམ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཆ་རྐྱེན་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས“དངུལ་སྒུག་རྣམ་གྲངས”ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཏན་ཏིག་བྱ་རྒྱུ། གསུམ་ནི་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། གལ་ཆེའི་རྣམ་གྲངས་འགན་འཁྲི་གཙང་ལེན་ལམ་སྲོལ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་ལྷ་གཞིས་མྱུར་བགྲོད་གཞུང་ལམ་སོགས་གལ་ཆེའི་རྣམ་གྲངས་ཁག་གཅིག་བསྐྲུན་ནས་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དང་། ཁྲོན་བོད་ལྕགས་ལམ་དང་དེ་བཞིན་ལེ་ལག་ཚང་སྒྲིག་གི་གཞུང་ལམ་དང་། G4218རྒྱུད་ཀྱི་སེང་གེ་ཁ་འབབ་གྲོང་རྡལ་ནས་དགུན་ས་གནམ་ཐང་བར་གྱི་དུམ་བུ། G318 G219 འབའ་ཐང་ཆུ་ཤུགས་གློག་ཁང་། འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ནས་ཧུའུ་པེ་བར་གྱི་གློག་ཤུགས་ཕྱིར་གཏོང་ལས་གྲྭ། འཕགས་རྩེ་ཆུ་བེད་སོགས་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་རྒྱུན་མཐུད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། G109དང་། ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ། ལྷ་སའི་གནའ་གྲོང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་གྲོང་ཁུལ་རྙིང་པ་བསྒྱུར་བཀོད་རིམ་སྤོར་ལས་གྲྭ་སོགས་གལ་ཆེའི་རྣམ་གྲངས་བསྐྲུན་འགོ་འཛུགས་ཐུབ་པའི་བརྩོན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་དང་། ནུས་གཙང་དྲོད་འདོན་གྱི་དམིགས་བསལ་ཆོག་འཐུས་གཉེར་སྐྱོང་ཚོད་ལྟའི་རྣམ་གྲངས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(གཉིས) ལེགས་ཆར་དམིགས་ནས་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། ཐོན་ཁུངས་དང་ས་བབ་ཀྱི་ལེགས་ཆར་གཞི་ཚུགས་ནས“རྫོང་ཧྲིལ་པོར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི”རྣམ་པ་གཞིར་བཟུང་ས་ཁོངས་ཀྱི་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཁྱབ་ཚུལ་སྔ་སྣུར་དུ་ཇུས་འགོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་ཚོགས་ཆེན་སྐོང་འཚོགས་བྱ་རྒྱུ་དང་། 《རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་འཆར་འགོད》བཟོ་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུ། G318དང་G219སོགས་བོད་ནས་འགྲོ་འོང་བྱེད་པའི་མ་ལམ་གཙོ་བོའི་ལམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཡུལ་སྐོར་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་ཞབས་ཞུའི་སྤུས་ཚད་མུ་མཐུད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། རིག་གནས་ཐོན་ལས་དང་རིག་གནས་ཁྲོམ་ར་སྐྱེད་སྲིང་དང་སྟོབས་ཆེར་བཏང་སྟེ་གོང་འཕེལ་གཏོང་སྟངས་དེ་ཕྲེང་སྦྲེལ་ཧྲིལ་པོ་དང་གཞི་རྟེན་མང་བའི“ཐོན་ལས་དཔལ་འབྱོར”གྱི་ཕྱོགས་སུ་བསྒྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་རིག་གནས་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་20%ཡན་འཕར་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཕྱི་རྒྱལ་ནང་གི་ཡུལ་སྐོར་བར་སྣེ་ལེན་དང་ཡུལ་སྐོར་གྱི་སྤྱིའི་ཡོང་འབབ་13%ཡན་འཕར་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དང་། གཉིས་ནི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཆེད་དམིགས་མ་དངུལ་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། བོད་ཤར་ལྷོའི་ཆུའི་མཛེས་ལྗོངས་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་རྟེན་གཞི་བསྐྲུན་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། ལྕེ་ཤོད་དང་། ཡེར་པ་ཐང་། འཕྲང་པོ་ཆུ་ཤུགས་གློག་ཁང་དང་། འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་རྟེན་གཞིའི་ལེ་ལག་ཚང་སྒྲིག་གི་འོད་ཤུགས་གློག་གཏོང་རྣམ་གྲངས། དེ་བཞིན་གློག་ཤུགས་ཕྱིར་གཏོང་བགྲོད་ལམ་བཅས་བསྐྲུན་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། གཙོ་གནད་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཆུ་ཤུགས་གློག་ཁང་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དུས་འགོའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་གཏོང་རྒྱུ། འགན་སྲུང་རང་བཞིན་གྱི་དྲ་སྦྲེལ་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། དགུན་གློག་སྙོམ་སྒྲིག་རིང་གློག་ཤུགས་མཁོ་འདོན་བྱེད་པར་འདེགས་སྐྱོར་ནུས་ལྡན་བྱ་རྒྱུ། གློག་འདོན་ཚད་25%ཡན་འཕར་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ། གསུམ་ནི་འབྱུང་འཕྲོད་བཟོ་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། འཐབ་ཇུས་ཐོན་ཁུངས་གསར་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། སྤུས་ལེགས་གཏེར་ཁའི་ཕན་འབྲས་ལེགས་སུ་གཏོང་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དང་། ལི་རྒྱུ་ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་འཛུགས་པ་དང་། སྣུར་སྲིང་། ཁ་གསབ། སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བ་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། ཆིང་དབྱང་ཐོན་ལས་ཀྱི་དཔེ་སྟོན་གཏོད་རྒྱུ། བཞི་ནི་དེང་རབས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ཐད་ཀའི་མ་དངུལ་བསྡུ་རྒྱུག་བྱེད་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། དངུལ་རྩའི་ཐོན་རྫས་དང་ཞབས་ཞུ་གསར་གཏོད་བྱ་རྒྱུ། ཀུན་ཕན་དངུལ་རྩ་དང་འབྱུང་འཕྲོད་དངུལ་རྩ་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་ཇུས་འགོད་དང་། བཀར་འཇུག་ཟོག་འགྲེམས། ནུས་བསྲི་ཁོར་སྲུང་སོགས་ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་དང་། རྒན་གསོ་བུ་བཅོལ། ཁྱིམ་ལས་སྡེ་ལས། བདེ་ཐང་རིག་གནས་ལུས་རྩལ་སོགས་འཚོ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་གཅིག་འགྱུར་འཆར་འགོད་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། ལག་རྩལ་གྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་བ་དང་། སྣེ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་བ། ལས་ཞུགས་ཀྱི་བསྡུ་ལེན་ནུས་པ་ཆེ་བ་བཅས་ཀྱི་ཁེ་གཉེར་རང་བཞིན་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ཁེ་ལས་ཁག་གཅིག་གསོ་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ། ལྔ་ནི་ས་མཐོའི་ཁྱད་ལྡན་ཞིང་འབྲོག་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་ཚད་གཞི་མཐོ་བའི་ཞིང་ཁ་མུའུ་ཁྲི་20གསར་སྦོལ་དང་བསྒྱུར་བཀོད་རིམ་སྤོར་བྱ་རྒྱུ། མུའུ་རེའི་ཐོན་འབབ་མཐོ་རུ་ཤུགས་ཆེ་གཏོང་བ་དང་འབྲུ་རིགས་ཀྱི་འདེབས་ཁྱོན་བརྟན་པོ་ཡོང་བ་བྱས་ཏེ། འབྲུ་རིགས་ཐོན་འབབ་ཏུན་ཁྲི100ཡན་བརྟན་འཁྱོངས་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུའི་ནང་ནས་ཀྱིས་ཏུན་ཁྲི་80ཡན་ཟིན་པ་བྱ་རྒྱུ། ཞིང་ཕྱུགས་ཐོན་རྫས་ལས་སྣོན་ལས་རིགས་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་10%ཡན་འཕར་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། དྲུག་ནི་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་བོད་སྨན་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་བོད་སྨན་གྱི་ས་གནས་ཁྲིམས་བཟོར་སྐུལ་འདེད་གང་མགྱོགས་གཏོང་བ་དང“གསོ་རིག་དང་། སློབ་གསོ། ཞིབ་འཇུག ཐོན་སྐྱེད”བཅས་མཐུན་སྦྱོར་ངང་གོང་འཕེལ་འགྲོ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་དང་། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་འཚམ་པའི་ལག་རྩལ་ཁྱབ་གདལ་དང་བེད་སྤྱོད་གཏོང་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། བོད་ལུགས་གསོ་རིག་དང་བོད་སྨན་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་8%ཡན་འཕར་ཐུབ་པའི་བརྩོན་ལེན་བྱ་རྒྱུ། བདུན་ནི་མཐོ་གསར་གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་དང་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། རེས་འཁོར་གསར་པའི་ཚན་རྩལ་རྣམ་པའི་ཁེ་ལས་སྐྱེད་སྲིང་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་གྲོན་དངུལ་གཏོང་བའི་གཞི་ཁྱོན་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ཐོན་ལས་གྲངས་འཛིན་ཅན་དང་། གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་ཅན། གཞི་གྲངས་མཉམ་སྤྱོད་བཀོལ་སྤྱོད་བཅས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། 5Gདང་། འབྱུང་འཕྲོད་གཞི་གྲངས་ལྟེ་གནས། བཟོ་ལས་མཉམ་སྦྲེལ་དྲ་རྒྱ། ཟོག་སྦྲེལ་དྲ་རྒྱ། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ལྷ་སའི་དྲ་སྦྲེལ་རྐང་འཛིན་ཐད་སྦྲེལ་ས་ཚིགས་སོགས་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་གསར་པ་བཀོད་སྒྲིག་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕར་ཐང་10%ཡན་འཕར་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ། བརྒྱད་ནི་མཐའ་མཚམས་ཚོང་དོན་ཟོག་འགྲེམས་ཀྱི་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། འགག་སྒོའི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་ནུས་པ་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ལ་ཁྱབ་པའི་ཚོང་དོན་ཟོག་འགྲེམས་དྲ་རྒྱའི་མ་ལག་གང་མགྱོགས་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། མཁའ་འགྲུལ་ཁུལ་གསར་གྱི་གྲང་སྦྲེལ་ཟོག་འགྲེམས་རྟེན་གཞི་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། གསར་དུ་བཙུགས་པའི་བོད་ལྗོངས་མཁོ་ཚོང་ཚོགས་པའི་ཐབས་ལམ་གཙོ་བོའི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ། “འགྲིམ་འགྲུལ་སྦྲག་སྲིད་མཉམ་འདྲེས”དང“སྦྲག་སྲིད་མྱུར་སྐྱེལ་མཉམ་ལས”ཟབ་སྤེལ་བྱས་ཏེ། མྱུར་སྐྱེལ་གྲོང་གསེབ་ཏུ་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བར་ནུས་ཤུགས་འདོན་རོགས་བྱ་རྒྱུ། དགུ་ནི་གནམ་གྲུ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པའི་ཐོན་ལས་སྐྱོན་བྲལ་ངང་གོང་འཕེལ་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་གནམ་ཐང་གི་དུས་ཁག་དང་པོའི་དུས་འགོའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་ནས་ཡོངས་སྤྱོད་མཁའ་འགྲུལ་10དང་གནས་སྐབས་འཕུར་འབབ་བྱེད་ས་47བསྐྲུན་འགོ་འཛུགས་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། སྲིད་གཞུང་གི་ནོར་སྲིད་ཁ་གསབ་དང་ཞབས་ཞུ་ཉོ་སྒྲུབ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་ཁྲོམ་ར་རྒྱ་སྐྱེད་དང་ཐོན་ལས་འཁོར་སྦྲེལ་ཡོངས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཁྱབ་གདལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། བཅུ་ནི་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བ་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པའི་ཡང་བའི་བཟོ་ལས་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ས་མཐོའི་ཁུལ་གྱི་ནུས་མང་གཡོས་སྦྱོར་གྱི་ཐབ་ཆས་ཐོན་ལས་ཁག་རྒྱུན་མཐུད་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ་དང་རང་བྱུང་འཐུང་ཆུའི་ཐོན་ལས་འཁོར་སྦྲེལ་མཐུན་སྦྱོར་གསར་གཏོད་བྱ་རྒྱུ། ལག་བཟོས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་དང་ཚད་ལྡན་ཅན་གྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། བཟོ་ལས་ཁེ་ལས་ཀྱི་ལག་རྩལ་རིམ་སྤོར་བསྒྱུར་བཀོད་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་རྩེར་སོན་ཅན་དང་། རིག་ནུས་ཅན། འབྱུང་འཕྲོད་ཅན་བཅས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(གསུམ) འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་དགོས་མཁོར་དམིགས་ནས་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་སྤུས་འབྲས་ལེགས་གཏོང་ཡོང་རྒྱུར་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། ཐབས་ལམ་མང་པོའི་ཐོག་ནས་གྲོང་མིའི་ཡོང་འབབ་མང་དུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་སྡོད་ཁང་ལེགས་བཅོས་དང་ནུས་རྒྱུ་གསར་པའི་རླངས་འཁོར་སོགས་ཐོན་རྫས་ཆེ་གྲས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་དང་། ཚོང་རྟགས་རྙིང་པ་གསར་གཏོད་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ། འབྱུང་འཕྲོད་འཛད་སྤྱོད་དང་གྲགས་རྟགས་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཟས་མཆོག·བོད་ཀྱི་བྲོ་ལྡན”ཞིམ་ཟས་ཁྲོམ་གཞུང་གི་གྲགས་རྟགས་སྟོབས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ཚོང་ཁང་ཐོག་མ་དང་། རིགས་འབྲེལ་སྟབས་བདེའི་ཚོང་ཁང་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ནས་མཁོ་སྤྲོད་ཀྱི་སྣ་ཁ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་མཁོ་སྤྲོད་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། འཛད་སྤྱོད་ཚོང་ལས་ཁུལ་དང་། ཚོང་ལས་ཉོ་ཚོང་ལྟེ་གནས། ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་སྡེབ་ཚོང་ཁྲོམ་ར། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཟོག་འགྲེམས་དྲ་ཚིགས་སོགས་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཚང་སྒྲིག་འཛུགས་སྐྲུན་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། མཚན་མོའི་ཁྱད་ལྡན་འཛད་སྤྱོད་ཁྲོམ་གཞུང་བཏོད་ནས་ལྷ་སའི་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་ཁུལ་སྟོབས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིས་རླངས་འཁོར་དང་། ཁྱིམ་ཆས། ཁྱིམ་མཁོ་སོགས་གཙོ་གནད་འཛད་སྤྱོད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་དངུལ་རྩའི་ཐད་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བར་ཁྲིད་སྟོན་བྱ་རྒྱུ། རིག་གནས་དང་། ཡུལ་སྐོར། ལུས་རྩལ། སློབ་གསོ། བདེ་ཐང་། འགྲེམས་ཚོགས་སོགས་ཞབས་ཞུའི་རང་བཞིན་གྱི་འཛད་སྤྱོད་གོང་འཕེལ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ། འཛད་སྤྱོད་ཞུ་གཏུག་ཐེར་འདོན་གྱི་ཐབས་ལམ་ཤར་བགྲོད་ཐུབ་པ་བྱས་ནས་འཛད་སྤྱོད་པའི་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་ཐོན་རྫས་སིལ་འཚོང་སྤྱི་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1000ལས་བརྒལ་ཐུབ་པའི་བརྩོན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(བཞི) དམངས་འཚོར་དམ་པོར་དམིགས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་བྱ་གཞག་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། མི་དམངས་ལྟེ་བར་འཛིན་པའི་གོང་འཕེལ་གྱི་བསམ་བློ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་121.4བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཏེ། དམངས་འཚོའི་བྱ་བ་དངོས་21ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཐོག མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི“འཕྲལ་མཁོ་དང་། དཀའ་ངལ། སེམས་ཁྲལ། རེ་སྒུག”བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཏན་ཏིག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་ལས་ཞུགས་སྔོན་ལ་འཇོག་པའི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིའི་འབབ་འཕར་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ཞིབ་ཕྲའི་བྱེད་ཐབས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་ལས་ཞུགས་སྲིད་ཇུས་ལེགས་སྒྲིག་དང་ལེགས་གཏོང་ལ་སྐུལ་འདེད་བརྟན་པོ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། ལས་ཞུགས་བོད་སྐྱོར་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་ནས་ལོ་འདི་གའི་མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མ་ལས་ཞུགས་ཐུབ་ཚད་95%ཡན་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ། སྲིད་གཞུང་གིས་སྒོར་ཁྲི་400མན་གྱི་མ་འཇོག་བྱས་པའི་རྣམ་གྲངས་ཁག་ས་གནས་དེ་གའི་ཞིང་འབྲོག་པའི་ཨར་ལས་རུ་ཁག་ལ་སྤྲོད་པའི་སྲིད་ཇུས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་ནང་འཚོ་རྟེན་ལས་སྤྲོད་ཁྱབ་གདལ་བཏང་ནས་ཞིང་འབྲོག་པའི་གནས་སྒྱུར་ལས་ཞུགས་སྒྲིག་འཛུགས་ཅན་གྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་སྟེ་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཁྲི་63ཡན་ལས་ཞུགས་གཞན་སྒྱུར་ཐུབ་པ་དང་ངལ་ནུས་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་65ཟིན་པའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ། གཉིས་ནི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་གསར་པའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། གྲོང་ཁྱེར་གསར་སྒྱུར་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ། འགན་སྲུང་རང་བཞིན་གྱི་སྡོད་ཁང་ཚང་སྒྲིག་ཁྲི་3.95གསར་སྐྲུན་དང་མཐུད་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ། “རྒྱུན་འཕྲལ་གཉིས་སྤྱོད”ཀྱི་སྤྱི་པའི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་གང་མགྱོགས་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་ནང་གི་གྲོང་ཚོ་བསྒྱུར་བཀོད་ལ་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་ཐོག རྙིང་གོག་སྡེ་ཁུལ་ཆུང་གྲས་38བསྒྱུར་བཀོད་བྱས་ནས་རྒྱུན་སྡོད་མི་འབོར་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་དུ་འགྱུར་ཚད་39%ཡན་ཟིན་པ་བྱ་རྒྱུ། གསུམ་ནི་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་འཐབ་ཇུས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། དབུལ་སྒྲོལ་འགག་གྲོལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་ནས་གཞི་ཁྱོན་རང་བཞིན་གྱི་དབུལ་པོ་བསྐྱར་ལོག་མི་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ་དང་། “ཁྲི་སྟོང་ལས་གྲྭ”ཡི་ཉམས་མྱོང་སློབ་སྦྱོང་དང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ།“གྲོང་ཚོ་སྟོང་གི་དཔེ་སྟོན”ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུ་དང་ཞིང་འབྲོག་པའི་རྣམ་པ་གསར་པ་གཏོད་པ་སོགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས་སྟོབས་ཤུགས་གཅིག་སྡུད་ཐོག་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཚོར་ཐུབ་པའི་བྱ་བ་དངོས་ཁག་གཅིག་ཡག་པོ་བསྒྲུབ་རྒྱུ། ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་པའི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། མི་ཕྱུགས་ལོགས་དབྱེ་དུད་ཚང་ཁྲི་3.8དང་གསང་སྤྱོད་བསྒྱུར་བཀོད་དུད་ཚང་ཁྲི་2.2ལེགས་སྒྲུབ་བྱ་རྒྱུ་མ་ཟད། གནས་འཕྲོད་ལས་འཚམ་མཛེས་མཐུན་གསུམ་ལྡན་གྱི་གྲོང་གསེབ་ཁག་300འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ། བཞི་ནི་སློབ་གསོ་གོང་འཕེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། ཤེས་ལྡན་པ་སྟོབས་ཆེའི་ཁུལ་གྱི་འཐབ་ཇུས་དང་ཇོ་མོ་གླང་མའི་ཤེས་ལྡན་པའི་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་ཤུགས་ཆེན་བྱ་རྒྱུ་དང་། དུས་རབས་གསར་པའི་རྨང་གཞིའི་སློབ་གསོའི་བཟང་ཆ་རྒྱ་སྐྱེད་དང་སྤུས་ཚད་ལེགས་གཏོང་གི་བྱ་སྤྱོད་འཆར་གཞི་དང་། དབུས་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་མཐོ་རིམ་སློབ་གསོ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་འཆར་གཞི་མུ་མཐུད་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ། བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་དང་བོད་ལྗོངས་བོད་ལུགས་གསོ་རིག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སློབ་ཁྲིད་སློབ་དཔྱོད་མཉམ་ལས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། བོད་ལྗོངས་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱི་རིག་གཞུང་ཚན་ཁག་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཁྲེང་ཏུའུ་སློབ་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ནང་སའི་བོད་ལྗོངས་འཛིན་གྲྭའི་སློབ་བསྡུའི་གཞི་ཁྱོན་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། མཐོ་རྒྱུགས་ཕྱོགས་བསྡུས་སྒྱུར་བཅོས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ། ལྔ་ནི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུ་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ། “1+7+13”སྨན་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་བཏང་ཐོག ས་གནས་དེ་གའི་སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་པ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་སྨན་བཅོས་འགན་སྲུང་ཆུ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། “མཉམ་སྦྲེལ་དྲ་རྒྱ+སྨན་བཅོས་བདེ་ཐང”གི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་མུ་མཐུད་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ལོ་ལྟར་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཟུགས་པོར་བརྟག་དཔྱད་ཐེངས་རེ་བྱ་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱ་རྒྱུ། ཐུམ་འབུའི་ནད་དང་གྲུམ་བུ་ཚིགས་ཆེན་གྱི་ནད་སོགས་ཡུལ་ནད་སྐབས་བསྟུན་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་སྐྱོན་བྲལ་ངང་གོང་འཕེལ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུའི་སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་བཟོས་ཏེ། “སྨན་གསུམ”མཉམ་འགུལ་སྒྱུར་བཅོས་དང་མཐུན་སྦྱོར་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། དྲུག་ནི་འགན་སྲུང་གི་ཞབས་ཞུ་སྒྲུབ་ནུས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ནད་རིགས་ལ་གཞིགས་ནས་རིན་དངུལ་སྤྲོད་པའི་ཚོད་ལྟ་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ། “མཉམ་སྦྲེལ་དྲ་རྒྱ+སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང”གི་ཞབས་ཞུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ།“རྒན་པ་གཅིག་དང་ཆུང་བ་གཅིག”གི་ལས་གྲྭར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་གྱི་བྱ་གཞག་གོང་འཕེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། མཚོ་རྩིས་སྨི་5000ཡན་གྱི་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་ལ་དྲོད་རླངས་ཁེབས་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། ཟས་རིགས་དང་སྨན་རྫས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལས་ཀར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ། དབུ་དཀར་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་བཏང་ནས་མི་སྒེར་གྱི་རྒན་གསོའི་འཚོ་དངུལ་ལམ་ལུགས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ། བདུན་ནི་རིག་གནས་ཞབས་ཞུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ། རིག་གནས་དམངས་ཕན་ལས་གཞི་དང་གཞི་རིམ་ཀྱི་རིག་གནས་འཐབ་ས་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བའི་ལས་གཞིར་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་སྤྱོད་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་ཐོན་རྫས་མཁོ་འདོན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། རིག་གནས་གཞི་གྲངས་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་དོ་དམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་རིག་གནས་གྲངས་འཛིན་ཅན་གྱི་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་འདེགས་སྐྱོར་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་གང་མགྱོགས་བྱ་རྒྱུ། ས་མཐོའི་ཁྱད་ལྡན་ལུས་རྩལ་བྱ་གཞག་གོང་འཕེལ་བཏང་སྟེ། ལུས་རྩལ་གྱི་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཐོག དམངས་ཡོངས་ཀྱི་ལུས་སྦྱོང་ལས་འགུལ་སྤེལ་ནས་རྩལ་འགྲན་ལུས་རྩལ་གྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(ལྔ) ཞན་ཆར་དམ་པོར་དམིགས་ཏེ་འགུལ་ནུས་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་རྒྱུར་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ལ་ཡག་ཤོས་མེད་ཅིང་དེ་བས་ལེགས་པ་ཡོད་པའི་འདུ་ཤེས་བཙུགས་ནས་ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བའི་ལས་དོན་ལ་དམ་འཛིན་ཏན་ཏིག་དང་ཕན་འབྲས་ཐོན་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། “ཆེས་བཞི”ཚད་འཛིན་ལས་དོན་རྒྱུན་མཐུད་སྤེལ་ཏེ། ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བའི་ལས་ཀའི་དཔྱད་ཞིབ་ལམ་སྲོལ་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། “ཡིད་རྟོན་སྲིད་གཞུང་འཛུགས་སྐྱོང་ལོའི”ཆེད་དམིགས་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་རྒྱུ། ཁྲོམ་རར་ཞུགས་འཐུས་ཀྱི་བཀག་རྒྱ་གསལ་ཐོའི་ལམ་ལུགས་དོན་འཁྱོལ་བྱ་རྒྱུ་དང་། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུའི་དོན་གནད“འདྲེན་དགོས་ངེས་འདྲེན་རྒྱུར”སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཚོང་གཉེར་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བའི་སྲོལ་ཡིག་འདོན་རྒྱུ། ཁྲལ་རིན་གཉིས་གཅོག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ། དངུལ་རྩས་དངོས་གཞིའི་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གཏོང་བར་ཞབས་འདེགས་ཞུ་ནུས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། རྗེས་སྙེག་ལམ་སྲོལ་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། གཙོ་རྒྱུའི་འགན་སྲུང་ནུས་པ་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ཚོང་དང་མ་རྩ་འདྲེན་འགུགས་དམིགས་སར་འབྱོར་ཚད་སྒོར་དུང་ཕྱུར་500ཡན་ཟིན་པའི་འགན་ལེན་བྱས་ཐོག རྣམ་གྲངས་དངོས་སུ་དོན་འཁྱོལ་ཐུབ་པ་བྱས་ཏེ་བསྐྲུན་ཟིན་ནས་བེད་སྤྱོད་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ། གཉིས་ནི་དམངས་གཉེར་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ།“སྐལ་བཟང་མེ་ཏོག་བྱ་སྤྱོད”རྒྱུན་མཐུད་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་རྗེས་གྲབས་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་མཛོད་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། དངུལ་ཁང་དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་སྤེལ་རེས་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་ནས་དམངས་གཉེར་ཁེ་ལས་ཀྱི་མ་དངུལ་བསྡུ་རྒྱུག་དཀའ་བའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་རོགས་བྱ་རྒྱུ། “ཁྲིམས་སྐྱོང་དམངས་གཉེར་ཁེ་ལས”འཛུགས་སྐྱོང་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། རྣམ་གསར་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་། མཐའ་དར་དམངས་ཕྱུག སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་སོགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་ནང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་དངུལ་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ནས་དམངས་ཁྲོད་མ་འཇོག་བརྟན་ཐོག་བཟང་འཁྱོངས་དང་དམངས་གཉེར་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་ཤུགས་ཆེན་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། གསུམ་ནི་གླིང་ཁུལ་གྱི་ལས་སྟེགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། སྤྱི་པའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ། ཐོན་ལས་ཀྱི་གཙོ་རྒྱུ་གསར་སྤེལ་ཁུལ་དུ་གཅིག་བསྡུས་བྱེད་པར་ཁྲིད་སྟོན་བྱ་རྒྱུ་དང་། དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་རྣམ་གྲངས་དང་ཁེ་ལས་གཉིས་ཁྱད་ལྡན་ནུས་པ་ཐོན་ཁུལ་དུ་གཅིག་སྡུད་བྱེད་པར་ཁྲིད་སྟོན་བྱ་རྒྱུ།“ས་གྲོལ་དཔལ་འབྱོར”འཚོལ་ཞིབ་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(དྲུག) འགག་རྩར་དམ་པོར་དམིགས་ནས་སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེ་བྱ་རྒྱུར་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། གནད་དོན་འཛིན་ཕྱོགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་འགག་གནད་དང་ཐོགས་གནད་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་མེད་པ་བཟོས་ནས་སྒྱུར་བཅོས་ལས་དོན་གྱི་སྤུས་འབྲས་ལེགས་གཏོང་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ། སྒྱུར་བཅོས་སྔར་བས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བའི་གལ་ཆེའི་བྱེད་ཐབས་བཟོས་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཁྲོམ་ར་ཆེ་མོའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་རང་རྟོགས་ངང་ཞབས་ཞུ་དང་མཉམ་འདྲེས་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དང་། རེས་སྐོར་གསར་པའི་གཞུང་ཁོངས་ཁེ་ལས་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་གཏོང་མཐོར་འདེགས་བྱ་སྤྱོད་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་དང་། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འགན་གཙང་ལེན་པའི་ས་ཆའི“དབང་གསུམ་ལོགས་འཛུགས”མངོན་འགྱུར་བྱེད་སྟངས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ། རྨོ་ཞིང་བཟུང་གསབ་དོ་མཉམ་ལམ་ལུགས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། ཐོན་ཁུངས་གསར་སྤེལ་གྱི་ཁེ་ཕན་མཉམ་སྤྱོད་ལམ་སྲོལ་དང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཐད་ཀར་དོ་དམ་བྱེད་པའི་རྫོང་ནོར་སྲིད་སྒྲིག་གཞིའི་སྒྱུར་བཅོས་ཚོད་ལྟའི་ས་ཚིགས་དང་། ཚན་རྩལ་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས། གསར་སྤེལ་ཁུལ་གྱི་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་བཅས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ། རེས་སྐོར་གསར་པའི་དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་དོན་འཁྱོལ་བྱ་རྒྱུ། ཉིང་ཁྲིའི་སྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེ་སྔོན་ལ་སྤེལ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་གནད་གཅིག་གིས་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བའི་རྣམ་པ་བཟང་པོ་ཞིག་ཆགས་པ་བྱ་རྒྱུ། གཉིས་ནི་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་སྒོ་དབྱེར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་སྒོ་དབྱེར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་བཟོས་ཏེ། “རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག”འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་ཞབས་ཞུ་དང་མཉམ་འདྲེས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། སྐྱིད་གྲོང་དང་། འགྲམ། སྤུ་ཧྲེང་སོགས་གཙོ་གནད་འགག་སྒོར་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་ལེ་ལག་ཚང་སྒྲིག་གི་ནུས་པ་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། སྨན་གླིང་དང་དགུན་ས་གནམ་ཐང་ལ་མཁའ་འགྲུལ་འགག་སྒོའི་ནུས་པ་གསར་འཛུགས་དང་ཀྲུང་འབར་ཅི་ཐེ་སྲོལ་རྒྱུན་མཐའ་མཚམས་ཉོ་ཚོང་ས་ཚིགས་ཀྱི་གདང་རིམ་སྤོར་རྒྱུ། སྐྱིད་གྲོང་མཐའ་མཚམས་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་ལས་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ་དང་། ཚད་གཞི་མཐོ་བའི་སྒོ་ནས་འགྲམ་གྲོང་རྡལ་སླར་གསོ་བསྐྱར་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་གཞིས་རྩེའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐམ་སའི་གྲུ་ཁ་གཏོད་པར་ཤུགས་རྒྱག་རྒྱུ། ཕྱི་ཕྱོགས་ཉོ་ཚོང་གི་གཞི་ཁྱོན་བརྟན་པོ་དང་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་པའི་བྱེད་ཐབས་འགའ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། ཕྱི་ཕྱོགས་ཉོ་ཚོང་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་ཞབས་ཞུའི་འགན་སྲུང་ལམ་སྲོལ་འཛུགས་རྒྱུ། ཕྱིར་གཏོང་ཁྲལ་སློག་དང་ཁྲལ་གྲོན་ཆག་ཡང་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་ཡག་པོ་བྱས་ནས་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ཟོག་འགྲེམས་སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་ཁ་གསབ་སྲིད་ཇུས་བཟོ་འདོན་བྱ་རྒྱུ།“ཧི་མ་ལ་ཡ་བསྐོར་བའི”རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་ལས་གླེང་སྟེགས་སྐབས་བཞི་པ་ཡག་པོ་གཉེར་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(བདུན) བརྟན་ལྷིང་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་ལས་དོན་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོར་འཛུགས་རྒྱུ་གཙོ་རྐང་དུ་བྱས་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ནས་བོད་ཀྱི་གསར་བརྗེའི་ཐོན་ཁུངས་སྔོག་འཚོལ་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཡག་པོ་ཤོད་རྒྱུ། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཀྲུང་གོ་ཅན་དུ་འགྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་བཏང་སྟེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་ནན་པོ་བྱ་རྒྱུ།“འདུ་ཤེས་གསུམ”གྱི་སློབ་གསོ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་ནས་ཁ་ཕྲལ་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་བསམ་བློའི་རྨང་གཞི་བརྟན་དུ་གཏོང་རྒྱུ། དུས་བདེའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་ཇེ་ཟབ་ཏུ་བཏང་ནས་ཁ་ཕྲལ་སིམ་འཛུལ་གཏོར་བཤིག་གི་བྱེད་སྤྱོད་ལ་དོགས་ཟོན་དང་རྡུང་རྡེག་བཏང་སྟེ་ནག་སེལ་གཤེད་བཅོམ་རྒྱུན་རྣམ་ཅན་དུ་གྱུར་བ་བྱ་རྒྱུ། དུས་རབས་གསར་པའི“ཧྥུང་ཆའོ་ཡི་ཉམས་མྱོང”དང“ཕུའུ་ཅང་གི་ཉམས་མྱོང”སློབ་སྦྱོང་དང་བེད་སྤྱོད་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ། འགལ་ཟླ་དང་རྩོད་གཞི་གྲལ་བཤེར་དང་སེལ་བར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ། བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་དང་གནོད་འཚེའི་ཉེན་ཁའི་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་གྲལ་བཤེར་བཅོས་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུར་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་དང་རྒྱུ་ནོར་གྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(བརྒྱད) སྐྱེ་ཁམས་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ཏེ་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་བཅད་གཏོད་རྒྱུར་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། རྒྱལ་ཁབ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་གཏོད་རྒྱུར་རྒྱུན་མཐུད་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་བཏང་ནས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར་བཟོས་ཐོག སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་ཇེ་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་སྐྱེ་ཁམས་བཅོས་སྐྱོང་སླར་གསོའི་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་ཏན་ཏིག་རྒྱག་རྒྱུ། རི་ཆུ་ནགས་ཞིང་མཚེའུ་རྩྭ་བྱེ་འཁྱགས་བཅས་ལ་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་སྲུང་སྐྱོབ་དང་མ་ལག་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པར་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་བྱ་རྒྱུ་དང་། འཁྱགས་མཚོའི་གནོད་འཚེར་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱས་ཏེ་ཉེན་ཟོན་སྔོན་བརྡ་གཏོང་རྒྱུ། གཞི་ཁྱོན་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ས་ཆ་སྔོ་འགྱུར་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས་ནགས་ཚལ་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་95ཡན་གསར་འཕར་ཡོང་བའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་དང་ལྷ་སའི་ལྷོ་རི་དང་བྱང་རིའི་སྔོ་འགྱུར་མུའུ་ཁྲི་10ཡན་ལེགས་སྒྲུབ་བྱ་རྒྱུ། ཞན་འགྱུར་རྩྭ་ཐང་མུའུ་ཁྲི་550སླར་གསོ་བཅོས་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ། བཙན་འཛུལ་སྐྱེ་དངོས་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་ཞིབ་བཤེར་བྱ་རྒྱུ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་གླིང་འཛུགས་སྐྲུན་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ། ཆུ་དཔོན་དང་། མཚོ་དཔོན། ནགས་དཔོན་བཅས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་དོན་འཁྱོལ་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ། སྐྱེ་ཁམས་སྐྱིན་གསབ་ལམ་ལུགས་དང་སྐྱེ་ཁམས་གུན་གསབ་ལམ་ལུགས་བཟོ་བ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུ། གཉིས་ནི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཤུགས་སྣོན་ཏན་ཏིག་རྒྱག་རྒྱུ། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་བཅའ་ཁྲིམས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་འཁྱགས་རོམ་དང་འདམ་རར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཁྲིམས་བཟོར་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། བཙོག་ཆུ་དང་གད་སྙིགས་གཙང་སེལ་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། ས་མཐོའི་ས་ཁུལ་ལ་གད་སྙིགས་མེར་བསྲེགས་ཚོད་ལྟ་ཁུལ་ཆུང་གྲས་འཛུགས་པའི་ལས་དོན་སྤེལ་རྒྱུ། “གཉིས་མཐོ་གཅིག་དམའ”ཡི་ཁེ་ལས་དང་རྣམ་གྲངས་ལ་ཞིབ་མཆན་མི་འགོད་པ་དང་ནང་འདྲེན་མི་བྱེད་པ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱ་རྒྱུ། ནུས་རྒྱུ་གསར་པའི་འགྲིམ་འགྲུལ་ཡོ་བྱད་བེད་སྤྱོད་དང་གློག་གསོག་གི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ། ཐཱན་ཚད་མཐོ་ཤོས་དང་ཐཱན་སྙོམ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལག་ཁྱེར་ལྗང་ཁུ་བརྗེ་ཚོང་བྱེད་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ། ལྷ་ས་དང་། གཞིས་རྩེ། ལྷོ་ཁ་བཅས“སྙིགས་རོ་མེད་པའི་གྲོང་ཁྱེར”དུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(དགུ) མཐའ་ཁུལ་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་རྒྱུར་དམ་པོར་དམིགས་ནས་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་གོང་འཕེལ་མྱུར་པོ་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། ཀྲུང་དབྱང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་གཞོགས་འདེགས་བྱས་ཏེ་མཐའ་མཚམས་རྫོང(གྲོང་ཁྱེར)21ལ་དམིགས་འཛུགས་རོགས་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་དང་། མཚོ་སྣ་གྲོང་གསར་སྐྲུན་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། མཚོ་རྩིས་སྨི་3500ཡན་གྱི་རྫོང་གྲོང་དུ་དྲོད་རླངས་མཁོ་འདོན་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ། མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་བཏང་ནས་མཐའ་མཚམས་མང་ཚོགས་ལ་ལས་ཀ་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་པ་དང་། གཞིས་ཆགས་ཐུབ་པ། ཕྱུག་པོ་ཆགས་ཐུབ་པ་བཅས་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(བཅུ) སྔོན་དཔག་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ནས་དཔལ་འབྱོར་རྒྱུན་མཐུད་དང་བརྟན་པོའི་ངང་འཁོར་རྒྱུག་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས། དཔལ་འབྱོར་འཁོར་སྐྱོད་བཀོད་གཏོང་དང་དཔལ་འབྱོར་དུས་བབ་ལ་དབྱེ་ཞིབ་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ་གཞི་ཆེའི་སྟངས་འཛིན་བྱེད་པར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ་དང་། “དུས་ཆེན་གསུམ”གྱི་གལ་ཆེའི་དམངས་འཚོའི་ཚོང་ཟོག་མཁོ་འདོན་འགན་ལེན་དང་རིན་གོང་བརྟན་པོ་ཡོང་བ་དང་དགུན་གློག་སྙོམ་སྒྲིག་རིང་གི་ནུས་རྒྱུ་མཁོ་འདོན་འགན་ལེན་བྱེད་པའི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབ་རྒྱུ། འབྲུ་རིགས་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་གྱི་འགན་འཁྲི་ནན་དཀྲིས་དང་། ཞིང་པ་ལས་མིའི་གླ་ཕོགས་དུས་ཐོག་ཏུ་གྲངས་ཚང་སྤྲོད་ཐུབ་པའི་འགན་སྲུང་། དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བར་སེམས་ཁུར། འགོ་ནད་སྔོན་འགོག་ཚོད་འཛིན་གྱི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབ་པ། གཞི་རིམ་གྱི“འགན་ལེན་གསུམ”གྱི་མཐའ་ཚད་བརྟན་པོ་སྲུང་བ་བཅས་བྱ་རྒྱུ། གནོད་འཚེའི་ལས་འཛོལ་སྔོན་འགོག་དོ་དམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ། སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་ཕྱོགས་མིའི་མི་འབོར་དོ་དམ་ཞབས་ཞུའི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་ཞི་མཐུན་དང་བརྟན་ལྷིང་ཡོང་བའི་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་བཅས་རེད།

(ཚོགས་འདུ་གཉིས་ཀྱི་དྲུང་ཡིག་ཁྲུའུ་ནས་མཁོ་འདོན་བྱས་པ་གཞིར་བཟུང)