1950ལོའི་ཟླ་10ཚེས་19ཉིན། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་སྐར་ལྔའི་དར་དམར་དང་པོ་ཆབ་མདོར་བསྒྲེངས་ནས་བོད་ཞི་བས་བཅིངས་འགྲོལ་གཏོང་བར་ཆ་རྐྱེན་བསྐྲུན་པ་དང་འགྲོ་ལམ་བཏིང་བ་རེད།

ཡུན་ནན་དང་། སི་ཁྲོན། མཚོ་སྔོན། བོད་ལྗོངས་བཅས་ཀྱི་འབྲེལ་མཚམས་སུ་གནས་པའི་ཆབ་མདོ་ནི་དེ་སྔ་ཇ་རྟའི་གནའ་ལམ་གྱི་གྲོང་རྡལ་གལ་ཆེན་དང་ཁམས་པའི་རིག་གནས་དང་ཐོན་སྐྱེད་དར་སའི་ཞིང་ས་གཤིན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ད་ཆ་ཁྲོན་བོད་དང་ཡུན་བོད་གཞུང་ལམ་གྱི་བརྒྱུད་དགོས་ངེས་ཀྱི་ས་ཆ་ཞིག་ཀྱང་རེད། རྒྱལ་ལམ་317བརྒྱུད་དེ་སི་ཁྲོན་ནས་བོད་དུ་བསྐྱོད་ཚེ་ས་ཚིགས་དང་པོ་ནི“བོད་ཀྱི་བཅིངས་འགྲོལ་གྲོང་ཚོ་དང་པོ”འཇོ་མདའ་རྫོང་སྐམ་ཐོག་གྲོང་ཚོར་སླེབས་ཀྱི་ཡོད།

ཁྲོན་བོད་གཞུང་ལམ་ཧྲིལ་པོ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་དང་འབྲི་ཆུའི་ཟམ་ཆེན་བསྐྲུན་པ་དང་བསྟུན་ནས། སྐམ་ཐོག་གྲོང་ཚོ་དང་འབྲི་ཆུའི་ངོགས་གཉིས་དབར་རྒྱལ་ལམ་317སྦྲེལ་མཐུད་ཐུབ་སྟེ་སྐམ་ཐོག་གྲོང་ཚོའི་ས་བབ་ཀྱི་ལེགས་ཆ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མངོན་གསལ་དོད་དུ་ཕྱིན། 2012ལོར་ཆེད་དོན་མ་དངུལ་གྱི་རོགས་སྐྱོར་འོག་སྐམ་ཐོག་གྲོང་ཚོར་གཞུང་ལམ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཅིང་། གྲོང་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་གྱིས་ཟོག་འགྲེམས་ལས་ལ་གཞོལ་བ་དང་ཁྱིམ་ཚང་མགྲོན་ཁང་བསྐྲུན་ནས་ཚ་ཚ་འུར་འུར་གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བས་དངུལ་ཁུག་ལྗིད་ཏིག་ཏིག་ཏུ་གྱུར། 2018ལོར་གྲོང་ཚོའི་ཡིག་ཚགས་དང་གཱ་བཟོས་པའི་དུད་ཚང་དབུལ་པོ་33ཚང་མ་དབུལ་ཞྭ་ཕུད་པ་རེད།

དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་གྱི་དམག་འཐབ་རྒྱག་འགོ་ཚུགས་ཚུན། ཆབ་མདོས“སེམས་ཁྲལ་མེད་པ་གཉིས་དང་འགན་ལེན་གསུམ”གྱི་དམིགས་ཚད་ལ་དམིགས་ནས“ཁག་གཅིག་རེ་ལྔ”དང“གནད་སྨིན་དྲུག”དོན་འཁྱོལ་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་གྲོང་ཚོ་དང་། དུད་ཚང་། མི་བཅས་ལ་གཞིགས་ནས་སྲིད་ཇུས་ལག་ལེན་བསྟར་བ་དང་། དབུལ་རྐྱེན་དང་རིགས་ལ་གཞིགས་ནས་སྲིད་ཇུས་ལག་ལེན་བསྟར་བ། དབུལ་པོར་གྱུར་རྐྱེན་ལ་གཞིགས་ནས་སྲིད་ཇུས་ལག་ལེན་བསྟར་ཏེ་གནད་སྨིན་དབུལ་སྐྱོར་དེ་དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་ལས་དོན་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོར་ཁྱབ་པར་བྱས་པ་རེད། རིམ་རྩིས་བྱས་ན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་268བསྡུ་སྒྲིལ་བྱས་ནས་དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་བྱས་པས་གྲོང་ཁྱེར་དེ་ཡོངས་ཀྱི་དུད་ཚང་དབུལ་པོ་ཁྲི་3.84དང་མང་ཚོགས་དབུལ་པོ་ཁྲི་19.46དབུལ་སྒྲོལ་ཐུབ་པ་དང་། རྫོང(ཆུས)11ཚང་མ་དབུལ་ཞྭ་ཕུད་ནས་ཏང་གི་འོད་ཟེར་གཙང་གསུམ་ས་གཞིའི་ཕྱོགས་གང་སར་འཕྲོས།

འགྲིམ་འགྲུལ་ལས་སྐམ་ཐོག་གྲོང་ཚོའི་རྣམ་པར་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་མ་ཟད། དེ་སྔ་བོད་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་ས་གཞི་ཆེ་མོར་འགྲོ་སྐྱོད་བྱེད་སྐབས་མི་དང་རྟ་དྲེལ་ཁོ་ནར་བརྟེན་དགོས་པ་དང་དྲེལ་ལམ་དུ་སྐྱོད་པའི་རྗེས་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་རེད། ལོ་ངོ་70ཡི་རིང་རྒྱལ་ཁབ་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཆབ་མདོའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ལ་མ་དངུལ་གཏོང་ཤུགས་མུ་མཐུད་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། ཁྲོན་བོད་དྲ་སྦྲེལ་ལས་གྲྭ་དང་ཁྲོན་བོད་ལྕགས་ལམ་གྱི་གཡག་རྔ་ནས་ཉིང་ཁྲི་བར་གྱི་དུམ་བུ་སོགས་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་འབོར་ཆེན་ཞིག་འཆར་འགོད་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ཆུ་དང་། གློག ལམ། རླངས། འཕྲིན་གཏོང་། སྦྲག་ལས། རླུང་འཕྲིན་བརྙན་འཕྲིན། ཁོར་ཡུག་བཅས་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྒྲིག་ལས་གྲྭར་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བས་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ལེགས་སུ་ཤུགས་ཆེན་ཕྱིན་པ་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་རྣམ་པར་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་རེད།

ད་ཆ། ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་དེ་ཡོངས་སུ་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པའི་གཞུང་ལམ་གྱི་སྤྱིའི་ལམ་ཚད་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་1.9ཟིན་པ་དང་། རྫོང(ཆུས)དུ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཚད་100%ཟིན་པ། ཤང(གྲོང་རྡལ)དུ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཚད་དང་ཤར་བགྲོད་ཐུབ་ཚད་100%དང་96.8%སོ་སོར་ཟིན་པ། སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོར(གྲོང་ལྷན)ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཚད་100%དང་ཤར་བགྲོད་ཐུབ་ཚད་75.2%སོ་སོར་ཟིན་པ། རང་བྱུང་གྲོང་ཚོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཚད་61.8%ཟིན་ཡོད། 1995ལོར་བསྐྲུན་པའི་ཆབ་མདོ་སྤང་མདའ་གནམ་ཐང་དུ་ཆབ་མདོ་ནས་ལྷ་ས་དང་། ཁྲེང་ཏུའུ། ཁྲུང་ཆིང་། ཤིས་ཨན། ལན་ཀྲོའུ་བཅས་བར་གྱི་ཐད་གཏོང་མཁའ་ལམ་5སྔ་རྗེས་སུ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་སྟེ་ཆབ་མདོ་ནས་མེས་རྒྱལ་གྱི་ས་གནས་ཁག་དབར་མཁའ་དབྱིངས་ཀྱི་བར་ཁྱམས་ཤིག་བསྐྲུན་ཡོད།

1951ལོའི་ཟླ་1ཚེས་20ཉིན། ཆབ་མདོར་དགུན་སློབ་བཙུགས་པ་དང་སྐབས་དེ་དུས་སློབ་མ་60ལྷག་ཙམ་ཡོད། ལོ་དེའི་ཟླ་5ཚེས་1ཉིན་དགུན་སློབ་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཆབ་མདོ་སློབ་ཆུང(ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་ཚོད་ལྟའི་སློབ་ཆུང་གི་སྔ་མིང)དངོས་སུ་བཙུགས་པ་རེད། དེ་ནི་ཀྲུང་གོ་གུང་ཁྲན་ཏང་གིས་བོད་དུ་བཙུགས་པའི་དེང་རབས་སློབ་གྲྭ་དང་པོ་དེ་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་དེང་རབས་སློབ་གསོའི་འགོ་འཛུགས་སར་གྱུར་ནས། ཆབ་མདོའི་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་དཀྱུས་མར་སློབ་གསོ་དང་ལེན་བྱེད་དབང་མེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་མཇུག་འགྲིལ་བ་རེད།

ད་ཆ། ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་རིམ་པ་ཁག་དང་རིགས་ཁག་གི་སློབ་གྲྭ་659ཡོད་པ་དང་སློབ་ཞུགས་གོང་གི་སློབ་གསོ་དང་། འོས་འགན་སློབ་གསོ། མཐོ་རིམ་སློབ་འབྲིང་དཀྱུས་མའི་སློབ་གསོ། འབྲིང་རིམ་ལས་རིགས་སློབ་གསོ། དར་མའི་སློབ་གསོ། དམིགས་བསལ་སློབ་གསོ་བཅས་ཚུད་པའི་དེང་རབས་མི་རིགས་སློབ་གསོའི་མ་ལག་ཅིག་བསྐྲུན་ཡོད། 2020ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་གྲོང་ཁྱེར་དེ་ཡོངས་སུ་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་མུས་ཀྱི་སློབ་མ་ཁྲི་15.4དང་དགེ་རྒན་དང་ལས་བཟོ་11736ཡོད་པ་རེད།

དེ་སྔ“ནད་ལྟ་དཀའ་བ་དང་སྨན་རིན་མཐོ་བ”ནི་ཆབ་མདོའི་མི་དམངས་ཀྱི་དཀའ་གནད་ཅིག་རེད། དོན་དེར་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་གཞི་སྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་ཉམས་ཞན་ལྷུ་ཚིགས་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་དམ་འཛིན་བྱས་ཏེ། “ཞིང་འབྲོག་པའི་བདེ་ཐང་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད”ལ་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་བཏང་བས་མ་བུ་བདེ་སྲུང་ལས་དོན་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཤུགས་སྣོན་ཐེབས་པ་དང་རིམ་པ་ཁག་དང་རིགས་ཁག་གི་སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་གཞི་1499(གྲོང་ཚོའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཁང་ཚུད་པ)དང་། ཉལ་ཁྲི་3031 འཕྲོད་བསྟེན་ཆེད་ལས་ལག་རྩལ་མི་སྣ་3921བཅས་ཟིན་པ་དང་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་གྲོང་ཁྱེར་བདེ་བླག་ངང་འཛུགས་གཏོད་ཐུབ་པ་རེད།

ལོ་ངོ་70ཡི་རིང་། བོད་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་མི་དམངས་ཚོས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཆབ་མདོ་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་ཨང་དང་པོར་འཇོག་པའི་ལས་འགན་ལ་དམ་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་པ་དང་། ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་བཅིངས་འགྲོལ་དང་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བས། དཔལ་འབྱོར་དམིགས་ཚད་གཙོ་བོའི་འཕར་ཚད་ལོ་མང་བསྟུད་མར་མཐོ་རུ་འགྲོ་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་པ་དང་དཔལ་འབྱོར་བསྡོམས་འབོར་མཆོང་སྐྱོད་ལྟ་བུའི་འཕར་སྣོན་བྱུང་ཡོད། 2020ལོར་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་252.9ཟིན་པ་དེ་1959ལོའི་སྒོར་དུང་ཕྱུར་0.37གྱི་ལྡབ་684ཡིན་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་གི་སྤྱི་པའི་སྔོན་རྩིས་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་18.3ཟིན་པ་དེ་1959ལོའི་སྒོར་དུང་ཕྱུར་0.01གི་ལྡབ་1826ཡིན་པ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་བཀོལ་སྤྱོད་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ་སྒོར་13041ཟིན་པ་དེ་1959ལོའི་སྒོར་19ཡི་ལྡབ་686ཡིན་པ་སོགས་རེད།

ལོ་ངོ་70ཡི་འོད་སྟོང་འཕྲོ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ལམ་བུ་དང་ལོ་ངོ་70ཡི་འོད་སྟོང་འཕྲོ་བའི་གྲུབ་འབྲས། འབྱུང་འགྱུར་ལ་རྒྱང་ལྟ་བྱེད་སྐབས་བོད་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་ཚོས་ལག་གདང་སྦྲེལ་ནས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་འབྱུང་འགྱུར་བཏོད་དེ་བརྗིད་ཆགས་ཡིད་འོང་གི་ལེའུ་གསར་པ་རྩོམ་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།