ཉིན་ཤས་བསྟུད་མར། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བོད་དུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་སྐབས་གནང་བའི་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་ལ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཁྲོད་ཚུར་སྣང་ལན་ཆ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞིང་། ཚང་མས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་བཀའ་མངགས་ཟབ་མོ་བློ་ལ་བརྟན་པོར་ངེས་པ་དང་། དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་ལེན་བསྟར་བ། ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་དང་འགན་འཁྲི་བློ་ལ་བརྟན་པོར་འཆང་བ། ཕུགས་བསམ་དང་དད་སེམས་བརྟན་དུ་གཏོང་བ། “བོད་སྐྱོད་པ་རྒན་གྲས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས”དར་སྤེལ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ཏེ། ལས་དོན་ཁྲོད་འགན་འཁྲི་ཁུར་སེམས་དང་ལས་འགན་སྒྲུབ་སེམས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་དང་འཇོན་ཐང་ཆེར་གཏོང་དང་སྤྱོད་ཚུལ་ལ་ཞུན་བརྡར་བྱས་ནས་བོད་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཆེད་སྟོབས་ཤུགས་ལེགས་སྐྱེས་སུ་འབུལ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་བཤད་པ་རེད།

སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་བོད་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་ལས་བཟོར་ཐུགས་ཁུར་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་གནང་ཞིང་། བོད་ཀྱི་གཞན་ལས་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ལས་དོན་དང་འཚོ་བ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་དམིགས་བསལ་གྱི་གླ་ཆ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཕན་བདེའི་སྲིད་ཇུས་བཟོས་ཡོད། དེས་ན་དོན་འཁྱོལ་ལ་དམ་འཛིན་ཏན་ཏིག་བྱེད་པ་དང་ལས་བྱེད་པ་དང་ལས་བཟོའི་བདེ་ཐང་འགན་ལེན་ལས་དོན་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱས་ནས་ལས་བྱེད་པ་དང་ལས་བཟོའི་རྒྱབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སེམས་ཁྲལ་ཡག་པོ་སེལ་དགོས་ཞེས་བསྟན་གནང་ཡོད།

དམིགས་བསལ་གྱི་མཐའ་མཚམས་མི་རིགས་ས་ཁུལ་ཡིན་པའི་བོད་ལ་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཚད་མཐོའི་མཐོང་ཆེན་དང་ཐུགས་ཁུར་གཟབ་བཞེས་གནང་གི་ཡོད། ལྗོངས་ཏང་ཨུད་རྩ་འཛུགས་པུའི་གཞུང་ལས་པའི་ཁྲུའུ་གསུམ་པའི་ཁྲུའུ་ཀྲང་ལིའུ་ཡུང་ཧྭ་ཡིས། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བོད་དུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་སྐབས་གནང་བའི་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་གྱི་དགོངས་དོན་དེ་མིག་སྔ་དང་སླད་ཕྱིན་དུས་སྐབས་ཤིག་རིང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་འགན་གལ་ཆེན་ཞིག་ལ་བརྩིས་ཏེ། ཀྲུང་དབྱང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བདུན་པའི་ཐོག་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་ལས་བཟོར་ཐུགས་ཁུར་དང་གཅེས་སྐྱོང་གི་འབྲེལ་ཡོད་སྲིད་ཇུས་དང་སྦྲེལ་མཐུད་ཀྱིས་དོན་འཁྱོལ་ཡག་པོ་ཡོང་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་རེད།

སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིའི་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་ལས་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་མེ་ཟོན་ཉིང་ལག་རུ་ཁག་དཔའ་ཤོད་རུ་ཆེན་གྱི་ཆབ་སྲིད་སློབ་སྟོན་པ་ཏེང་མིང་ལེང་གིས་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་དྲོ་སྐྱིད་དང་བྱམས་སྐྱོང་དངོས་འབྲེལ་ཚོར་ཡོད་ལ་ཏང་གི་བཀའ་ལ་ཉན་པ་དང་། ཏང་གི་བཀའ་དྲིན་ཚོར་བ། ཏང་གི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་བཅས་ཀྱི་ཁོང་གི་ཡིད་ཆེས་དང་ཆོད་སེམས་ཀྱང་དེ་བས་བརྟན་དུ་སོང་ཡོད། ཁོང་གིས“བོད་ལ་ལས་ཀ་ལོ་12བྱེད་རིང་ངའི་གླ་ཆ་ལྡབ་3འཕར་བ་མ་ཟད། ལོ་ལྟར་ཉིན་60ཡི་འཁོར་ཞག་གི་ཕན་བདེའི་སྲིད་ཇུས་ཀྱང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་རྒྱུ་བྱུང་། དེ་དག་ཚང་མ་ནི་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་བོད་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་ལས་བཟོར་ཐུགས་ཁུར་དང་གཅེས་སྐྱོང་ཟབ་མོ་གནང་བ་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། ངས‘བོད་སྐྱོད་པ་རྒན་གྲས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས’སྔར་བས་དར་སྤེལ་བཏང་ནས་རང་འགུལ་ངང་འགན་འཁྲི་འཁུར་བ་དང་བྱས་རྗེས་བཞག་སྟེ་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་དང་རྒྱུ་ནོར་གྱི་བདེ་འཇགས་ཡག་པོ་བསྲུང་རྒྱུ་ཡིན”ཞེས་བཤད།

འདི་ལོའི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་ལས་མངོན་པར། 2020ལོར་རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྦྲུམ་མ་དང་ཕྲུ་གུ་སྐྱེ་མ་ཐག་པའི་སྐྱེད་མ་འཆི་ཚད་དང་ཕྲུ་གུ་དམར་འབྱར་འཆི་ཚད་ཁྲི་བཅུ་ཆ་ལྔ་བཅུ་དང་སྟོང་ཆ་བརྒྱད་སོ་སོར་ཆག་པ་དེ“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གཉིས་པའི”དུས་མཇུག་ལས་50%སོ་སོར་ཆག་པ་དང་། འཕྲོད་བསྟེན་ལག་རྩལ་མི་སྣ“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གཉིས་པའི”དུས་མཇུག་ལས་48.2%འཕར་བ། ཀ་པ་རིམ་པ་གསུམ་པའི་སྨན་ཁང་11བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། མི་སྟོང་རེར་ནད་ཁྲི་4.5ནས་4.9བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ། ནད་གཞི་ཅུང་ཆེ་རིགས་400ལྷག་ཙམ་ལྗོངས་ནང་ཁུལ་དུ་སྨན་བཅོས་ཐུབ་པ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་ལས་བཟོའི་སྨན་བཅོས་འགན་ལེན་གྱི་ཐོབ་ཐང་ཆུ་ཚད་རྒྱུན་མཐུད་ངང་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཞིང་། རྒྱ་ཆེའི་འགན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་མཁན་ལ་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་རྩིས་ཞུའི་ཐད“མགྱོགས་ཙམ་དང་མང་ཙམ་གཉིས”(རྩིས་ཞུ་མགྱོགས་ཙམ་དང་རྩིས་ཞུ་མང་ཙམ)ལོངས་སྤྱོད་ཐུབ་ནས་ཐོབ་སྣང་དང་སྐྱིད་སྣང་མངོན་གསལ་དོད་པོས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།

རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ཅུས་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་འགན་འཁུར་བས། གོམ་སྟབས་རྗེས་མར་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ཅུས་ཀྱིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི“བདུན་གཅིག”གི་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་གྱི་དགོངས་དོན་དང་བོད་དུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་སྐབས་གནང་བའི་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་གྱི་དགོངས་དོན་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ་དེ། ཀྲུང་དབྱང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་དྲུག་པ་དང་བདུན་པའི་དགོངས་དོན་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་ཟུང་འབྲེལ་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིའི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་རྣམ་བཤད་གལ་ཆེན་དང་དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་ལག་བསྟར་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་པ་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིས་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་ཁག་དང་ལྷག་པར་དུ་དམངས་འཚོའི་ལས་དོན་ཐད་བཏོན་གནང་བའི་བླང་བྱ་གལ་ཆེན་ཁོང་དུ་ཡང་དག་ཆུད་པར་བྱེད་པ། རེ་རེ་བཞིན་ཁག་བགོས་ཞིབ་ཕྲ་དང་རེ་རེ་བཞིན་དོན་འཁྱོལ་ལ་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བཅས་བྱས་ནས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དམིགས་བསལ་གཟིགས་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་མགྱོགས་མྱུར་དོན་འཁྱོལ་ཐུབ་པ་དང་། མགྱོགས་མྱུར་སྐུལ་འདེད་ཐུབ་པ། མགྱོགས་མྱུར་ཕན་འབྲས་ཐོན་པ་བཅས་ཡོང་བའི་འགན་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་རེད།

མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་ལས་ཞུགས་དང་སྡོད་ཁང་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཏན་ཏིག་བྱ་ཆེད། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི”རིང་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱིས་དགོས་མཁོ་སྐོང་བ་དང་། ཐབས་ལམ་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བ། སྲིད་གཞུང་གིས་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་པ། མཐུན་སྦྱོར་མཉམ་འགུལ་བྱེད་པ། གཟབ་ནན་ངང་སྒྱུར་བཅོས་བྱེད་པ། གོ་སྐབས་དམ་པོར་འཛིན་པ་བཅས་ཀྱི་ལས་ཀའི་བསམ་ཕྱོགས་གཞིར་བཟུང་། སྲིད་གཞུང་གིས་མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མའི་མཁོ་སྤྲོད་དང་དགོས་མཁོའི་སྤྱི་འབོར་དོ་སྙོམས་ཡོང་བ་གཙོ་བོར་བཟུང་ནས་སྙོམས་སྒྲིག་ཡག་པོ་བྱེད་པ་དང་། ཁྲོམ་རའི་བྱེད་པོས་ལས་གནས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ། མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མར་ལས་ཞུགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ལེགས་སྒྲིག་བྱེད་པ་དང་འཚམ་མཐུན་ཡོང་བའི་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་པ། དེ་བས་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ལས་ཞུགས་ལས་གཏོད་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ལག་ལེན་བསྟར་བ། ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་ངང་ལས་ཞུགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བ། ལས་ཞུགས་ལས་གནས་1000ཡན་གསར་གཏོད་ཀྱིས་མཁོ་འདོན་བྱེད་པ། མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མའི་ལས་ཞུགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་གང་ལེགས་སྐོང་བ། ལས་ཞུགས་ཐུབ་ཚད་90%ཡན་ཟིན་པ་བཅས་བྱས་ཏེ། མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མའི་ལས་ཞུགས་དུས་བབ་བརྟན་པོ་ཡོང་བའི་འགན་ལེན་བྱས་ཡོད།

མངའ་རིས་ས་ཨུད་དྲིལ་བསྒྲགས་པུའི་རྒན་ཡོལ་ཞུས་པའི་ལས་བྱེད་པ་སངས་རྒྱས་སྒྲོལ་མས། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བོད་དུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་སྐབས་བཏོན་གནང་བའི“ལས་བྱེད་པ་དང་། ལས་བཟོའི་རྒྱབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སེམས་ཁྲལ་ཡག་པོ་སེལ་དགོས”ཞེས་པའི་ཐད་ལ་རང་ཉིད་ལ་མྱོང་ཚོར་ཟབ་མོ་བྱུང་། ངའི་བུ་མོ་ན་ནིང་སློབ་ཆེན་ཐོན་རྗེས་ཏང་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་བཏོན་པའི་ལས་ཞུགས་སྲིད་ཇུས་འོག མངའ་རིས་ཀྱི་ས་གནས་དེ་རང་དུ་བློ་ལ་བབས་པའི་ལས་ཀ་ཞིག་བདེ་བླག་ངང་རག་སོང་། དེས་མ་ཟད་འབྲེལ་ཡོད་འགོ་ཁྲིད་ཀྱིས་མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མའི་ལས་ཞུགས་བརྟན་གཏོང་གི་གནས་ཚུལ་དང་། གླ་ཆའི་ཐོབ་ཐང་། སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཡང་དུས་བཀག་ལྟར་འདྲི་རྟོགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། རྒྱ་ཆེའི་ན་གཞོན་ཚོས་ལང་ཚོ་ཆུད་ཟོས་སུ་མི་གཏོང་བར་ཧུར་ཐག་འབད་ཐག་བྱས་ཏེ། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་རླབས་ཆེན་བསྐྱར་དར་གྱི་ཀྲུང་གོའི་ཕུགས་འདུན་གྱི་བོད་ཀྱི་ལེའུ་རྩོམ་ཆེད་ལང་ཚོ་དང་ཟུངས་ཁྲག་སྐྱེས་སུ་འབུལ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་ཅེས་བཤད་པ་རེད།