མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ལྟར་བརྩེ། 

དུས་ཆེན་གྱི་གཟབ་མཆོར་སྤྲས་པའི་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཚོས་གླུ་ལེན་གར་འཁྲབ་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ལོ་གསར་གཏོང་བ།

བོད་དམག་ཁུལ་ཁང་སྤྱི་ཁྱབ་སྨན་ཁང་གི་སྨན་དོན་མི་སྣས་གཉའ་ལམ་རྫོང་ཁྲོམ་སྟོད་གྲོང་ཚོའི་མང་ཚོགས་ལ་ནད་གཞི་ལྟ་བཞིན་པ།

དམངས་ཕན་ཉེན་རྟོག་ཞབས་ཞུའི་ས་ཚིགས་ཀྱི་མི་དམངས་ཉེན་རྟོག་པས་མང་ཚོགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ།

ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་འཚོགས་ཚུན། ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་འགྱུར་མེད་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་དང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་ཀྱི་མཐུན་སྒྲིལ་སྣེ་ཁྲིད་འོག ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གོང་འོག་ཚང་མས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་དང་མེས་རྒྱལ་གཅིག་གྱུར་སྲུང་སྐྱོང་བྱེདཔ་དེ་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཆེ་ཤོས་སུ་བརྩི་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་། ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་གཅིག་མཐུན་འདུས་གྲུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་པ་དེ་འཐབ་ཇུས་རང་བཞིན་དང་། རྨང་གཞིའི་རང་བཞིན། ཡུན་རིང་རང་བཞིན་བཅས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་བརྩི་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་ཀྱིས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་བྱ་གཞག་ལ་སྐུལ་འདེད་ཏན་ཏིག་བཏང་བས། ལྗོངས་ཡོངས་སུ་མི་རིགས་ཁག་གཉེན་ཉེ་ལྟར་བརྩེ་བ་དང་ཕན་ཚུན་ལྟ་སྐྱོང་དང་། འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས། ཕྱར་བ་གྲུ་འདེགས། ཞི་མཐུན་འཕེལ་རྒྱས་བཅས་ཀྱི་རྣམ་པ་བཟང་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། ད་ཆའི་བོད་དུ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་མེ་ཏོག་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར་རབ་ཏུ་བཞད་ཅིང་། མི་རིགས་ཁག་སེ་འབྲུའི་གོང་བུ་བཞིན་མཐུན་སྒྲིལ་རྡོག་རྩ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ཡོད།

1965ལོར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དབུ་བརྙེས་པ་མཚོན་རྟགས་སུ་བྱས་ནས་རང་ལྗོངས་སུ་མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་ལེན་བསྟར་འགོ་ཚུགས་པས། མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཆ་འགན་ལེན་གང་ལེགས་ཐུབ་པ་རེད། བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱིས་རྩ་ཁྲིམས་དང་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་དཀྲིས་པའི་འདེམས་བསྐོའི་དབང་ཆ་དང་གདམ་བྱའི་དབང་ཆ་བེད་སྤྱོད་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་རིམ་ཁག་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིའི་འདེམས་བསྐོར་ཞུགས་པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་གནས་ཀྱི་ལས་དོན་དོ་དམ་ལ་ཞུགས་པ་རེད།

2020ལོའི་ཟླ་1ཚེས་11ཉིན། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གསུམ་པར《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་སྲོལ་ཡིག》ལ་འདེམས་ཤོག་ཚ་ཚང་ཐོབ་ནས་གྲོས་འཆམ་བྱུང་སྟེ་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ལས་དོན་གྱི་རྒྱང་སྐྱོད་ཀྱི་ལམ་བུ་གསར་པ་ཞིག་བཏོད་ཡོད།

མིག་སྔར། རང་ལྗོངས་ཀྱི་དུས་བདེ་འཛུགས་སྐྱོང་གི་སྒྲིག་སྲོལ་ལམ་སྲོལ་དེ“ཕྱོགས་རྐྱང་པ”ནས“ཕྱོགས་མང་པོའི”བར་བསྒྱུར་བ་དང་། “ཏང་ཨུད་ཀྱིས་འགོ་ཁྲིད་པ་དང་། སྲིད་གཞུང་གིས་འགན་འཁུར་བ། དམངས་གཙོའི་གྲོས་མོལ་བྱེད་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་པ། དམངས་ཚོགས་ཞུགས་པ། ཁྲིམས་སྐྱོང་འགན་སྲུང་། ཚན་རྩལ་གྱིས་འདེགས་སྐྱོར་བྱེད་པ”བཅས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གི་མ་ལག་ཟམ་མི་ཆད་པར་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་བ་ལས་སྲིད་གཞུང་གི་བྱེད་པོ་གཙོ་བོའི་ཕྱོགས་རྐྱང་པའི་དོ་དམ་ནས་ཕྱོགས་མང་གི་བྱེད་པོའི་མཐུན་སྦྱོར་བཅོས་སྐྱོང་བར་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གི་ཁྱོན་ཡོངས་རང་བཞིན། སྤྱི་ཡོངས་རང་བཞིན། མཐུན་སྦྱོར་རང་བཞིན་བཅས་རིམ་བཞིན་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་གྲོང་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཚོད་ལྟའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཏིན་ཏིག་བཏང་ནས་བོད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གྲོང་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གི་ལམ་བུར་སྐྱོད་པའི་བརྩོན་ལེན་བྱེད་པ་དང་། འགལ་བ་དང་རྩོད་གཞི་གྲལ་བཤེར་དང་མེད་པར་བཟོ་བར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ། དུས་རབས་གསར་པའི“ཧྥུང་ཆའོ་ཡི་ཉམས་མྱོང”མཐའ་འཁྱོངས་བྱེད་པ། དངོས་ཡོད་མི་འབོར་དང་དམིགས་བསལ་མི་ཚོགས་ཀྱི་ཞབས་འདེགས་དང་དོ་དམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་དམངས་ཕན་ཞབས་འདེགས་གནད་ལ་འཁེལ་བ་དང་བདེ་འཇགས་ཀྱི་སྔོན་འགོག་དང་ཚོད་འཛིན་གནད་འཁེལ་ཡོང་བ་བྱེད་པ། གཞི་རིམ་གྱི་རྨང་གཞིའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་རིམ་ཁག་སྲིད་ཁྲིམས་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་ཚན་ཁག་ཧྲག་འདེམས་ཧྲག་སྒྲིག་བྱེད་པ། བཅའ་ཁྲིམས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ལས་རིགས་ཁག་གི་སྟོབས་ཤུགས་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་ནུས་ལྡན་ཁག་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་དུས་བདེའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྱོང་གི་མཉམ་ཤུགས་གསར་པ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་སྤྱི་ཚོགས་ཅན་དང་། ཁྲིམས་སྐྱོང་ཅན། རིག་ནུས་ཅན། ཆེད་ལས་ཅན་བཅས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་བཏང་བ་རེད།

རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བསྡོམས་རྩིས་ཅུས་མི་དམངས་འདུམ་འགྲིག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་བརྟག་དཔྱད་ལས་མངོན་པར་གཞིགས་ན། རང་ལྗོངས་ཀྱི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་དང་དེར་བློ་ཡིད་ཚིམ་ཚད་ལོ་6བསྟུད་མར་ཚད་གཞི་མཐོ་པོར་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་པ་དང་། 2020ལོར་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་99.39%ཟིན་པ་དང་ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་100%ཟིན་ཡོད།

ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་གཅིག་གྱུར་བཀོད་སྒྲིག་ལ་གཞིགས་ནས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱིས་ལོ་གསུམ་གྱི་ནག་སེལ་གཤེད་བཅོམ་གྱི་ཆེད་དོན་འཐབ་རྩོད་བྱས་ནས་ནག་གཤེད་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་འགལ་ཉེས་གསོག་ལ་ཁྲིམས་བཞིན་ཆད་པ་ནན་པོ་བཅད་དེ་གཙོ་གནད་ལས་རིགས་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་ཆེད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་གཏིང་ཟབ་བྱས་ནས་ཉེས་ཅན་པར་རྡུང་རྡེག་ནུས་ལྡན་བཏང་བ་དང་ཟིལ་གྱིས་མནན་ནས་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ལ་རྒྱ་འགན་ལེན་དང་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་པས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དྲང་བདེན་མངོན་པ་དང་དར་སྤེལ་ཐུབ་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་དང་བློ་ཡིད་ཚིམ་ཚད་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་བསྡོམས་རྩིས་ཅུས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ནག་སེལ་གཤེད་བཅོམ་གྱི་ཆེད་དོན་འཐབ་རྩོད་ལས་ཐོབ་པའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་མྱོང་ཚོར་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པའི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར་གཞིགས་ན། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་ལམ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དར་སྲོལ་བཅས་ཡག་ཏུ་ཕྱིན་ནས་སྟོན་གྲངས་གསུམ་ཀ་95.56%དང་། 92.89% 90.48%སོ་སོར་ཟིན་ཏེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་སྟོན་གྲངས་ལས་10.59%དང་། 13.2% 9.51%བཅས་ཟིན་ཏེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་ཡོད།