ལྟ་ན་སྡུག་པའི་མཛེས་ལྗོངས་པར་དུ་བླངས། གྲུ་གཟིངས་བསྡད་ནས་རི་བོ་དང་མཚོའི་མཛེས་ལྗོངས་ལ་བལྟ། བོད་ལྗོངས་ཉིང་ཁྲི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྲག་གསུམ་མཚོའི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་ཉིན་ཤས་བསྟུད་མར་གངས་མ་ཆར་བབས་ཀྱང་། མཛེས་ལྗོངས་ལ་ལྟ་བའི་ཡུལ་སྐོར་བའི་སེམས་ཤུགས་ཆགས་མེད།

བྲག་གསུམ་མཚོ་ནི་ཉིང་ཁྲི་གྲོང་ཁྱེར་ཀོང་པོ་རྒྱ་མདའ་རྫོང་མཚོ་མགོ་ཤང་དུ་ཡོད་པ་དང་། 1994ལོར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲགས་ཅན་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་བདམས་པ་དང་ཆབས་ཅིག་འཛམ་གླིང་ཡུལ་སྐོར་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ཡུལ་སྐོར་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་ནང་བཅུག་པ། 2017ལོར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་A5རིམ་པའི་སྐྱེ་ཁམས་རང་བྱུང་ཡུལ་སྐོར་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་བདམས་པ་བཅས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་མཛེས་ལྗོངས་རིགས་ཀྱི་A5རིམ་པའི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་ཐོག་མར་འགྱུར་ཡོད།

ཡུལ་སྐོར་བ་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་སྒྲིག་ལམ་སྲུང་བའི་ལས་དོན་ཡང་ཉིན་བཞིན་ལྕི་རུ་སོང་ཡོད། ལོ་25ལ་སླེབས་པའི་མཚོ་མགོ་ཤང་མཚོ་མཇུག་གྲོང་ཚོའི་གྲོང་མི་དཀོན་མཆོག་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དེར་བདེ་སྲུང་གི་ལས་ཀ་བྱས་ནས་ལོ་3ཙམ་སོང་། ཁོང་གིས“ང་ཚོའི་གྲོང་ཚོ་མཚོ་འགྲམ་དུ་གནས་ཡོད་པ་དང་། དེ་གར་ལས་ཀ་བྱས་ན་ཟླ་རེར་གླ་ཆ་སྒོར་3600ལེན་རྒྱུ་འདུག་པས། ནང་མིར་ལྟ་རྟོག་དང་ཞིང་ལས་བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་བ་མ་ཟད། ད་དུང་ཡོང་འབབ་ཀྱང་བརྟན་པོ་འདུག དེ་དག་ཚང་མ་ནི་ཉིང་ལྷའི་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་བསྐྲུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན”ཞེས་བཤད།

2019ལོར་ས་བབ་མཐོ་ཚད་སྨི་4750ཟིན་པ་དང་འཛམ་གླིང་ཐོག་ས་བབ་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་གཞུང་ལམ་ཕུག་ལམ་རིང་ཤོས་ཏེ། ཀོང་པོ་བར་ལའི་ཕུག་ལམ་བསྐྲུན་ཏེ་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་དེ་ཐོག་ནས་འཛུགས་སྐྲུན་ལོ་6བྱས་པ་དང་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་400ཙམ་ཡོད་པའི་ཉིང་ལྷ་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ནས་ལྷ་ས་ནས་ཉིང་ཁྲི་བར་གྱི་འགྲོ་སྐྱོད་དུས་ཚོད་ཆེས་ཆེར་ཐུང་དུ་ཕྱིན་པ་མཚོན་ཡོད།

མཚོ་མགོ་ཤང་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ཧྲུའུ་ཅི་གཞོན་པ་བློ་བཟང་ཚེ་བརྟན་གྱིས། ཡུལ་སྐོར་ལས་ས་གནས་དེ་གའི་མང་ཚོགས་67ལས་ཞུགས་ཐུབ་པ་དང་། 2021ལོ་ཚུན་དུ་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱིས་ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ཁྲི་7.6ལྷག་ཙམ་ལ་སྣེ་ལེན་ཞུས་པར་ཡུལ་སྐོར་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་450ཙམ་བྱུང་ཞེས་བཤད།

ཉིང་ལྷ་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་བསྐྲུན་ནས་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་དེས་ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་ཐེབས་པ་དང་། ས་གནས་དེ་གའི་ཞིང་འབྲོག་པ་ལས་ཞུགས་བྱེད་པར་སྐུལ་ཁྲིད་ཐུབ་ལ། རྒྱ་ཆེའི་ཞིང་འབྲོག་པ་ཕྱིར་སྐྱོད་པར་དེ་བས་སྟབས་བདེ་ཡང་བྱུང་ཡོད།

ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་རུ་ཐོག་ཤང་དུ་ཏིག་ཧྲུག་ཟ་ཁང་གཉེར་མཁན་རིན་ཆེན་བཟང་མོས་1998ལོར“ཏིག་ཧྲུག་ཨ་མའི་ཟ་ཁང”བཙུགས་པ་དང་། ཁ་དན་ཚིག་གནས་ཀྱིས་གཉེར་སྐྱོང་བྱས་པར་ཕ་ཡུལ་གྱི་མང་ཚོགས་དང་འགྲོ་འོང་བྱེད་མཁན་ཡུལ་སྐོར་བའི་ཁས་ལེན་ཐོབ་ནས་ཁྲོན་བོད་གཞུང་ལམ་སྟེ་རྒྱལ་ལམ་318ཐོག་གི་དྲ་ཐོག་གི་ཡུལ་སྐོར་བྱེད་གནས་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། ཕ་ཡུལ་ནས་འགྲོ་འོང་བྱེད་སའི་ལམ་བུ་དེ་ནི་ཐོག་མའི་ས་རྡོའི་ལམ་ནས་སྣུམ་ནག་ལམ་དང་དེ་ནས་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་བར་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་སོང་ཞེས་ལོ་51ལ་སླེབས་པའི་རིན་ཆེན་བཟང་མོས་མྱོང་བ་ཟབ་མོས་བཤད།

ཁོང་གིས“ཆུང་དུས་ཕ་མེས་ཚོས་ཕྱོགས་ལ་ཐོན་སྐབས་རྟ་བཞོན་གྱི་ཡོད། ད་ལྟ་ང་ཚོའི་མི་རབས་འདིར་སྦག་སྦག་དང་འཁོར་གསུམ་རླངས་འཁོར་སྤྱོད་རྒྱུ་ཡོད་ལ་གཞོན་ནུ་ཚང་མས་རླངས་འཁོར་གཏོང་གི་ཡང་ཡོད། དེ་སྔོན་ཤང་དུ་སྔོ་ཚལ་ཚོང་ཁང་མེད། ད་ལྟ་ཤང་དུ་སྔོ་ཚལ་ཉོ་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྣ་ཁ་མང་ལ་གོང་ཡང་ཁེ་པོ་འདུག”ཅེས་བཤད།

ཉིང་ལྷ་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་དེ་ལྷ་སའི་ལུང་གཞུང་དང་ཉང་ཆུ་གཙང་པོའི་ལུང་གཞུང་བརྒྱུད་ཅིང་། ལམ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་བབ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཡང་འདྲ་ཡི་མེད། ས་གནས་དེ་གས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་བདག་སྐྱོང་བྱེད་རིང་། གཏོར་སྐྱོན་མི་གཏོང་བ་དང་། འགོག་རྐྱེན་ཉུང་ཙམ་བཟོ་བ། སླར་གསོ་མང་ཙམ་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་རྩ་དོན་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོ་བྱེད་པར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་4ཙམ་བཏང་བ་མ་ཟད། ད་དུང་བོད་ཀྱི་གཞུང་ལམ་འགྲིམ་འགྲུལ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རིང་སྐྱེ་ཁམས་ཁུག་མ་དང་སྐྱེ་ཁམས་གདན་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྔོན་ཐོན་གྱི་མཉེན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྡེབས་སྲུང་ལག་རྩལ་སྤྱད་དེ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ལས་གྲྭ་གལ་ཆེན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རིང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་དཔེ་སྟོན་ཚད་ཤིང་གསར་པ་བཙུགས་ཡོད།

2011ལོར་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་37.8ཡོད་པའི་ལྷ་ས་ནས་གོང་དཀར་གནམ་ཐང་བར་གྱི་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ནས་བོད་དུ་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་མེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་མཇུག་འགྲིལ་ཡོད། ད་ཆ་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་མང་པོས་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོའི་རི་མཐོ་གྲོག་རོང་དང་། རྒྱ་ཆེ་བའི་རྩྭ་ཐང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་། གྲོང་རྡལ། གྲོང་གསེབ་བཅས་སྦྲེལ་ཡོད།

གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར། 2020ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་བོད་ཀྱི་གཞུང་ལམ་ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པའི་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་11.88ཟིན་པ་དང་། ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་དང་སྒྲིག་ཚུད་གྲོང་ཚོར་ཤར་བགྲོད་ཐུབ་ཚད་93.7%དང་75.9%སོ་སོ་ཟིན་པ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྫོང(ཆུས)དང་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་476དང་སྒྲིག་ཚུད་གྲོང་ཚོ་2050ལ་འགྲུལ་སྐྱེལ་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ། མིག་སྔར་བོད་དུ་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པའི་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་728ཟིན་ཡོད།