ཡར་ཀླུང་ལུང་གཞུང་དུ་བོད་བཟོའི་སྡོད་ཁང་གསར་པ་གྲལ་སྟར་འགྲིག་ཅིང་། གནའ་བོའི་ཉམས་འགྱུར་ལྡན་པའི་ལྷ་མོ་རྣ་བར་སྙན་ཞིང་འཇེབས། བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྣེ་གདོང་ཆུས་བཀྲ་ཤིས་མཆོད་རྟེན་སྡེ་ཁུལ་གྱི་ཁོ་ར་ཁོར་ཡུག་ཀུན་ཏུ་མཛེས་ལྗོངས་ལྟ་ན་སྡུག་ཅིང་ཡུལ་སྐོར་བ་ཧ་ཅང་མང་།

དམངས་སྲོལ་གནས་ཚང་ཨང་31པའི་ནང་སྡེ་ཁུལ་གྱི་གྲོང་མི་ཚེ་རིང་གིས་བྲེལ་བརྩོན་ཆེན་པོས་ལས་ཀ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། ཁོང་གིས“ཁང་པ་མང་ཆེ་བའི་ནང་ཡུལ་སྐོར་བ་བསྡད་ཡོད། རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྐོར་གྱི་ཡོང་འབབ་རག་ནས་ཡོང་སྒོ་མང་དུ་ཕྱིན་སོང”ཞེས་བཤད།

དམངས་སྲོལ་གནས་ཚང་གཉེར་བར་མ་རྩ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་དགོས་སྟབས། ལོ་འགའ་ཤས་སྔོན་དུ་ཚེ་རིང་གིས་ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་ལྷོ་ཁ་ཡན་ལག་དངུལ་ཁང་ནས་དངུལ་བུན་གཡར་ཏེ། སྡེ་ཁུལ་དུ་དམངས་སྲོལ་གནས་ཚང་ཁག་དང་པོ་གཉེར། “དེ་སྔོན་དུས་ཚོད་མང་ཆེ་བར་ཕྱི་ལ་གླ་པ་རྒྱུག་པར་འགྲོ་ཡི་ཡོད། ད་ཆ་སྒོ་རྩར་ཡོང་འབབ་གསོག་ཐུབ་ཀྱི་འདུག”ཅེས་ཚེ་རིང་གིས་བཤད། ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་གིས་དངུལ་བུན་བཏང་བར་བརྟེན་ཏེ། ཁོང་གིས་དམངས་སྲོལ་གནས་ཚང་ལ་མཛེས་བཟོ་བྱས་པ་མ་ཟད། ཁང་པའི་ནང་དུའང་ནང་ཆས་གསར་པ་བསྒྲིགས་ཡོད།

དངུལ་རྩའི་སྦྲང་ཆར་ཟིལ་མས་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཞིང་ས་གཤིན་པོར་སྐྱ་ནམ་རྒྱས་ཤིང་། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་ལྷོ་ཁ་ཡན་ལག་དངུལ་ཁང་གིས་རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན་བཀྲ་ཤིས་མཆོད་རྟེན་སྡེ་ཁུལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་111ལ་དངུལ་བུན་སྒོར་ཁྲི་1000ལྷག་ཙམ་བཏང་བ་དང་། སྡེ་ཁུལ་དུ་གསེར་སྙེའི་ཞིང་ཕན་ཀུན་ཁྱབ་ཞབས་ཞུའི་ས་ཚིགས་བཙུགས་ཏེ་དངུལ་ལེན་པ་དང་རྩིས་ཁྲ་བསྒྱུར་བ་སོགས་ཀྱི་དངུལ་རྩའི་ལས་སྒོ“ཁྱིམ་གྱི་སྒོ་རྩ”ནས་གཉེར་གྱི་ཡོད། “ད་ཆ་སྡེ་ཁུལ་དུ་བོད་བཟོའི་དམངས་སྲོལ་གནས་ཚང་གཉེར་མཁན་དུད་ཚང་85ཡོད་པ་དང་། ན་ནིང་གྲོང་མི་རེ་རེའི་ཆ་སྙོམས་བཀོལ་སྤྱོད་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་3.4ཟིན་ཏེ་འཚོ་བ་ཉིན་རེ་བཞིན་སྐྱིད་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད”ཅེས་བཀྲ་ཤིས་མཆོད་རྟེན་སྡེ་ཁུལ་གྱི་ཏང་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྲི་པུའི་ཧྲུའུ་ཅི་པ་སངས་ཚེ་རིང་གིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས།

1995ལོར་ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་བོད་ལྗོངས་ཡན་ལག་དངུལ་ཁང་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་། ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཞིང་འབྲོག་པ་གཙོ་བོར་བཟུང་སྟེ། དངུལ་རྩའི་ཞབས་ཞུས་ཞིང་འབྲོག་པའི་དགོས་མཁོར་གཞིགས་པ་དང་གྲོང་གསེབ་འཕེལ་རྒྱས་ལ་དམིགས་ཡོད། 2025ལོའི་ཟླ་བ་དགུ་པའི་ཟླ་མཇུག་བར་ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་བོད་ལྗོངས་ཡན་ལག་དངུལ་ཁང་གི་ཞིང་འབྲེལ་དངུལ་བུན་ལྷག་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་631ཟིན་པ་དེ་2021ལོའི་ལོ་མཇུག་ལས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་160མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། འབྲུ་རིགས་ཀྱི་གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་དངུལ་བུན་ལྷག་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་264ཟིན་ཏེ་ལོ་5ཡི་རིང་ལྡབ་གཅིག་འཕར་ཡོད།

ས་མཐོའི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་ལ་དམིགས་ནས“ནས་ཀྱི་ཐོན་ལས་ཀྱི་དངུལ་བུན”དང“འབྲི་གཡག་ཐོན་ལས་ཀྱི་དངུལ་བུན”“རིག་ནུས་འབྲོག་ལས་ཀྱི་དངུལ་བུན”“གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གྱི་དངུལ་བུན”སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་གསར་གཏོད་ཁྱབ་གདལ་བཏང་སྟེ། ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་བོད་ལྗོངས་ཡན་ལག་དངུལ་ཁང་གིས་ཞིང་འབྲོག་གི་ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་ཧྲིལ་པོར་ཁྱབ་པའི་དངུལ་རྩའི་ཞབས་འདེགས་ཞུས་ཡོད། མིག་སྔར་གྲོང་གསེབ་ཐོན་ལས་ཀྱི་དངུལ་བུན་ལྷག་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་478ཟིན་ཏེ་ནས་དང་ཚགས་ཤ་ལས་སྣོན་སོཌ་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་ཆུང་བ་དང་། ཁ་ཐོར། ཉམས་ཞན་བཅས་ནས་གཞི་ཁྱོན་ཅན་དང་ཆེད་ལས་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་ཡོད།

ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད་པའི་བོད་ལྗོངས་གཡུ་དགེ་ཚང་བཟོ་ལས་ཚོང་དོན་ཚད་ཡོད་ཀུང་སིའི་ཐོན་སྐྱེད་འཁོར་ཁང་དུ་ལས་བཟོ་རྣམས་ཀྱིས་བྲེལ་བརྩོན་ཆེན་པོས་སྤོས་གྲལ་འགྲིག་པོས་འཇོག་བཞིན་མཆིས།

“སྤོས་དག་མ་ཞིག་དགོས་ན་མ་བཅོས་རྒྱུ་ཆ་ཡག་པོ་དགོས་པས་དངུལ་མང་པོ་གཏོང་དགོས། ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་གི་དངུལ་བུན་ནི་དུས་ཐོག་ཆར་པ་དང་འདྲ་བས་ང་ཚོའི་སེམས་ཁྲལ་ཡོངས་སུ་བསལ་སོང་། ཀུང་སི་དང་ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་གིས་ལོ་20ལྷག་མཉམ་ལས་བྱས་ཏེ་སྤོས་ཀྱི་ཐོན་ལས་ཟམ་མི་ཆད་པར་སྟོབས་ཆེར་བཏང་བ་དང་ན་ནིང་ཀུང་སིའི་བྲིན་འཚོང་དངུལ་འབོར་སྒོར་ཁྲི་2000ཙམ་ཟིན་གྱི་འདུག”ཅེས་ཀུང་སིའི་འགན་འཁུར་བ་ལུང་རིག་རྒྱ་མཚོས་དེ་ལྟར་བཤད།

དངུལ་རྩའི་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱིས་ཁེ་ལས་ཆུང་ཕྲན་ལ་སྒུལ་ཤུཌ་བསྣན་ཞིང་། ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་བོད་ལྗོངས་ཡན་ལག་དངུལ་ཁང་གིས་ཀུན་ཕན་དངུལ་རྩའི་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་སུ་བཏང་སྟེ་རིམ་པ་མང་བ་དང་སྣ་ཁ་མང་བའི་ཀུན་ཕན་དངུལ་རྩའི་ཞབས་ཞུ་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད། 2025ལོའི་ཟླ་བ་དགུ་པའི་ཟླ་མཇུག་བར་ཞིང་ལས་དངུལ་ཁང་བོད་ལྗོངས་ཡན་ལག་དངུལ་ཁང་གི་དམངས་གཉེར་ཁེ་ལས་ཀྱི་དངུལ་བུན་ལྷག་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་747ལྷག་ཟིན་ཏེ་དམངས་གཉེར་ཁེ་ལས་ཁྲི་36ལ་ཕན་པ་ཐོབ་པ་དང་། ཀུན་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་ཁེ་ལས་ཆུང་ཕྲན་གྱི་དངུལ་བུན་ལྷག་གྲངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་285ཟིན་ཏེ་ལོར་འཕར་ཚད་20%ཡན་ཡུན་རིང་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ཡོད།