རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁུལ་138ཀྱི་ཁེ་ལས་4108འགྲེམས་ཚོགས་ལ་ཞུགས་ཏེ། ཐོན་རྫས་གསར་པ་དང་། ལག་རྩལ་གསར་པ། ཞབས་ཞུ་གསར་པ་བཅས་461འགྲེམས་སྟོན་བྱས་པ་དང་ལོར་འདོད་མཐུན་ཚོང་འགྲིག་བྱེད་ཚད་ཨ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་834ལྷག་ཙམ་ཟིན་པ་སོགས་ཟླ་11ཚེས་10ཉིན་དུས་ཡུན་ཉིན་6གི་ཀྲུང་གོའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་སྐབས་བརྒྱད་པ་མཇུག་འགྲིལ་བ་རེད།

2018ལོར་ཀྲུང་གོའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་སྐབས་དང་པོའི་འགོ་ཚུགས་མཛད་སྒོར་ཀྲུའུ་ཞི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས“སྒོ་དབྱེ་དང་། གསར་གཏོད། བསྟུན་མཁས་བཅས་ཧྲང་ཧའེ་ཡི་མངོན་གསལ་དོད་ཤོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་སུ་གྱུར་ཡོད། ཁྱད་ཆོས་དེ་རིགས་ནི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་འཕེལ་རྒྱས་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་མཚོན་ཚུལ་ཞིག་རེད”ཅེས་བསྟན་གནང་བ་དང་། ཁོང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་སྒོ་དབྱེ་མཉམ་འདྲེས་དང་། གསར་གཏོད་ཀྱིས་ཁྲིད་སྟོན། བསྟུན་མཁས་ཀུན་ཕན་བཅས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། སྒོ་དབྱེ་མཉམ་ལས་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས་ཐུན་མོང་འཕེལ་རྒྱས་མངོན་འགྱུར་བྱེད་དགོས་པའི་ནན་བཤད་གནང་ཡོད། ལོ་བརྒྱད་རིང་སྒོ་དབྱེ་དང་། གསར་གཏོད། བསྟུན་མཁས་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལས་ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་སྔར་བས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་མ་ཟད། ཀྲུང་གོས་སྒོ་དབྱེ་རྣམ་པའི་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ཐུན་མོང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་བསམ་ཤེས་བྱེད་པར་སྐར་ཁུང་ཞིག་ཀྱང་བསྐྲུན་ཡོད།

ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་ནི་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ནང་འདྲེན་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་འགྲེམས་ཚོགས་དང་པོ་ཡིན་ལ། ཀྲུང་གོས་འཛམ་གླིང་ལ་ཁྲོམ་ར་རང་འགུལ་ངང་སྒོ་དབྱེ་བའི་བྱེད་ཐབས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་རེད། ལོ་བརྒྱད་རིང་། ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་ཁྱོན་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཏེ། འགྲེམས་ཚོགས་ལ་ཞུགས་མཁན་བྱེད་པོ་ཉིན་རེ་བཞིན་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་སྒོ་དབྱེར་བརྟེན་ནས་གཉིས་ཁེར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ནུས་པ་སྔར་བས་མངོན་གསལ་དོད་དུ་ཕྱིན་ཡོད། ད་ལོའི་ཧུང་ཆའོ་རྒྱལ་སྤྱིའི་དཔལ་འབྱོར་གླེང་སྟེགས་སུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པའི《འཛམ་གླིང་སྒོ་དབྱེའི་སྙན་ཞུ་2025》ལས་མངོན་པར། མིག་སྔའི་འཛམ་གླིང་གི་སྒོ་དབྱེ་སྤྱི་ཡོངས་ནས་དམ་དུ་ཕྱིན་པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་འོག་ཀྲུང་གོའི་སྒོ་དབྱེར་ལྡོག་འཕར་བྱུང་ཡོད། 2024ལོར་འཛམ་གླིང་སྒོ་དབྱེའི་སྟོན་གྲངས་དུས་མཚུངས་ལས་0.05%ཆག་པ་དང་ཀྲུང་གོའི་སྒོ་དབྱེའི་སྟོན་གྲངས་དུས་མཚུངས་ལས་0.5%འཕར་བ་དང་། དུས་ཚོད་དེ་བས་རིང་བ་ནས་བལྟས་ན། 1990ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་ཀྲུང་གོའི་སྒོ་དབྱེའི་སྟོན་གྲངས་0.5891ནས་0.7634བར་འཕར་བ་དང་ལོ་35རིང་བཅུ་ཆ་གསུམ་ཙམ་འཕར་ཡོད། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་དཔལ་འབྱོར་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ལྟེ་གནས་ཀྱི་དེ་སྔའི་འགན་འཁུར་བ་ཧཱ་སྨི་ཏེ·ལ་ཤིས་ཏེས་མིག་སྔའི་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་སྒོ་དབྱེར་འགྲན་སློང་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་འཕྲད་པའི་སྐབས་འདིར་ཀྲུང་གོས་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་སྒོ་མོ་དབྱེ་རྒྱ་ཆེ་རུ་བཏང་བའི་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་དུ་ཕྱིན་ནས་དེ་བས་སྒོ་དབྱེའི་འཛམ་གླིང་གི་དཔལ་འབྱོར་མ་ལག་འཛུགས་རྒྱུར་མིག་དཔེ་བཏོད་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་པ་རེད།

དམའ་དབྱིངས་དཔལ་འབྱོར་ནས་མི་དབྱིབས་འཕྲུལ་མིའི་བར་དང་། བློ་རིག་སྨན་བཅོས་ནས་ལྗང་མདོག་ཐཱན་ཉུང་བར་ཐོན་རྫས་གསར་པ་དང་། ལག་རྩལ་གསར་པ། ཞབས་ཞུ་གསར་པ་བཅས་འབོར་ཆེན་ཞིག་ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་ལ་ཐེངས་དང་པོ་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་གསར་གཏོད་རླབས་རྒྱུན་གྱི་མདུན་སྐྱོད་འཕེལ་ཕྱོགས་མངོན་ཡོད། “གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ཕུད་འགྲེམས”དང་། “ཨེ་ཤེ་ཡའི་འགྲེམས་སྟོན་ཐོག་མ” “ཀྲུང་གོའི་ངོམ་སྟོན་ཐོག་མ”བཅས་ལས་ཀྲུང་གོའི་ཁྲོམ་ར་ཆེན་པོ་དེ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཚོང་ཟོག་འཛད་སྤྱོད་ཁྲོམ་ར་ནས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་གསར་གཏོད་ཀྱི་ཚོད་ལྟ་བྱེད་ས་དང་། ཁེ་སྤོགས་གཉེར་ས། ཉེར་སྤྱོད་བྱེད་ས་བཅས་སུ་གྱུར་བ་མཚོན་ཡོད། “ཀྲུང་གོ་ནི་ཁྲོམ་ར་ཡིན་པ་མ་ཟད། གསར་གཏོད་དང་མཉམ་ལས་ཀྱི་གཤིན་ས་ཞིག་ཀྱང་ཡིན” “ཀྲུང་གོར་སྟབས་བསྟུན་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་བའི་གསར་གཏོད་ཁོར་ཡུག་དང་སྣ་མང་ཅན་གྱི་འཛད་སྤྱོད་དགོས་མཁོ་ཡོད་པས་གསོན་ཤུགས་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་གསར་གཏོད་རྟེན་གཞི་ཞིག་ཡིན”འགྲེམས་ཚོགས་ལ་ཞུགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁེ་ལས་ཀྱིས་བལྟས་ན། ཀྲུང་གོའི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གསར་གཏོད་ཐོན་ཁུངས་དང་སྤུས་ལེགས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ཁོར་ཡུག་ལས་མཉམ་ལས་ཀྱི་བར་མཐོངས་ཆེན་པོ་མངོན་ཡོད། རྒྱལ་སྒྲོལ་ཀུང་སི་སྔར་བས་མང་བ་ཞིག་གིས་ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་སྟེགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཀྲུང་གོའི་གསར་གཏོད་འཁོར་འབྲེལ་བཀོད་སྒྲིག་གི་འགག་རྩའི་ལྷུ་ཚིགས་སུ་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འགྲོ་ལམ་དུ་ཀྲུང་གོ་དང་མཉམ་ལས་བྱེད་རྩིས་ཡོད་པ་རེད།

དཔལ་འབྱོར་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོ་ཅན་དུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏིང་ཟབ་འགྲོ་བཞིན་པའི་དེང་གི་དུས་སུ་བསྟུན་མཁས་ཀུན་ཕན་དང་གཉིས་ཁེ་གཉིས་ཕན་ནི་ཇི་ཙམ་བསྐྱོད་པ་དེ་ཙམ་གྱིས་ཡངས་སུ་འགྲོ་བའི་མི་ཡུལ་གྱི་ལམ་ཁ་ཡང་དག་ཅིག་རེད། སྐབས་འདིའི་ནང་འདྲེན་འགྲེམས་ཚོགས་སུ“རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག”མཉམ་སྐྲུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁེ་ལས་བསྡོམས་123འགྲེམས་ཚོགས་ལ་ཞུགས་པ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས་23.1%འཕར་བ་དང་། དར་རྒྱས་གཏན་ནས་བྱུང་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁེ་ལས་163ཟིན་པ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས་23.5%འཕར་བ། ཨ་ཧྥེ་རི་ཁའི་ཕྱི་འབྲེལ་བཙུགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁྲལ་སྣའི་ཐོན་རྫས་100%ལ་སྒོ་ཁྲལ་མེད་པའི་སྲིད་ཇུས་གང་ལེགས་སྤྱོད་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ་དང་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁའི་ཁེ་ལས་འགྲེམས་ཚོགས་ལ་ཞུགས་ཚད་དུས་མཚུངས་ལས་80%འཕར་ཡོད།