ས་སྲོས་ཀྱི་མཚམས་སུ་ལམ་སྒྲོན་རིམ་བཞིན་སྤར། ས་མཐོའི་མཚན་མོར་དྲོ་གྲང་ཧ་ཅང་སྙོམས་པོ་ཡོད། ལྷ་ས་ཐན་ཧའེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐང་ཆེན་དུ“ཧྲན་ཧའེ་ཚོང་འདུས”ཀྱི་གློག་སྒྲོན་གྱིས་སྨག་རུམ་གྱི་མཚན་མོར་འོད་སྣང་སྦྱིན་ཞིང་། ཚོང་པ་ཚོས་མ་ལག་བདེ་པོས་བོད་ཟས་དང་ཁྱད་ལྡན་སིལ་ཟས་སྒྲིག་བཞིན་ཡོད་པ་དང་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་གྲོང་མི་དང་ཡུལ་སྐོར་བ་བགྲང་གིས་མི་ལངས་པ་འདུག གཡུ་ཐོག་ལམ་གྱི“ལྷ་སའི་མཚན་མོའི་གྲོང”གི་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་རིག་གནས་བསམ་བཀོད་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་ཁྱད་འཕགས་བཟོ་རྩལ་དང་། རོ་བཅུད་ལྡན་པའི་ཁྱད་ལྡན་ཞིམ་ཟས། ཁྲོམ་གཞུང་སྒྱུ་རྩལ་པའི་སྙན་པའི་གླུ་དབྱངས་བཅས་ལས་ཕྱོགས་བཞིའི་སྐུ་མགྲོན་གྱི་ཡིད་དབང་རབ་ཏུ་འཕྲོག་ནས་འདི་གར་ཡོང་ཞིང་། ཉིན་རེའི་འགྲུལ་རྒྱུན་མི་ཁྲི་5.5ཙམ་ཟིན་ཏེ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་འཁྲུག་ཆ་དོད་ཤོས་སུ་གྱུར་ཡོད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་དེ་འཛད་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བའི་དམ་འཛིན་བྱ་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ལ་བརྩིས་ནས་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་དང་རྣམ་པ་གསར་པ་བཏོད་པ་བརྒྱུད“ལས་རིགས་སྣ་མང་དང་། ཞབས་ཞུ་འཐུས་སྒོ་ཚང་བ། རིག་གནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ”བཅས་ཀྱི་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྣམ་པ་བཏོད་ཡོད། 《མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་དང་གུང་གསེང་དཔལ་འབྱོར་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་བྱ་ཐབས》དང《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་སྐུལ་སྤེལ་ཆེད་དོན་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་བྱ་ཐབས》སྔ་རྗེས་སུ་བཏོན་ནས་མ་དངུལ་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་། ལས་རྣམ་སྐྱེད་སྲིང་། ལེ་ལག་ལེགས་སྒྱུར་སོགས་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་མཉམ་ཤུགས་ཆགས་པར་བྱས་ཏེ་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་ཁ་ཐོར་ཅན་ནས་མ་ལག་ཅན་དུ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད།

“མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་ནི་འཛད་སྤྱོད་ཁྲོམ་ར་རིམ་སྤོར་བྱ་ཡུལ་ཞིག་ཡིན་ལ། ས་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པ་དང་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་གསོན་ཤུགས་འཕེལ་བར་བྱེད་པའི་གཞི་རྟེན་གལ་ཆེན་ཞིག་དེ་བས་ཀྱང་རེད” རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཚོང་དོན་ཐིང་འཛད་སྤྱོད་སྐུལ་སྤེལ་ཁྲུའུ་ཡི་ཁྲུའུ་ཀྲང་ཝུའུ་ཧྲོའུ་ཏེ་ཡིས། “ང་ཚོས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ‘སྲིད་ཇུས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་དང་། གཞི་རྟེན་གྱིས་འདེགས་སྐྱོར། ལས་རྣམ་གྱིས་གསར་གཏོད། ཞབས་ཞུ་ཡིས་འགན་ལེན’བཅས་བྱེད་པའི་བསམ་ཕྱོགས་ལ་གཞིགས་ཏེ། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་མ་དངུལ་གྱི་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་ས་གནས་ཁག་གིས་སོ་སོའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་རང་སྤུས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ། སྣ་མང་ཅན་གྱི་མཚན་མོའི་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་གནས་རྟགས་གསར་པ་དང་རྣམ་པ་གསར་པ་གཏོད་རྒྱུར་ལྕག་སྐུལ་བྱས་ཡོད་ལ། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་རླངས་འཁོར་འཇོག་ས་སོགས་ལེ་ལག་ཚང་བའི་ཞབས་ཞུ་རིམ་སྤོར་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། མཚན་མོའི་འཛད་སྤྱོད་འཁྲུག་ཆ་དོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ཚོང་ཡག་པོ་ཡོང་བར་བྱས་ནས་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་དེ་ནང་གནས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་སྐུལ་སྤེལ་དང་ལས་ཞུགས་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་སྒུལ་ཤུགས་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་དངོས་སུ་འགྱུར་བར་བྱས་ཡོད”ཅེས་བརྗོད།

སྲིད་ཇུས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་དེ་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།

“ལྷ་སའི་མཚན་མོའི་གྲོང”གི་བོད་ལྗོངས་མཁོ་ཚོང་ཚོགས་པའི་ཁྲོམ་བཀྱག་མདུན་དུ་འཛད་སྤྱོད་པ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་ལྷད་མེད་ཞོ་དང་། ཚགས་ཤ་སྐམ་པོ། དཀར་ཆུ། ཡུལ་དེ་གའི་འཐུང་བྱའི་རིགས་སོགས་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་རྫས་འཚང་ཁ་ཤིག་ཤིག་ངང་ཉོ་བཞིན་འདུག “མཚན་གྲོང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གསོན་ཤུགས་འཕེལ་བ་དང་བསྟུན་ནས་ཡུལ་དེ་གའི་སྤུས་རྟགས་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ཞིང་འབྲོག་པར་འབབ་འཕར་ཡོང་བར་སྐུལ་ཁྲིད་ཀྱང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད” ཚོགས་པ་དེའི་རྣམ་གྲངས་རྒྱ་སྐྱེད་ཀྱི་ཆེད་ལས་མི་སྣ་བསོད་ནམས་འོད་ཟེར་གྱིས། གོམ་སྟབས་རྗེས་མར། ཐོན་རྫས་ལས་སྣོན་ཞིབ་ཚགས་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་ཡུལ་དེ་གའི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་རྫས་མཚན་མོའི་ཁྲོམ་རའི་འཛད་སྤྱོད་དགོས་མཁོ་དང་དེ་བས་འཚམ་པར་བྱེད་རྩིས་ཡོད་ཅེས་བརྗོད།

ཆབ་མདོར“མི་རིགས་ཀྱི་གོམས་གཤིས། རབ་དགའི་མཚན་ཁྲོམ”

བརྗོད་དོན་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་ཁྱད་ལྡན་ཁྲོམ་གཞུང་10ལ་བཟའ་འཐུང་དང་། ཡུལ་སྐོར། ཉོ་སྒྲུབ་བཅས་གཞི་གཅིག་ཏུ་འདུས་པའི་མཚན་མོའི་ཁྲོམ་རའི་ཉོ་སྒྲུབ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཆགས་ཏེ་གྲོང་མི་ཚོ་མཚན་མོ་འཆམ་འཆམ་དུ་སྐྱོད་སའི་གདམ་ག་དང་པོར་གྱུར་ཡོད།

སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱིས་ཁེངས་པའི་མཚན་མོའི་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་དེ་དག་ལས་ས་གནས་ཁག་གི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གསོན་ཤུགས་དང་མི་མངོན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱང་མངོན་ཡོད། 2024ལོར། རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་མཚན་མོའི་ཁྲོམ་རའི་ཁྲོམ་གཞུང་30ལྷག་ཙམ་གྱིས་མི་ཐེངས་ཁྲི་144ལྷག་ཙམ་གྱི་ཡིད་དབང་བཀུག་པ་དང་། ལས་ཞུགས་ལས་གནས་5000ལྷག་ཙམ་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་ཐུབ་པ། ཚོང་གཉེར་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.3ལྷག་ཙམ་ཟིན་ནས་མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་དེ“མཛེས་རྒྱན”ཞིག་ནས“ཀ་རྟེན”ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད།

ད་ཆ། ས་མཐོའི་མཚན་མོ་དེ་ཚོང་འདུས་ཀྱི་འདུ་འཛི་ནས་གར་སྟེགས་ཀྱི་འཁྲབ་སྟོན་བར་དང་། རིག་གནས་བསམ་བཀོད་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་བཟོ་རྩལ་ནས་ཞབས་ཞུ་ལེགས་པའི་བར། མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་དེ་ལས་རིགས་སྣ་མང་མཉམ་འདྲེས་ཀྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་འཛད་སྤྱོད་རིམ་སྤོར་གྱི་ལམ་བུ་གཏོད་བཞིན་ཡོད། དེ་ནི་དཔལ་འབྱོར་འཕར་བའི་སྒུལ་ཤུགས་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་མངོན་པའི་སྐར་ཁུང་ཞིག་དེ་བས་ཀྱང་ཡིན་པ་དང་། དེར་ས་མཐོའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྐྱེ་སྟོབས་དང་རེ་བས་ཁེངས་ཡོད།