ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བྱས་ཏེ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཚང་མར་ཁྱབ་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་དྲ་རྒྱ་བཏོད་ནས་ཏང་གི་གསར་གཏོད་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར་གཞིས་ཚུགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བས། ཤེས་དཔལ་སྲོལ་གསར་གྱི་ཕན་པ་ཁྱིམ་ཚང་ཁྲི་སྟོང་མང་པོར་ཐོབ་ནས་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་བརྒྱུད་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཕྲལ་མཁོ་དང་། དཀའ་ངལ། སེམས་ཁྲལ། རེ་སྒུག་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཏན་ཏིག་ཐུབ་སྟེ། དྲོ་སྐྱིད་དང་ཐུགས་ཁུར་མང་ཚོགས་ཀྱི་སེམས་གཏིང་ལ་ཟུག་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།

ད་ཆ། ལྗོངས་ཡོངས་སུ་དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་ལྟེ་གནས་74དང་། དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་སུའོ་699 དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་ས་ཚིགས་5539བཅས་བཙུགས་ཟིན་པ་མ་ཟད། དེ་དག་སྣུར་སྲིང་ཐུབ་ནས་དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་བསྟར་ཡུལ་3000ལྷག་ཙམ་ཐོན་ཏེ་རྫོང་དང་། ཤང་། གྲོང་ཚོ་བཅས་རིམ་གསུམ་རྩ་འཛུགས་དྲ་རྒྱ་གཏོད་ཐུབ་པ་དང་། “གནས་དང་ཁྱོན་མང་པོར་ཁྱབ་པ་དང་། ཕན་ཚུན་སྦྲེལ་མཐུད་ཐུབ་པ། དམངས་ལ་ཕན་འདོགས་པ”བཅས་ཀྱི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་ཞབས་ཞུའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་ཆགས་ཏེ་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གང་སར་བསྟར་ཐུབ་ནས་ལྗོངས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་གཡུལ་སའི་དྲ་རྒྱ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།

སྲ་ཞིང་བརྟན་པའི་གཡུལ་སའི་དྲ་རྒྱ་འདེགས་སྐྱོར་དུ་བྱས་ཏེ། བོད་ཀྱིས་ཐོན་ཁུངས་སྔར་བས་ཕན་སྒྱུར་གྱིས་དུས་རབས་གསར་པའི་ལག་ལེན་ལྟེ་གནས(སུའོ་དང་ས་ཚིགས)ལ་བརྟེན་ཏེ་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་སྲིད་ཇུས་སྒྲོག་འགྲེལ་དང་། རིག་གནས་རིག་རྩལ། ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ། བཅའ་ཁྲིམས་ཞབས་ཞུ་སོགས་ཀྱི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་དང་བླངས་ཞབས་ཞུའི་རུ་ཁག་བཙུགས་ཏེ། ཏང་ཡོན་གྱི་ཞབས་ཞུ་དང་། འཕྲལ་སྡོམ་རོགས་སྐྱོབ། རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོང་སོགས་ས་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་རྒྱ་བསྐྱེད་པས། “1+13+N”གྱི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་དང་བླངས་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་ཞིག་ཆགས་ཡོད། མིག་སྔར། ལྗོངས་ཡོངས་སུ་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་དང་བླངས་ཞབས་ཞུའི་རུ་ཁག་ཁྲི་2.7ལྷག་ཙམ་བཙུགས་ཟིན་ནས་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་བ་ཁྲི་65ལྷག་ཙམ་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་བྱ་གཞག་ནང་ཞུགས་རྒྱུའི་ཡིད་དབང་བཀུག་སྟེ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ལ་ཁྱབ་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་དྲ་རྒྱ་ཞིག་བཏོད་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་དང་བླངས་ཞབས་ཞུའི་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་བོད་ཀྱི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་དང་བླངས་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་གྲངས་སྐྱོང་གསོ་རྟེན་གཞིར་བརྟེན་ནས“བོད་ཀྱི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་མཉམ་འབྲེལ”བཙུགས་པ་མ་ཟད། ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་སྤྱི་ཕན་ཚོང་འདུས་དང་དང་བླངས་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་འགྲན་བསྡུར་ཆེན་པོ་སྐབས་གཉིས་གཉེར་ནས་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི“དུས་བཞིའི”ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་སྤུས་རྟགས་དང་། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི“ཇ་ཁང་ནང་ཏང་གི་བཀའ་དྲིན་གླེང་བའི”ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་སྤུས་རྟགས། ནག་ཆུ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི“གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས། ནག་ཆུ་མདུན་སྐྱོད”ཀྱི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་སྤུས་རྟགས་སོགས་སྤུས་རྟགས་བྱེད་སྒོའི་རྣམ་གྲངས་ཁག་1770ལྷག་ཙམ་ལག་ལེན་བསྟར་ཏེ། ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་ཆེད་ལས་ཅན་དང་ཚད་ལྡན་ཅན་དུ་འགྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད།

ཟླ་རེའི་ཚེས་5ཉིན་གྱི“བོད་ཀྱི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་སྐུལ་སྤེལ་ཉིན་མོ”དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བྱས་ཏེ། ལོར་ཆ་སྙོམས་དཔེ་ཀློག་མྱོང་རོལ་དང་རིག་རྩལ་མཉམ་འཁྲབ་སོགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཐེངས་ཁྲི་12ལྷག་ཙམ་སྤེལ་གྱི་ཡོད་ལ། ད་ལོ་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་ངོ་60འཁོར་བར་བསུ་བ་ཞུ་ཆེད། “1+3”འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་སྤུས་རྟགས་བྱེད་སྒོ་གཙོ་གནད་ཐོག་གསར་གཏོད་བྱས་ཏེ། གྲོང་ཁྱེར་དང་། གྲོང་གསེབ། གཞི་རིམ་བཅས་སུ་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་གཅིག་སྡུད་དཔེ་མཚོན་བྱེད་སྒོ་ཁག་26སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་གཉེར་བ་དེས་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་བྱེད་སྒོ་གཞི་རིམ་དུ་ཁྱབ་སྤེལ་དང་རྟེན་འབྲེལ་ཆེ་མོའི་རྣམ་པ་ཟབ་མོ་བཏོད་ནས་གཞི་རིམ་གྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་དུ་བཏང་ཡོད། གཞན་ཡང་། གཡུལ་སར་བརྟེན་ནས“ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་སྐར་མ་གསོག་སྟངས”ཁྱབ་གདལ་བཏང་སྟེ། ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་མང་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བའི་ནང་ཁྱབ་ནས་ཡུལ་སྲོལ་ཡ་རབས་ལྡན་པ་དང་ཡུལ་སྲོལ་སྒྱུར་བར་སྣེ་ཁྲིད་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ཡོད།