བདེ་སྡོད་བྱུང་ན་གཞི་ནས་ལས་བརྩོན་ཐུབ། ལོ་འདི་དག་རིང་ཁུལ་ཆུང་རྙིང་པ་སྒྱུར་བཀོད་བྱས་ནས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་གྲོང་མི་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཁྱིམ་མང་སྒོ་ར་དང་ཤུར་ཁང་ནས་ཁ་གྱེས་ཏེ་ཐོག་ཁང་ཆུང་ངུ་དང་གློག་སྐས་ཁང་པར་སྡོད་རྒྱུ་བྱུང་ནས་སྡོད་ཁང་ཆ་རྐྱེན་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ལེགས་སུ་ཕྱིན་མོད། འོན་ཀྱང་སྡོད་ཁང་མང་པོ་ཞིག་ལ་སྔར་བཞིན་སྒྲ་འགོག་ནུས་པ་ཞན་པ་དང་། ཐོག་དཔངས་དམའ་བ། གསང་སྤྱོད་ནས་དྲི་ངན་ཁ་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཡོད། སྐྱིད་སྣང་དོད་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས་ལ“དེང་རབས་ཀྱི་ཉམས”ད་དུང་མི་འདང་བས། “ཡག་པོའི”ཚད་གཞི་དང་ད་དུང་ཧེ་བག་ཡོད། དེའི་དབང་གིས་ད་ལོ《སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན》ནང་ཐོག་མར་བཀོད་པའི“ཁང་པ་ཡག་པོར”དོ་ཁུར་མང་པོ་ཐོབ་ཡོད།

“ཁང་པ་ཡག་པོ”ཞེས་པ་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་ཟེར་རམ།

《སྲིད་གཞུང་གི་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན》ནང“བདེ་འཇགས་དང་། བག་ཕེབས། ལྗང་མདོག རིག་ལྡན”ཞེས་པའི་རྣམ་པ་བཀོད་ཡོད།

མིག་སྔར། སྡོད་ཁང་དང་གྲོང་ཁྱེར་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་པུས《ཁང་པ་ཡག་པོ་སྐྲུན་པའི་ཕྱོགས་སྟོན》སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་སྒྲིག་བཟོ་དང《སྡོད་ཁང་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཚད་གཞི》བཟོ་བཅོས་རྒྱག་བཞིན་ཡོད། དེའི་ནང་གི་དོན་ཚན“སྡོད་ཁང་གི་ཐོག་དཔངས་ཚད་གཞི་སྨི་3ལས་མི་དམའ་བ་བྱེད་དགོས”ཞེས་པར་དྲ་གྲོགས་ཀྱི་མོས་བསྟོད་ཐོབ་ཡོད། དེ་སྔ། ཁང་པ་མང་པོ་ཞིག་གི་མཐོ་དཔངས་ཀྱི་མཐོ་ཚད་སྨི་2.6དང་སྨི་2.7ལས་མེད་པའི་ཁར་པང་གཅལ་དང་གནམ་གཅལ་སོགས་ཀྱི་མཛེས་སྤྲོས་བསྣན་ན། དེ་བས་ཀྱང་ཆུང་དུ་འགྲོ་ཡི་ཡོད། ཐོག་དཔངས་ཀྱི་མཐོ་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ན་ཁང་པའི་རླུང་འགྲོ་དང་དཀར་ཆར་ཕན་ཐོགས་ཡོད་ལ་རླུང་སྙོམས་འཕྲུལ་ཆས་དང་ས་ངོས་དྲོད་གཏོང་སོགས་སྒྲིག་ཆས་བསྒར་བདེ་བས་སྐྱིད་སྣང་དེ་བས་དོད་པ་ཡོང་གི་ཡོད།

གཞན་ཡང་དཔེར་ན། ས་ཆ་ཁག་ཅིག་གིས“ཁང་པ་ཡག་པོར”དམིགས་ནས་ལག་རྩལ་གྱི་འགག་གནད་བཟོས་ཏེ་འབྲེལ་ཡོད་བླང་བྱ་དང་མཐུན་པའི་ཁྱིམ་མཚེས་དབར་གྱི་སྤྱི་པའི་ས་ཆ་མཉམ་སྤྱོད་དང་ཐོག་ལྡན་ཁྱམས་ར་སོགས་ཁང་པ་ཤོང་ཚད་ནང་དུ་མ་བརྩིས་པར་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་བྱེད་ནུས་ཁ་གསབ་བྱས་ནས་སྣ་མང་ཅན་གྱི་འཚོ་བའི་རྣམ་པ་བསྐྲུན་ཡོད།

ང་ཚོ་ག་དུས“ཁང་པ་ཡག་པོར”སྡོད་ཐུབ་བམ།

འགན་སྲུང་ཁང་པ་སྐྲུན་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། སྡོད་ཁང་དང་གྲོང་ཁྱེར་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་པུའུ་ཡི་འགན་འཁུར་བློ་མཐུན་གྱིས་ས་གནས་ཁག་གིས་དང་ཐོག་འགན་སྲུང་ཁང་པ“ཁང་པ་ཡག་པོར”སྐྲུན་དགོས་ཞེས་ཁ་གསལ་བརྗོད་ཡོད། མིག་སྔར། ས་ཆ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་འགན་སྲུང་ཁང་པ་རྣམས་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་འགྲིམ་འགྲུལ་སྟབས་བདེ་བ་དང་སྤྱི་པའི་སྒྲིག་བཀོད་ཅུང་ཆ་ཚང་བའི་ས་ཁོངས་སུ་བཀོད་སྒྲིག་དང་། ཁང་པའི་ནང་གི་ཁྱིམ་ཆས་དང་ཁྱིམ་སྤྱོད་གློག་ཆས་ཆ་ཚང་ཡོད་པ། མཛེས་སྤྲོས་རྒྱུ་ཆ་བདེ་འཇགས་ལྡན་ལ་ཁོར་ཡུག་ལ་མི་གནོད་པ། གོང་ཚད་ནི་ཉེ་འཁོར་གྱི་སྤུས་ཚད་འདྲ་འདྲའི་སྡོད་ཁང་ལས་ཁེ་བ་ཡོད་པ་བཅས་བྱེད་པའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་དཀའ་ལས་རྒྱག་མཁན་གྲོང་མི་གསར་པ་དང་གཞོན་ནུ་སོགས་ཚོགས་སྤྱི་བདེ་སྡོད་ལས་བརྩོན་ཡོང་ཆེད་ཡིན་པ་རེད།

ཁུལ་ཆུང་རྙིང་པ་སྒྱུར་བཀོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཅིང་། “ཁང་པ་ཡག་པོ”ནི་ཁང་པ་གསར་པ་ཡིན་པའི་ངེས་པ་མེད། ས་བབ་དང་བསྟུན་ནས་སྒྱུར་བཀོད་བྱས་ན་ཁང་པ་རྙིང་པ་དེ་བས་མང་བ“ཁང་པ་ཡག་པོར”འགྱུར་སྲིད། གྲོང་ཁྱེར་གསར་སྒྱུར་བྱས་པ་བརྒྱུད“ཁང་པ་ཡག་པོ”འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ལག་ལེན་གྱི་ཆ་རྐྱེན་མཁོ་འདོན་ཐུབ་ནས་ཁུལ་ཆུང་རྙིང་པའི་ཁོར་ཡུག་དང་། བར་ཁྱམས། ཕྱི་ངོས་སྒྱུར་བཀོད་བཅས་ནས་ཁང་པའི་ནང་གི་སྒྲིག་བཀོད་ལེགས་སུ་དང་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་སྣུར་སྲིང་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། དཔེར་ན། ཁང་པའི་ཇུས་འགོད་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། ཐབ་ཚང་དང་གསང་སྤྱོད་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། ཐོག་སོ་གཅིག་པའི་ཆུ་འབུད་ལག་རྩལ་སྤྱོད་པ། ཐོག་སོ་གོང་འོག་གི་རྡིག་སྒྲ་ཉུང་དུ་གཏོང་བ། གློག་སྐས་བསྒར་བ། བུ་བཅོལ་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་བཀོད་ཁ་གསབ་བྱེད་པ་སོགས་རེད། སྡོད་ཁང་དང་གྲོང་ཁྱེར་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་པུའུ་ཡིས་2000ལོའི་གོང་དུ་བསྐྲུན་པའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁུལ་ཆུང་རྙིང་པ་ཚང་མ་སྒྱུར་བཀོད་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་བཅུག་པས་བྱེད་རིན་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད་ཅེས་བཤད་པ་རེད།

“ཁང་པ་ཡག་པོ”སྐྲུན་པར་ཕན་ཐོགས་མང་པོ་ཡོད་པས་ནང་མཁོའི་མངོན་མེད་སྟོབས་ཤུགས་འདོན་སྤེལ་དང་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་ཐུབ།

སྔོན་ལ་ནང་མཁོའི་མངོན་མེད་སྟོབས་ཤུགས་ནས་བརྗོད་ན། ས་ཁང་བདག་ཁོངས་ཁྲོམ་རའི་མཁོ་སྤྲོད་འབྲེལ་བར་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་བའི་རྒྱབ་ལྗོངས་འོག“ཁང་པ་ཡག་པོ”འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་སྤུས་ལེགས་ཁང་པ་མཁོ་སྤྲོད་མང་དུ་བཏང་ན། ལེགས་སྒྱུར་སྡོད་ཁང་གི་དགོས་མཁོ་དེ་བས་མང་བ་སྐུལ་ཁྲིད་དང་། སྡོད་ཁང་གི་འཛད་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་སྤེལ། ས་ཁང་བདག་ཁོངས་ཁྲོམ་ར་སྔར་བས་བརྟན་པོ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཅས་གཏོང་ཐུབ། དེས་མ་ཚད། “ཁང་པ་ཡག་པོ”འཛུགས་སྐྲུན་གྱིས་ཁང་པ་རྙིང་པ་སྒྱུར་བཀོད་དང་རྒན་འཕྲོད་སྒྱུར་བཀོད་སོགས་མཛེས་སྤྲོས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་འབོར་ཆེན་ཐོན་ནས་ནང་མཁོའི་མངོན་མེད་སྟོབས་ཤུགས་སྔར་བས་སྐུལ་སློང་བྱེད་ཐུབ།

 དེ་ནས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བལྟས་ན། ཨར་སྐྲུན་ལས་རིགས་ནི་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཀ་རྟེན་ཐོན་ལས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་རིང་བ་དང་། འབྲེལ་རྒྱ་ཆེ་བ། འབྲེལ་ཚད་མཐོ་བ་བཅས་ཡོད། “ཁང་པ་ཡག་པོ”འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་ཇུས་འགོད་དང་། བཟོ་སྐྲུན། བེད་སྤྱོད། ཞབས་ཞུ་སོགས་ལྷུ་ཚིགས་ཁག་ཚུད་ཡོད་པས། ཐོན་རྫས་ཀྱི་མ་ལག་དང་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་པ་གསར་གཏོད་ལ་སྐུལ་འདེད་ནུས་ལྡན་གཏོང་ཐུབ་ལ། སྟོད་རྒྱུད་དང་སྨད་རྒྱུད་ཀྱི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལའང་སྐུལ་ཁྲིད་ནུས་ལྡན་བྱེད་ཐུབ། དྲོད་སྲུང་དང་ཆུ་འགོག་གི་གཤིས་ནུས་བཟང་བའི་རྒྱུ་ཆ་དང་། ལས་ཡུན་ཐུང་དུ་གཏོང་བ་དང་ཉམས་གསོ་སྟབས་བདེ་བའི་སྒྲིག་སྦྱོར་རྣམ་པའི་མཛེས་རྒྱན་སྤྲོས་པ། ཁང་པའི་ཁོར་ཡུག་རང་འགུལ་ངང་སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་པའི་རིག་ནུས་ཁྱིམ་ཆས། དམངས་ཕན་ཚལ་ཚོང་ཁང་དང་། བུ་བཅོལ་ཁང་། གཙང་སྦྲ་དང་ཉམས་བཟོ་སོགས་ལེ་ལག་ཚང་བའི་ཞབས་ཞུ་ནི་དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་སྒུལ་ནུས་གསར་པར་འགྱུར་རྒྱུ་རེད།

“བུ་ལོན་ཟུག་མང་བ་དང་། འདེགས་ཤིང་མཐོ་བ། འཁོར་རྒྱུག་མང་བ”བཅས་ཀྱི་རྣམ་པ་ལས་བྲལ་བའི་ས་ཁང་བདག་ཁོངས་ཁེ་ལས་ཀྱི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན།“ཁང་པ་ཡག་པོ”བསྐྲུན་པ་དེས་ཀྱང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བར་མཐོངས་གསར་པ་བཏོད་ནས་ཁེ་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བ་དང་། ཚན་རྩལ་གསར་པ། ཞབས་ཞུ་ཡག་པ་བཅས་དེ་བས་དོན་གཉེར་བྱེད་པའི“འགྲན་ལམ་གསར་པའི”ཕྱོགས་སུ་བསྒྱུར་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་ཐེབས་རྒྱུ་རེད།

“ཁང་པ་ཡག་པོ”འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཇུས་འགོད་ཡག་པོ་དང་། རྒྱུ་ཆ་བཟང་པོ། འཛུགས་སྐྲུན་སླ་བ། ཞབས་ཞུ་ཡག་པོ་བཅས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ལ་དེ་ནི་བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པའི་ལས་གྲྭ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཁག་ཐུན་མོང་ཐོག་ཞུགས་ནས་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས། ཨར་སྐྲུན་ལས་རིགས་དེ་རྒྱུན་མཐུད་བཟོ་ལས་ཅན་དང་། གྲངས་འཛིན་ཅན། ལྗང་མདོག་ཅན་བཅས་སུ་ཕྱོགས་སྒྱུར་བྱས་པ་དང་བསྟུན་ནས། རྒྱུ་ཆ་དང་ཨར་སྐྲུན་སོགས་ལྷུ་ཚིགས་ཀྱི་མ་རྩ་སྔར་བས་དམའ་རུ་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཏེ“ཁང་པ་ཡག་པོ”སྐྲུན་པའི་མ་གནས་ཆུང་དུ་ཆེས་ཆེར་འགྲོ་རེ་ཡོད་ལ། ཕལ་པའི་ཁྱིམ་ཚང“ཁང་པ་ཡག་པོར”སྡོད་རྒྱུ་དེའང་མངོན་འགྱུར་མགྱོགས་པོ་ཐུབ་རེ་ཡོད།

མ་འོངས་པར་ཁྲོམ་རར་མི་སེམས་དྲོ་བའི“ཁང་པ་ཡག་པོ”མང་ཙམ་ཐོན་ནས་ཁྱིམ་ཚང་མང་པོའི་གློག་སྒྲོན་ཁྲ་ཆི་ལེ་དང་བདེ་སྡོད་ལས་བརྩོན་གྱི་རྣམ་པ་མངོན་པའི་རེ་སྒུག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།