གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་ནི་ཞིང་ལས་དཔལ་འབྱོར་དང་བཟོ་ལས་དཔལ་འབྱོར་རྗེས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་རྣམ་པ་གཙོ་བོ་ཞིག་རེད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་རྣམ་བཤད་གལ་ཆེན་སློབ་སྦྱོང་དང་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་ཅན་དང་ཐོན་ལས་གྲངས་འཛིན་ཅན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ་དང་མཐོ་གསར་གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་མགྱོགས་པོ་བཏང་ཡོད།

“གྲངས་འཛིན”སྟོབས་ཤུགས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ནུས་པ་སྦྱིན་པ།

སྟབས་བདེ་ནུས་ཆེའི་ལས་སྒྲུབ་བརྒྱུད་རིམ་དེ་ལྟ་བུས་བོད་ཀྱིས་གྲངས་འཛིན་གྱི་ནུས་པ་འདོན་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་དང་གྲངས་འཛིན་རྣམ་པའི་སྤུས་ཚད་མཐོར་གཏོང་དང་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། གྲངས་འཛིན་ལག་རྩལ་དེ་ཉིད་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་། དམངས་འཚོ་ལེགས་གཏོང་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་དང་ལྷུ་ཚིགས་མང་པོའི་ནང་གང་མགྱོགས་ཁྱབ་པར་བྱས་ཏེ། གྲངས་གཞིར་བརྟེན་ནས་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་བ་དང་ས་མཐོའི་མི་སེར་གྱི་རྒྱུན་གཏན་འཚོ་བར་འགྱུར་ལྡོག་བཏང་བ་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད།

“ས་གནས་ཁག་དང་སྡེ་ཚན་ཁག་གིས་གྲངས་གཞི་མཉམ་སྤྱོད་བརྗེ་རེས་དང་ནུས་ཆེའི་བེད་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཆེད། ང་ཚོས་ཁྲུང་ཆིང་སོགས་ས་ཁུལ་གྱི་སྔོན་ཐོན་ཉམས་མྱོང་སློབ་སྦྱོང་དང་དཔྱད་གཞིར་འཛིན་ནས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲངས་གཞི་ཆེ་མོའི་ལས་སྟེགས‘བོད་ཀྱི་གྲངས་གཞི་གཅིག་སྡུད’ཀྱི་ལྷུ་ལག་དྲ་ཐོག་ཏུ་སྤྱད་པས། འཕེལ་རྒྱས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་དམིགས་ཚད་གྲངས་གཞི་འཚོལ་བསྡུའི་ལས་འགན་གཤམ་སྤྲོད་དང་། གྲངས་གཞིའི་རེའུ་མིག་རྒྱོང་བ། གྲངས་གཞི་ཕྱོགས་སྡོམ་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཁག་22མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། ‘ཕྱོགས་གཅིག་ནས་འཚོལ་བསྡུ་དང་ཕྱོགས་མང་པོར་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པའི’གྲངས་གཞི་མཉམ་སྤྱོད་ལམ་སྲོལ་བཙུགས་པ་དང་། 《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི‘གྲངས་གཞིའི་རྒྱུ་རྐྱེནX’ལག་བསྟར་ཇུས་གཞི(2024ལོ་ནས་2026ལོ་བར)》བཟོས་ནས་བཀྲམ་ཡོད”ཅེས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་དང་ཆ་འཕྲིན་ཅན་ཐིང་གྲངས་གཞིའི་ལས་སྒོ་འཕེལ་རྒྱས་ཁྲུའི་ཁྲུའུ་ཀྲང་གཞོན་པ་ལིའུ་ཡུང་གིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས།

དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ས་ཁུལ(གྲོང་ཁྱེར)བདུན་དུ་གྲངས་གཞི་ལྟེ་གནས་བསྟུད་མར་བསྐྲུན་པས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གྲངས་གཞི་ལྟེ་གནས་ཀྱི“1+7+N”མ་ལག་སྔར་བས་བརྟན་དུ་ཕྱིན་ཡོད།

རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲངས་གཞི་ཆེན་པོའི་ལས་སྟེགས་སུ་འདུས་པའི་གྲངས་གཞིའི་ཐོན་ཁུངས་འབོར་ཆེན་ལ་བརྟེན་ནས་སྤྱི་ཁོག་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྤྱིའི་སྟངས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་དང“ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་དགུའི”ཆེད་སྒྲིག་ལེ་ཚན་གྱི་བཀོལ་སྤྱོད་རྣམ་པ་གཏོད་རྒྱུ་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་བརྙན་ཤེལ“ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ”བརྒྱུད། དངོས་མཐོང་ཅན་གྱི་གྲངས་གཞི་འགྲེམས་སྟོན་དང་གྲངས་གཞི་བར་འབྲེལ་གྱི་དབྱེ་ཞིབ་ལ་བརྟེན་ནས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དམིགས་ཚད་གཅིག་གྱུར་དང་། འཁོར་སྐྱོད་དབྱེ་ཞིབ། དཔལ་འབྱོར་སྔོན་བརྡ། འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྔོན་དཔག་བཅས་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པ་དང་། དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་འགག་རྩའི་དམིགས་ཚད་དུས་ཐོག་ཏུ་མངོན་པ་དང་ཐོན་ལས་ཁག་གི་འཁོར་སྐྱོད་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཕྲ་མངོན་པར་བྱས་ནས། རང་ལྗོངས་ཀྱི“གཞི་ཆེའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྩ་འཛིན”དང“ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་དགུའི་དཔེ་རིས”རགས་ཙམ་བཟོས་ཡོད།

བསྡོམས་རྩིས་བྱས་པར་གཞིགས་ན། འདི་ལོ་ནས་བཟུང་། ལྗོངས་ཡོངས་སུ་གསང་དོན་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པའི་སྲིད་དོན་ཆ་འཕྲིན་མ་ལག་411གི་སྤྲིན་ཚོམས་ལས་སྟེགས་ལེགས་སྒྲུབ་བྱས་པ་དང་། གྲངས་གཞི་དུང་ཕྱུར་17གཅིག་སྡུད་བྱས་པ། གྲངས་གཞི་མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་ཚད་ཐེངས་ཁྲི་17ཟིན་ནས་དུས་མཚུངས་ལས་28%དང་། 14% 64%བཅས་སོ་སོར་འཕར་ཡོད།

“གྲངས་འཛིན”ལ་བརྟེན་ནས་ས་མཐོའི་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་གསར་མ་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བ།

ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་སྣེ་གདོང་ཆུས་སུ་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི“གྲངས་འཛིན་མེ་ཏོག”བཞད་གྲབས་ཡོད་ཅིང་། ཧུའུ་པེ་ཞིང་ཆེན་གྱི“གྲངས་འཛིན་བོད་སྐྱོར”རྣམ་གྲངས་ཡིན་པའི་བོད་ཀྱི་མི་ཐབས་རིག་ནུས་རྩིས་རྒྱག་ལྟེ་གནས་དང་པོ“ཡར་གཙང་ཨང་དང་པོའི”སྔོན་ཐོན་རྩིས་རྒྱག་ལྟེ་གནས་སྐྲུན་འགོ་ཚུཌ་པ་རེད།

“བོད་དུ་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་གློག་ཤུགས་ཀྱིས་ས་གནས་དེ་གའི་མ་གནས་དམའ་པོ་དེ་རྩིས་ནུས་ལ་བསྒྱུར་བ་དང་། དེ་ནས་རྩིས་ནུས་སྤྱད་དེ་མི་ཐབས་རིག་ནུས་སླར་ཡང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་ཐུབ། མ་གནས་ཧ་ཅང་དམའ་བས་ཚོང་ལས་ལ་འགྲན་རྩོད་ནུས་པ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ལྡན་ཡོད”ཅེས་བོད་ལྗོངས་ཡར་གཙང་རྩིས་རྒྱག་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སིའི་འགན་འཁུར་བ་ཧན་ཧྲོང་ཧྲོང་གིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་དང་། ཁོང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི“ཤར་གྲངས་ནུབ་རྩིས”ཀྱི་འཐབ་ཇུས་བཀོད་སྒྲིག་འོག བོད་ལྗོངས་ཡར་གཙང་ཚན་རྩལ་གྱིས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ས་བབ་ཀྱི་ལེགས་ཆ་དང་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ལག་རྩལ་གྱི་དངོས་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་དུ་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལེའུ་གསར་པ་ཞིག་རྩོམ་བཞིན་ཡོད་ཅེས་བཤད།

ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཐོན་ལས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་ལེགས་ཆ་དང་། ས་བབ་ཀྱི་ལེགས་ཆ། རྨང་གཞིའི་ལེ་ལག་ཚང་སྒྲིག དེ་བཞིན་གསར་གཏོད་ནུས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས“ཤར་གྲངས་ནུབ་རྩིས”ཀྱི་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྟངས་དང་མཉམ་འདྲེས་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ་དང་། གྲངས་གཞི་ཆེན་པོ་དང་། སྤྲིན་རྩིས། མི་ཐབས་རིག་ནུས་སོགས་རབས་གསར་པའི་ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་ཐུབ་པར་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི“སྒུལ་ཤུགས་གསར་པར”མུ་མཐུད་བརྟེན་ནས། བོད་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་རྒྱ་སྟོབས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་ས་མཐོའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ལེགས་ཆ་དེ་དངོས་ཡོད་རྒྱུ་ནོར་ལ་འགྱུར་བར་བྱས་ཡོད།

དེ་ཙམ་མ་ཟད། ད་ཆ་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པ་དེས་སྲོལ་རྒྱུན་ཐོན་ལས་ཕྱོགས་སྒྱུར་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ཡོད། “གྲངས་འཛིན”དང“བློ་རིག”“རིམ་སྤོར”བཅས་སྐོར་གྱི་གསར་འགྱུར་མང་པོ་ཡང་ཡང་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད།

“གྲངས་འཛིན”ཡོངས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་ནས་གྲངས་དངོས་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ།

ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གཅིག་སྡུད་ཁུལ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས། ལྷ་ས་མཐོ་གསར་ཁུལ་གྱིས་འབོད་འགུག་དང་སྐྱེད་སྲིང་བྱས་པའི་ཁེ་ལས་ནང་གཙོ་བོ་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་དང་། དངུལ་རྩའི་ཞབས་ཞུ། མཐོ་གསར་ལག་རྩལ་ཁྱབ་ཁོངས་བཅས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད། དེའི་ནང་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ཆེད་ཞིབ་ཁྱད་གསར་བཞིའི“གྱད་མི་ཆུང་གྲས”ཀྱི་ཁེ་ལས་3(བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ལ་ཁྱོན་ཁེ་ལས་4ཡོད་པ)དང་། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མཐོ་གསར་ལག་རྩལ་ཁེ་ལས་61(བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མཐོ་གསར་ལག་རྩལ་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཕྱེད་ཀ་བཟུང་བ)རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ལྗང་མདོག་གྲངས་གཞིའི་ལྟེ་གནས་1སོགས་ཡོད། མིག་སྔའི་བར་མཐོ་གསར་ཁུལ་གྱིས་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་རིགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་2760ཐོ་འགོད་བྱས་པའི་ནང་། འདི་ལོ་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་རིགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་91གསར་དུ་འབོད་འགུག་བྱས་ཏེ་བཙུགས་པར་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་55.48དང་ཁྲལ་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་2.37བྱུང་ཡོད།

“གྲངས་འཛིན”ཡོངས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པས་བོད་ཀྱི་མཐོ་གསར་གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་དོ་ཁུར་དང་རེ་སྒུག་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འདི་ལོའི་ཟླ་7པར། 2024ལོའི་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་ཚོགས་ཆེན་གྱི་ལྷ་སའི་མཐོ་རིམ་གླེང་སྟེགས་ལྷ་སར་འཚོགས་ཤིང་། གླེང་སྟེགས་ཐོག་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་པའི《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ(2023ལོ)》ནང་། བོད་ཀྱི་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འབྱུང་འགྱུར་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་གོང་འོག་མཉམ་འགུལ་གྱིས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་མཐུན་སྦྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི“བསམ་ཇུས་གཅིག”གཏོད་དགོས་པ་དང་། ཕན་ཚུན་ནུས་པ་སྦྱིན་པའི་གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་ཅན་དང་ཐོན་ལས་གྲངས་འཛིན་ཅན་གྱི་འགག་སྒྲོལ་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་དགོས་པ། དེང་བརྒལ་འོས་འཚམ་གྱིས་གྲངས་འཛིན་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་རྒྱལ་ཡོངས་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་བཀོད་པའི་ནང་མཉམ་འདྲེས་ཐུབ་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པ། བཅོས་སྐྱོང་གསར་གཏོད་ཀྱིས་གྲངས་འཛིན་ཅན་སྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་ཁེ་སྤོགས་རག་ཐབས་བྱས་ནས་ཐུན་མོང་ཕྱུག་འགྱུར་དང་ཀུན་ཕན་ངང་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པ། ཕན་ཚུན་སྒོ་མོ་དབྱེ་ནས“རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག”དང་ཤར་ནུབ་མཐུན་སྦྱོར་མཉམ་ལས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་སྐྲུན་དགོས་པ་བཅས་བཏོན་ཡོད།

འབྱུང་འགྱུར་ལ་ཕྱོགས་སྐབས་བོད་ཀྱིས་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་བྱས་ནས། ཏང་གི་སྐབས་ཉི་ཤུ་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པའི་ཐོག་ཁ་གསལ་བཏོན་པའི“གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་སྒྲིག་སྲོལ་ལམ་སྲོལ་མགྱོགས་མྱུར་བཟོས་ཏེ། གྲངས་འཛིན་ཐོན་ལས་ཅན་དང་ཐོན་ལས་གྲངས་འཛིན་ཅན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་མ་ལག་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས་པའི”བཀོད་སྒྲིག་གཞིར་བཟུང་། གྲངས་འཛིན་ཅན་གྱི་སྒྱུར་བཅོས་གཙོ་རྐང་དུ་བྱེད་པ་དང་། གྲངས་གཞི་འགག་རྩའི་རྒྱུ་རྐྱེན་དུ་བྱེད་པ། གྲངས་འཛིན་གཞི་རྩའི་འཛུགས་སྐྲུན་འདེགས་སྐྱོར་དུ་བྱེད་པ། མཉམ་འདྲེས་ནུས་སྦྱིན་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བཅས་བྱས་ནས། ཀྲུང་གོའི་ལུགས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་རྒྱང་ལམ་གསར་པར་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་གསར་མ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི“བོད་ཀྱི་དཔེ་མཚོན”གཏོད་རྒྱུ་རེད།