ཉེ་ཆར། ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་བསྡོམས་རྩིས་ཅུས་ཀྱིས་2024ལོའི་དུས་ཚིགས་དང་པོ་ནས་གསུམ་པ་བར་གྱི་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་རྒྱུག་གི་གནས་ཚུལ་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་ཤིང་། ཞིབ་རྩིས་རགས་ཙམ་བྱས་པར་གཞིགས་ན། དུས་ཚིགས་དང་པོ་ནས་གསུམ་པ་བར་གྱི་ཀྲུང་གོའི་རྒྱལ་ནང་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་དེ་འགྱུར་མེད་རིན་གོང་ལྟར་བརྩིས་ཚེ་དུས་མཚུངས་ལས་4.8%འཕར་ཏེ་ལོ་ཧྲིལ་པོའི་དམིགས་ཚད་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བར་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ཞིག་བཏིང་ནས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་དཔལ་འབྱོར་སྒྲིག་གཞི་གཙོ་བོའི་ཁྲོད་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་ཡོད། འདི་ལོ་ནས་བཟུང་། ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་རྒྱུག་སྤྱིར་ན་བརྟན་པོ་དང་བརྟན་ཐོག་ཡར་འཕེལ་བྱུང་སྟེ་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་གསར་མ་བརྟན་པོའི་ངང་འཕེལ་རྒྱས་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་བརྟན་པོ་ཐུབ་ཡོད་ལ། ཉེ་དུས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དམིགས་ཚད་གཙོ་བོར་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་མཉེན་ཤུགས་མུ་མཐུད་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོམ་རའི་ཡིད་ཆེས་ཆེ་རུ་ནུས་ལྡན་ཕྱིན་ཡོད།

རྙོག་འཛིང་དང་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཕྱི་རྒྱལ་ནང་གི་ཁོར་ཡུག་ལ་དམིགས་ཏེ། ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་ལ“བརྟན་པོ”དང“འཕེལ་རྒྱས”ཀྱི་རྣམ་པ་བཟང་པོ་མངོན་པ་དེས་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བར་གཏན་འཁེལ་རང་བཞིན་དང་དྲང་ནུས་སྦྱིན་ཞིང་། ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གིས་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་སྤྱད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྡེ་ཚན་མང་པོས་འཕར་ཚད་མང་དུ་གཏོང་བའི་སྲིད་ཇུས་སྦབ་ཆ་བཏོན་པར་ཕན་འབྲས་རིམ་བཞིན་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཡོང་བར་བྱས་པས་ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་བཟང་ཕྱོགས་སུ་སླར་གསོ་ཡོང་བའི་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་མང་དུ་འགྲོ་ཐུབ་ཡོད། ཀའོ་ཧྲེང་ཚོགས་པ་དང་། སུའུ་ཙེར་དངུལ་ཁང་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་དངུལ་རྩའི་སྒྲིག་གཞིས་ཉེ་དུས་འདི་ལོའི་ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་འཕར་བའི་སྔོན་དཔག་གཅིག་མཇུག་གཉིས་མཐུད་ངང་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་མདུན་ལམ་ལ་རེ་བ་ཆེན་པོ་བཅོལ་ནས་ཀྲུང་གོས་འདི་ལོ་རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་5.0%ཡས་མས་འཕར་བའི་དམིགས་ཚད་འགྲུབ་ཐུབ་རྒྱུའི་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སིང་ཀ་ཕོར་གྱི་རྒྱལ་དོན་སྲིད་སྐྱོང་ལས་རོགས་ལི་ཞན་ལུང་གིས། ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གིས་བཏོན་པའི་བྱ་ཐབས་ཀྱིས་ཡིད་ཆེས་དང་དགོས་མཁོ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་པ་དེས་ཀྲུང་གོའི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་མང་པོ་འཛམ་གླིང་གི་ཆུ་ཚད་དུ་སླེབས་པས། “ཀྲུང་གོར་སྣང་ཆུང་བྱེད་པ་ནི་གླེན་རྟགས་རང་ཡིན་པའི”ངོས་འཛིན་བྱས།

ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དུས་ཚིགས་དང་པོ་ནས་གསུམ་པ་བར་གྱི“གྲུབ་འབྲས་ཐོ་འགོད”ནས་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི། ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་རྒྱུན་མཐུད་དང་བརྟན་པོའི་ངང་འཕར་བའི་སྔོན་འགྲོའི་འོག་གྲུབ་ཆ་བཟང་སྒྲིག་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། དུས་ཚིགས་དང་པོ་ནས་གསུམ་པའི་བར། ཀྲུང་གོའི་གཞི་ཁྱོན་ཡན་གྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཐང་9.1%དང་ལག་རྩལ་མཐོ་བའི་ཐོན་ལས་ལ་མ་འཇོག་བྱེད་ཚད་དུས་མཚུངས་ལས་10%འཕར་ཡོད། རླུང་གློག་དང་། ཉིང་རྡུལ་གློག འོད་ཤུགས་གློག་འདོན་སོགས་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཛད་སྤྱོད་རྒྱུན་མཐུད་ངང་འཕེལ་རྒྱས་མྱུར་པོ་བྱུང་བ་དེས་ཐོན་ལས“གསར་པ”དང“ལྗང་མདོག”ཏུ་ཕྱོགས་སྒྱུར་གང་མགྱོགས་བྱུང་ཡོད། རྩེར་སོན་ཅན་དང་། རིག་ནུས་ཅན། ལྗང་མདོག་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཀྲུང་གོའི་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ཀྱི་ལེགས་ཆས་ཀྲུང་གོའི་བཟོ་སྐྲུན་ལ་ཀུན་གྱི་དགའ་བསུ་ཐོབ་ཡོད། དུས་ཚིགས་དང་པོ་ནས་གསུམ་པའི་བར་ཀྲུང་གོའི་རྩེར་སོན་སྒྲིག་ཆས་ཕྱིར་གཏོང་ཚད་དུས་མཚུངས་ལས་43.4%འཕར་བ་དང་། འདུས་གྲུབ་གློག་ལམ་དང་། རླངས་འཁོར། ཁྱིམ་སྤྱོད་གློག་ཆས་བཅས་ཕྱིར་གཏོང་ཚད་དུས་མཚུངས་ལས་22%དང་། 22.5% 15.5%བཅས་སོ་སོར་འཕར་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་ནུས་རྒྱུ་གསར་པའི་ཐོན་ལས་ཀྱིས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་སྦྲེལ་མཐུད་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ནས་རླུང་ཤུགས་གློག་གཏོང་འཕྲུལ་འཁོར་དང་། གློག་སྒུལ་རླངས་འཁོར་ཕྱིར་གཏོང་ཚད་73.9%དང་22%སོ་སོར་ཟིན་ཡོད། “ད་ཆ་ང་ཚོ་གནས་སའི་འཛམ་གླིང་གི་ནུས་རྒྱུའི་གཏམ་རྒྱུད་ཕལ་ཆེ་བ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་བཤད་ན་ཀྲུང་གོའི་གཏམ་རྒྱུད་ཡིན་པ་རེད།” རྒྱལ་སྤྱིའི་ནུས་རྒྱུ་ཧྲུའི་ཧྲུའུ་ཀྲང་ཧྥ་ཐི་ཧོ·པི་ལུར་གྱིས་ཉེ་དུས་ཀྲུང་གོས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ནུས་རྒྱུ་ཕྱོགས་སྒྱུར་ལ་ལེགས་སྐྱེས་ཆེན་པོ་ཕུལ་བའི་ངོས་འཛིན་སླར་ཡང་བྱས་ཡོད།

ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་བརྟན་ཐོག་ཡར་འཕེལ་བྱུང་བ་ནི་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁེ་བཟང་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། མིག་སྔར། འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་སླར་གསོའི་རྣམ་པ་བརྟན་པོ་མེད་ཅིང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་དངུལ་ལོར་ཐེབས་རྩ་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་སྙན་ཞུ་གསར་ཤོས་ལས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་དཔལ་འབྱོར་འཕར་ཚད་དུས་རབས་འདིའི་ལོ་20གོང་གི་ཆུ་ཚད་ལས་དམའ་བ་མངོན་ཡོད། ཕྱོགས་རྐྱང་པའི་རིང་ལུགས་དང་སྲུང་སྐྱོང་རིང་ལུགས་ཀྱི་མགོ་བོ་འབུས་པར་དམིགས་ནས་ཀྲུང་གོས་བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ངང་མཐུན་སྒྲིལ་མཉམ་ལས་དང་སྒོ་དབྱེ་གཉིས་ཁེ་ཡོང་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཤིང་། ཀྲུང་གོས་ཆུ་ཚད་མཐོ་པོས་ཕྱི་ཕྱོགས་སྒོ་དབྱེར་སྐུལ་འདེད་བརྟན་པོ་བཏང་ནས“གོ་ལ་ཧྲིལ་པོར་ཕན་འདོགས་པའི”གསེར་བྱང་གི་འོད་མདངས་མུ་མཐུད་འཕྲོ་བར་བྱས་པའི་ཐོག་སྤུས་ཚད་མཐོ་པོས“རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག”མཉམ་སྐྲུན་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་ནང་འདྲེན་དངོས་མང་སྟོན་ཚོགས་དང་། ཞབས་ཞུའི་ཚོང་དོན་འདུ་ཚོགས། འཛད་རྫས་དངོས་མང་སྟོན་ཚོགས་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་ལས་ལས་སྟེགས་ཧུར་ཐག་བཏོད་དེ། ཐོན་རྫས་སྤུས་དག་སྔར་ལས་མང་བ་ཀྲུང་གོའི་ཁྲོམ་རར་འདོན་རྒྱུར་དགའ་བསུ་ཞུས་ཡོད། དུས་ཚིགས་དང་པོ་ནས་གསུམ་པའི་བར། ཀྲུང་གོའི་ཚོང་ཟོག་ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་གྱི་དངུལ་འབོར་ཐད་ཟིན་ཐོ་གསར་པ་བཏོད་དེ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་མཚུངས་ལས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་32ལས་ཐོག་མར་བརྒལ་བ་དང་། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ཚོང་དོན་འཕར་བའི་སྒུལ་ཤུགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་མུ་མཐུད་འགྱུར་བཞིན་ཡོད། ཁྱད་ལྡན་ཤིང་འབྲས་དང་། རྒུན་ཆང། གྱོན་ཆས་སོགས་འཛད་རྫས་ནང་འདྲེན་བྱེད་ཚད་7.1%དང་། 28.9% 6.1%བཅས་སོ་སོར་འཕར་ནས་རྒྱལ་ནང་གི་འཛད་སྤྱོད་དགོས་མཁོ་སྣ་ཚོགས་དང་སྦྲེལ་མཐུད་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ཡོད། ནང་མཁོའི་མི་མངོན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་མུ་མཐུད་ཆེ་རུ་འགྲོ་བ་དང་བསྟུན་ཀྲུང་གོའི་ཁྲོམ་ར་ཆེན་པོ་དེ་ཉིན་བཞིན་འཛམ་གླིང་གི་གོ་སྐབས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།

ཀྲུང་གོས་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་སྒོ་དབྱེར་བརྟེན་ནས་སྒྱུར་བཅོས་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་ཀྲུང་གོའི་ལུགས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བར་མཐོངས་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་གཏོང་བཞིན་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གཞི་ཚུལ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཕྱིན་མེད་ལ། ཁྲོམ་རའི་མི་མངོན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་མཉེན་ཤུགས་ཆེ་བ་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ལའང་འགྱུར་ལྡོག་ཕྱིན་མེད། སྲིད་ཇུས་ཀྱིས་མཉམ་ཤུགས་བཏོན་ནས་ཀྲུང་གོས་ཡུན་རིང་བརྟན་ལྷིང་དང་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་སྟེ་ཀྲུང་གོའི་འཕེལ་རྒྱས་གསར་པས་འཛམ་གླིང་ལ་སྒུལ་ཤུགས་གསར་པ་དང་གོ་སྐབས་གསར་པ་ཟམ་མི་ཆད་པར་སྦྱིན་རྒྱུའི་ཡིད་ཆེས་དང་འཇོན་ཐང་དེ་བས་ལྡན་ཡོད།