ཚེས་21ཉིན་གྱི་ཕྱི་དྲོར། གསར་འགོད་པས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་འཚོགས་པའི“ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་75འཁོར་བར་རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་བའི”བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་རིམ་སྤེལ་གསར་འགྱུར་ཡོངས་བསྒྲགས་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱས་པར་གཞིགས་ན། ད་ལོའི་ཚུན་དུ་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱིས་སྔོན་དཔག་བརྟན་པོ་དང་། འཕར་སྣོན་བརྟན་པོ། ལས་ཞུགས་བརྟན་པོ་བཅས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་སྤྱི་འདོམས་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཞིང་། ས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱིས་ནུས་ལྡན་མ་འཇོག་བྱེད་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། འཛད་སྤྱོད་བརྟན་པོའི་ངང་འཕར་བར་སྐུལ་འདེད། དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་རྒྱུན་མཐུད་ངང་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་དཔེ་གསར་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བྱ་གཞག་ཁག་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཅས་ཧུར་ཐག་བཏང་བ་རེད།

ད་ལོའི་ཚུན་དུ། མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱིས་མ་འཇོག་དོན་འཁྱོལ་ལ་དམ་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་པའི་ལོ་དེ་གོ་སྐབས་སུ་བརྩིས་ནས་དུས་ཚིགས་ཀྱི་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་འགག་སྒྲོལ་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་ནུས་ལྡན་མ་འཇོག་རྒྱ་ཆེར་བཏང་བ་རེད། མ་འཇོག་དང་མ་དངུལ་མཉམ་བསྡུའི་སྒྲིག་སྲོལ་དང་ལམ་སྲོལ་གསར་གཏོད་བྱས་པ་དང་། རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་མ་འཇོག་དང་མ་དངུལ་མཉམ་བསྡུའི་ལམ་སྲོལ་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་ཞིང་། དམིགས་བསལ་གཉེར་འཐུས་ཀྱི་གཉེར་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་སྤྱད་དེ་མཚོ་ཆེན་རྫོང་དེ་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་གཅིག་སྡུད་དྲོད་གཏོང་གི་ཚོད་ལྟའི་ས་ཚིགས་དང་སྒར་རྫོང་གི་བོགས་གཏོང་གཞུང་ཁང་3000གི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་ལག་བསྟར་བྱས་པར་ཁེ་ལས་ཀྱི་མ་འཇོག་སྒོར་དུང་ཕྱུར་14.08དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་རེད། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅོ་ལྔ་པའི”རྣམ་གྲངས་ཇུས་འགོད་ལས་དོན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྤེལ་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། རྣམ་གྲངས་ཇུས་འགོད་ཀྱི་གྲབས་གསོག་འགག་སྒྲོལ་བྱ་སྤྱོད་ཏན་ཏིག་ངང་སྤེལ་ནས་གྲབས་གསོག་རྣམ་གྲངས་255འཆར་འགོད་བྱས་པ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་3639དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་རེད། གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མགྱོགས་མྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་513ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་རྣམ་གྲངས་415ལས་འགོ་བསྐྱར་ཚུགས་བྱས་པ་རེད། ཀྲུང་དབྱང་གི་སྔོན་རྩིས་ནང་གི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་13.3དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་གལ་ཆེན་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་གལ་ཆེན། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་དཔེ་གསར། “ཞིང་གསུམ”དང་ཆུ་བེད། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བྱ་གཞག་སོགས་གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་བཏང་ཡོད། ཚོང་འགུགས་མ་འདྲེན་གྱི་ཉིན་བརྒྱའི་འགག་སྒྲོལ་བྱ་སྤྱོད་མུ་མཐུད་སྤེལ་ནས་ལྗོངས་ཕྱི་ནང་དུ་འོས་སྦྱོར་བྱེད་སྒོ་ཐེངས་5སྤེལ་ཏེ། རྣམ་གྲངས་10ལ་གན་རྒྱ་བཞག་པ་དང་། མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་63.16འཇོག་རྒྱུའི་གྲོས་མཐུན་བྱུང་ཡོད། ཚོང་འགུགས་མ་འདྲེན་གྱི་རྣམ་གྲངས་7ལག་ལེན་བསྟར་བར་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་12.03དམིགས་སར་འབྱོར་ཡོད་པ་རེད།

མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱིས་འཛད་སྤྱོད་སྐུལ་སྤེལ་ལོའི་བྱེད་སྒོ་ཁག་ལ་སྐུལ་འདེད་ཏན་ཏིག་བཏང་བས་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་མི་མངོན་པའི་ནུས་པ་རྒྱུན་མཐུད་ངང་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱིས་འཛད་སྤྱོད་སྐུལ་སྤེལ་གྱི་བྱ་ཐབས་ཁག་10བཏོན་པ་དང་ཆེད་སྤྱོད་མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་450བཏང་སྟེ“བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་མངའ་རིས། འཛད་སྤྱོད་དཔལ་ལ་རོལ་བའི”འཛད་སྤྱོད་མཐོར་གཏོང་གི་ཆེད་དོན་བྱ་སྤྱོད་དང་ཟླ་5པའི་ཆེད་དོན་འཛད་སྤྱོད་སྐུལ་སྤེལ་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ་རེད། མཚན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་ལས་སྟེགས་བཏོད་པ་དང་། ཞང་ཞུང་ཐང་ཆེན་གྱི་མཚན་ཁྲོམ་ཁྲོམ་བཀྱག་སྒྱུར་བཀོད་བྱས་པ། ཁེ་ལས་གསར་པས་མཚན་ཁྲོམ་3བཙུགས་པ་བཅས་ཀྱི་ཕྱིར་ཚོང་བྱེད་ཚད་སྒོར་ཁྲི་200ལྷག་ཙམ་ཟིན་ཡོད་པ་རེད། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཛད་སྤྱོད་བརྟན་དུ་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བ་དང་། འཛད་རྫས་གསར་རྙིང་བརྗེ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་བསྔགས་པའི་རླངས་འཁོར་དང་། ཁྱིམ་སྤྱོད་གློག་ཆས། ཁྱིམ་ཆས་བཅས་གཤམ་གཏོང་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཏེ། རླངས་འཁོར་88དང་། ཁྱིམ་སྤྱོད་གློག་ཆས་དང་ཁྱིམ་ཆས་1339བྲིན་ཚོང་བྱས་ནས་འཛད་སྤྱོད་སྒོར་ཁྲི་1508.4ཡོང་བར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད། འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་རྣམ་པ་དང་བྱེད་སྟངས་གསར་གཏོད་ལ་རྒྱུན་མཐུད་ངང་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཛད་སྤྱོད་གྲངས་གཞི་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་སྒྱུར་མགྱོགས་སུ་བཏང་བ་དང་འཛད་སྤྱོད་དཔེ་གསར་གསོ་སྐྱོང་དང་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་ཡོད། སེང་གེ་ཁ་འབབ་གྲོང་རྡལ་དུ་མོས་འདེམས་ཚོགས་པའི་ཚོང་དུད་350བཙུགས་པ་དུས་མཚུངས་ལས་21%འཕར་ཡོད་པ་རེད། རྫོང་4ཡི་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་དྲ་ཐོག་ཚོང་དོན་ཁུལ་ཧྲིལ་པོར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་སྟེ་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་ཡར་འཕར་བ་དང་འཛད་སྤྱོད་ཐོན་རྫས་མར་ཆག་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། རྙིང་ཁུངས་མིང་ཅན་གསར་གཏོད་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ནས་སྒེར་རྩེ་རྫོང་བསེ་འཁོར་རྒྱན་གོས་བོད་ཀྱི་རྙིང་ཁུངས་མིང་ཅན་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་པ་དང་། ཅིང་ཏུང་མཁོ་སྤྲོད་འཁོར་འབྲེལ་དོ་དམ་ཀུང་སི་ཡང་མངའ་རིས་སུ་བཙུགས་པ་རེད། དེང་རབས་ཀྱི་འཁོར་རྒྱུག་མ་ལག་གང་མགྱོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ནས་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཚོང་ལས་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་3ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་དང་། ས་ཁུལ་གྱི་མཁོ་ཚོང་ཚོགས་པ་དང་རྫོང་རིམ་པའི་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་བཙུགས་པ་རེད།

དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་རྒྱུན་མཐུད་ངང་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བ་དང་། དབུལ་ལོག་སྔོན་འགོག་གི་འགུལ་རྣམ་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དང་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས“དབུལ་ལོག་སྔོན་འགོག”གི་འགན་བཅོལ་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་པར་ཁྱོན་བསྡོམས་གུན་གསབ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་6.4འཇལ་ཡོད། ཞིང་ལས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་11.07སྤྱི་འདོམས་བསྡུ་སྒྲིལ་བྱས་ནས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་262ལག་བསྟར་བྱེད་རྩིས་ཡོད་པ་ལས་རྣམ་གྲངས་229ལས་འགོ་བཙུགས་པ་རེད། དབུལ་ལོག་སྔོན་འགོག་གི་ལས་ཞུགས་འགག་སྒྲོལ་བྱ་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་། ཡུལ་གཞན་དུ་གནས་སྤོ་བྱས་པའི་རྗེས་མཐུད་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་རྩ་འཛུགས་ཅན་གྱི་ངལ་ལས་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད། “ཁེ་ལས་བརྒྱ་ཡིས་གྲོང་ཚོ་བརྒྱ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི”བྱ་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་བཏང་ཞིང་། རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན་མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་533.41བཏང་ནས་སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ལ་རོགས་རམ་བྱས་པ་རེད།

ད་ལོའི་ཚུན་དུ། མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱིས་མི་རྩ་བར་འཛིན་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་དཔེ་གསར་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་བཏང་བས། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་ལས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་དེ་བས་མང་བར་ཕན་པ་ཐོབ་ཡོད། ཐེམ་ཐོའི་ལམ་ལུགས་སྒྱུར་བཅོས་གཏིང་ཟབ་བྱས་ནས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཐེམ་ཐོ་བཟོ་བའི་ཆ་རྐྱེན་མུ་མཐུད་དམའ་རུ་བཏང་བས་ས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱུན་སྡོད་མི་འབོར་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་དུ་འགྱུར་ཚད་45.2%ཟིན་ཡོད། ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་སྤོ་སྒྱུར་མི་འབོར་གྱིས་དོ་ཁུར་ཆེ་ཤོས་བྱེད་པའི་བུ་ཕྲུག་གི་སློབ་གསོ་དང་། སྡོད་ཁང་འགན་ལེན། སྤྱི་ཚོགས་འགན་བཅོལ་སོགས་གཞི་རྩའི་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་ཆུ་ཚད་རྒྱུན་མཐུད་ངང་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། རྫོང་གྲོང་གཞི་རྟེན་གལ་ཆེན་དུ་བྱས་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་དམིགས་ནས་སྒར་དང་། རྩྭ་མདའ། སྒེར་རྩེ་བཅས་རྫོང་གསུམ་གྱི་ལྟེ་བའི་གྲོང་ཁུལ་གྱི་ཚོད་འཛིན་རང་བཞིན་གྱི་ཞིབ་ཕྲའི་འཆར་འགོད་བཟོས་ཟིན་པ་དང་དེ་བྱིངས་ཀྱི་རྫོང་བཞིའི་སྒྲིག་ཁོངས་ལས་དོན་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། རྫོང་གྲོང་གི་སྤྱི་པའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་རིམ་པ་མཐོར་གཏོང་དང་ནུས་པ་ཆེར་གཏོང་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བས། ས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་གནོད་མེད་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཚད་99.94%ཟིན་པ་དང་བཙོག་ཆུ་གཅིག་སྡུད་གཙང་བསིང་བྱེད་ཚད་84.44%ཟིན་ཡོད་པ་རེད། དར་ཆེན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཡུལ་སྐོར་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ངུའི་ལས་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་གསར་བརྗེའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ་རུ་ཐོག་རྫོང་གི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་དུད་ཚང་65ཡི་སྡོད་ཁང་སྐྱོ་ཁུལ་སྒྱུར་བཀོད་ལས་འགན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ལ། མཚོ་ཆེན་རྫོང་གི་ཁུལ་ཆུང་རྙིང་པ་ཉམས་གསོ་སྒྱུར་བཀོད་དང་ཞོར་གཏོགས་ལས་གྲྭ་ཟླ་8པའི་ཟླ་མཇུག་ཏུ་ལས་མཇུག་འགྲིལ་ནས་ཞིབ་བཤེར་རྩིས་ལེན་བྱས་པ་དང་། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཉེན་ཡོད་སྡོད་ཁང་255སྒྱུར་བཀོད་བྱས་པ་རེད།

ཡོངས་བསྒྲགས་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་སྲིད་འཛིན་ཀུང་ཧྲུའུ་ཡི་གསར་འགྱུར་མགྲིན་ཚབ་པས་ད་དུང་དམངས་འཚོའི་བྱ་བ་དངོས་ལ་དམ་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་པ་དང་། སྒྱུར་བཅོས་མུ་མཐུད་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་ལ་གསར་འགོད་པའི་དྲི་བར་ལན་བཏབ་པ་རེད།