འདི་ལོ་ནི་ཁྲོན་བོད་དང་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་དུ་ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ནས་ལོ་70འཁོར་བའི་ལོ་ཞིག་རེད། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས། གཞུང་ལམ་དེ་གཉིས་བསྐྲུན་ཟིན་ནས་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་དེ་ནི་ཏང་གི་འགོ་ཁྲིད་འོག་ཀྲུང་གོ་གསར་པར་ཐོབ་པའི་གྲུབ་འབྲས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེས་བོད་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ལམ་ལུགས་ལ་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་མཆོང་སྐྱོད་དང་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་མྱུར་པོ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། ལྷོ་ནུབ་མཐའ་མཚམས་སྲ་བརྟན་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་ནུས་པ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་བཏོན་ཡོད་ཅེས་གསུངས་ཡོད།

གཞུང་ལམ་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ནས་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་གྱི“ལྗང་མདོག་བར་ཁྱམས”མཉམ་དུ་བསྐྲུན་པ།

ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་འདམ་གཞུང་རྫོང་དུ་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་དང་བྱང་ཤར་ཕྱོགས་སུ་བལྟས་ཚེ“རང་བྱུང་ལྷུན་གྱིས་འགྲུབ་པའི་གློ་བ”ཞེས་གྲགས་པའི་ས་ཆ་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་ཨ་ར་འདམ་ར་ཡིན་ཞིང་། དེ་ག་ནི་རྩ་ཆེ་ལ་མཐོང་དཀོན་པའི་ཆུ་བྱའི་འཚོ་གནས་ཁྱིམ་གཞིས་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་གནས་སྤོ་བྱེད་པའི་ས་ཚིགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། ཨ་ར་འདམ་རའི་ཁོར་ཡུག་དང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ཐོན་ཁུངས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་འབོར་ཆེན་ཞིག་དེ་གར་བག་ཕེབས་ངང་འཚོ་སྡོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ལོ་ལྟར་དཔྱིད་དུས་སུ་ལྷ་སའི་ལུང་གཞུང་དུ་དགུན་སྒྲོལ་བྱེད་པའི་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་དེ་གར་ལོག་ནས་རྗེས་མཐུད་ཀྱི་ཐག་རིང་གནས་སྤོ་བྱེད་པར་སྟོབས་ཤུགས་འཕེལ་བར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ས་མཐོའི་སྲོག་ཆགས་དེ་དག་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་ཆེད། འདམ་གཞུང་རྫོང་གིས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་ལ་ནུས་ལྡན་གྱི་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་སྤྱད་དེ་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་མ་ལག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་བ་མ་ཟད། མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་གྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་ལེགས་ཆར་བརྟེན་ནས་འདམ་ར་སྲུང་སྐྱོང་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་ལམ་རྒྱུད་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་བཏང་བས་འདམ་ར་སྲུང་སྐྱོང་ལས་དོན་གྱི་མཉམ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།

ད་ཆ་ཨ་ར་འདམ་རས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་བདེ་འཇགས་དང་སྐྱིད་སྣང་དོད་པའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་མཁོ་འདོན་བྱས་པ་མ་ཟད། ད་དུང་གསོ་རླུང་གསབ་པ་དང་། བརླན་ཚད་མང་དུ་གཏོང་བ། ཆུ་རྩ་གསོ་འཁྱོངས། ཁོར་ཡུག་གཙང་སེལ།

སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་དོ་སྙོམས་རྒྱུན་འཁྱོངས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནུས་པ་གལ་ཆེན་བཏོན་ཡོད། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་འདམ་ར་དེ་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་དང་ཉམས་གསོར་ཐོབ་པའི་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་མངོན་ཡོད།

ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་སྨར་ཁམས་རྫོང་ནི་བོད་དང་། སི་ཁྲོན། ཡུན་ནན་བཅས་ཞིང་ཆེན་གསུམ་གྱི་སྦྲེལ་མཚམས་སུ་གནས་པ་དང་བོད་ཀྱི་ཤར་སྒོ་ཆེ་མོའང་ཡིན་ཞིང་། ཁྲོན་བོད་གཞུང་ལམ་བརྒྱུད་ནས་སྐྱོད་སྐབས་དེ་གར་བོད་དུ་འཛུལ་བའི་ས་ཚིགས་དང་པོ་རེད།

སྨར་ཁམས་རྫོང་གྲོང་ནས་ཐོན་ཏེ་ཐད་ཀར་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་ཚེ་ས་བབ་མཐོ་ཚད་རིམ་བཞིན་དམའ་རུ་ཕྱིན་ནས་རླངས་འཁོར་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ཙམ་བསྐྱོད་མཐར་སློང་ལར་འབྱོར་གྱི་ཡོད། དེ་གར་ནི་ཡུན་ནན་གྱི་སྤྲེལ་ཁྲ་འཚོ་སྡོད་བྱ་ཡུལ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་གྲས་ཤིག་རེད། 2003ལོའི་ཟླ་དང་པོར་བོད་ལྗོངས་སྨར་ཁམས་ཡུན་ནན་གྱི་སྤྲེལ་ཁྲ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་དེ་གར་བཙུགས་ཤིང་། ཡུན་ནན་གྱི་སྤྲེལ་ཁྲའི་ཁྱིམ་གཞིས་ཀྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་18ཙམ་ཡོད་པ་དེ་སྨར་ཁམས་རྫོང་གི་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་6གི་སྒྲིག་ཚུད་གྲོང་ཚོ་15ལ་ཁྱབ་པ་དང་ནགས་ཚལ་ཁྱབ་ཚད་70%ནས་80%བར་ཟིན་གྱི་ཡོད། དུས་དེ་ནས་བཟུང་ས་གནས་དེ་གའི་མང་ཚོགས་ཚོ་སློང་ལ་དང་ཡུན་ནན་གྱི་སྤྲེལ་ཁྲ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད་པར་གྱུར།

སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་དོ་དམ་པ་དང་རི་སྐྱེས་སྲུང་སྐྱོང་བ་མང་པོ་ཞིག་ནི་ས་གནས་དེ་གའི་མང་ཚོགས་ཡིན་པ་དང་། ཁོ་ཚོས་ཉིན་ལྟར་ཞོགས་པ་ནགས་གསེབ་ཏུ་འཛུལ་ནས་རྒྱུན་གཏན་གྱི་སྐོར་གཡེང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

བོད་ལྗོངས་སྨར་ཁམས་ཡུན་ནན་གྱི་སྤྲེལ་ཁྲ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་ཆབ་མདོ་དོ་དམ་ས་ཚིགས་ཀྱི་ཀྲེན་ཀྲང་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་གིས“རྒན་རབས་པ་ཚོས་ང་ཚོས་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་ནི་ནགས་ཚལ་ཡུག་གཅིག་ཙམ་མིན་པར་དེ་གར་སྐྱེས་པའི་མེ་ཏོག་དང་རྩྭ་རྩི་ཤིང་དང་འདབ་ཆགས་གཅན་གཟན་བཅས་ཀྱི་ཁྱིམ་གཞིས་རེད་ལ། ང་ཚོ་འཚོ་སྡོད་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཁྱིམ་གཞིས་དེ་བས་ཀྱང་ཡིན་ཞེས་གསུངས་མྱོང་ཡོད། དེར་བརྟེན་ངས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕྲག་ཐོག་གི་འགན་འཁྲི་ལྕི་པོ་ཡིན་པ་ཚོར་བྱུང་ལ་ངེས་པར་དུ་ཁྱིམ་གཞིས་ཡག་པོ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཀྱི་ཡིན”ཞེས་བཤད།

ཁྲོན་བོད་དང་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་བགྲོད་ལམ་ཡིན་པ་ཙམ་མ་ཟད། རྩ་ཆེ་ལ་མཐོང་དཀོན་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་མང་པོའི་ཁྱིམ་གཞིས་ཀྱང་རེད། དེ་གའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་རྙོག་འཛིང་ཆེ་ཞིང་སྣ་ཁ་མང་བས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ཡོད། དེར་བརྟེན་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོང་དང་སྐྱེ་ཁམས་དོ་སྙོམས་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་ནི་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཁྲོན་བོད་དང་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་ལམ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ལས་འགན་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།

སྐྱེ་ཁམས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ནས་མི་སེར་ཚོ་ཆུ་དྭངས་གནམ་སྔོན་གྱི་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་འཚོ་བར་རོལ་བཞིན་ཡོད་པ།

དབྱར་གཞུང་གི་དུས་སུ་རྒྱལ་ལམ་318ཐོག་སྐྱོད་སྐབས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་ཉང་ཆུ་གཙང་པོ་འདྲེས་མཚམས་ཀྱི་ཡར་ཉང་རྒྱལ་ཁབ་འདམ་རའི་སྤྱི་གླིང་དུ་ཆུ་མོ་ཤང་ཤང་དུ་རྒྱུག་ཅིང་རྩི་ཤིང་ཚང་ཚིང་དུ་སྐྱེས་པའི་རྣམ་པ་དེ་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་རི་མོ་ཞིག་དང་འདྲ་བར་མི་རྣམས་ལ་བག་ཕེབས་ཀྱི་སྣང་བ་ཞིག་ངང་གིས་སྟེར།

ཡར་ཉང་རྒྱལ་ཁབ་འདམ་རའི་སྤྱི་གླིང་ནི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་ཉང་ཆུ་གཙང་པོ་འདྲེས་ནས་ཆགས་པའི་ས་མཐོའི་གཙང་པོའི་རྣམ་པའི་འདམ་རའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཤིང་། སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་6973ལྷག་ཙམ་དང་ཆུ་ངོས་ཀྱི་ས་བབ་མཐོ་ཚད་སྨི་2900ལྷག་ཙམ་ཟིན་གྱི་ཡོད། འདམ་རའི་སྤྱི་གླིང་དུ་ཆུ་འབོར་ཆེ་བ་དང་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་། དེ་གར་རི་སྐྱེས་རྩི་ཤིང་རིགས་500ལྷག་ཙམ་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་200ལྷག་ཙམ་ཡོད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་དང་ཁྲོན་བོད་གཞུང་ལམ་རྒྱུད་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པའི་དཔེ་མཚོན་བགྲང་གིས་མི་ལངས་པ་ཡོད།

དོག་ཅིང་རིང་བའི་ལུང་གཞུང་དུ་མུ་ཏིག་གི་ཕྲ་རྒྱན་བཏབ་པ་ལྟར་གྱི་ལྷ་སར་ཡང་སྐྱེ་ཁམས་འགྱུར་ལྡོག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་དེ་སྔའི་ལྷོ་རི་བྱང་རི་ས་རྒོད་ནས་སྔོ་ཐིང་ཐིང་དུ་གྱུར་ཏེ་མཛེས་སྡུག་ལྡན་ལ་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བཞིན་ཡོད།

འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་དེ་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་2012ལོ་ནས་བཟུང་ལག་ལེན་བསྟར་བའི་ལྷོ་རིའི་ནགས་བཟོ་སྔོ་འགྱུར་ལས་གྲྭ་དང་དེ་བཞིན་2021ལོར་ལག་ལེན་བསྟར་འགོ་ཚུགས་པའི་ལྷོ་རི་བྱང་རིའི་སྔོ་འགྱུར་ལས་གྲྭ་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། ལས་གྲྭ་དེ་གཉིས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ལ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོན་པ་མ་ཟད། ཐཱན་འཇགས་པ་དང་གསོ་རླུང་མཁོ་སྤྲོད་དང་མཁའ་རླུང་གཙང་འགྱུར་སོགས་ཀྱི་ཐད་བྱས་རྗེས་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་བཞག་ཡོད།

ད་ཆ་ཡུལ་སྐོར་བ་ཚོ་ཁྲོན་བོད་དང་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་བརྒྱུད་ལྷ་སར་ཡོང་སྐབས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་སྔོ་ལྗང་རབ་ཏུ་རྒྱས་པའི་རྣམ་པ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།

ལྷོ་རིའི་འདབས་ཀྱི་སྐྱིད་ཆུའི་ངོགས་སུ་གྲོང་མི་དཀོན་མཆོག་བསྟན་འཛིན་དང་ནང་མི་ཚོ་མཉམ་དུ་ལྕང་མའི་བསིལ་གྲིབ་འོག་གླིང་ཁ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་ཁོང་གིས་མྱོང་ཚོར་ཟབ་མོའི་སྒོ་ནས“ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། འདི་གར་འགྱུར་ལྡོག་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བྱུང་ནས་ཁོར་ཡུག་སྔར་བས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་འདུག་ལ། ང་ཚོ་གླིང་ཁ་གཏོང་བར་སྐྱོད་སའང་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་འདུག་པས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་ནི་གལ་འགངས་ཧ་ཅང་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་མཐོང་ཐུབ། ད་ཆ་ལྷ་ས་འདི་ཉིད་ལྷོ་རི་བྱང་རི་སྔོ་ལྗང་གིས་བརྒྱན་པ་དང་གནའ་གྲོང་ཆུ་དྭངས་གིས་བསྐོར་བའི་སྐྱེ་ཁམས་འཚོ་སྡོད་རུང་བའི་གྲོང་ཁྱེར་དུ་གྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་དང་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཆུ་དྭངས་གནམ་སྔོན་གྱི་བདེ་སྐྱིད་འཚོ་བ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད”ཅེས་བཤད།

“ལམ་གཉིས”ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཚུན། བོད་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་ལས་དོན་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་ནགས་ཚལ་དང་། འདམ་ར། རྩྭ་ཐང་། ཆུའི་སྐྱེ་ཁམས་སོགས་ཚུད་པའི་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁ་གསབ་ལམ་སྲོལ་བཙུགས་ཡོད།

འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་རམ་འདེགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་དཔལ་འབྱོར་ལ་སྐྱེ་སྟོབས་གསར་པ་མངོན་པ།

དེང་རབས་ཀྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་འཕར་རྩ་གཉིས་ཡིན་པའི་ཁྲོན་བོད་གཞུང་ལམ་དང་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་ཤར་གཏོང་མ་ཐུབ་གོང་མི་མང་ཆེ་བའི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན་བོད་ལ་ཡོང་བ་ནི་བསམ་ཚོད་བྱེད་དཀའ་བ་ཞིག་རེད།

ལོ་རྒྱུས་ནང་འཁོད་པར་གཞིགས་ན། ཉམས་མྱོང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་འགྲུལ་པ་དང་ཚོང་པ་སི་ཁྲོན་ནམ་ཡང་ན་མཚོ་སྔོན་ནས་ཐོན་ཏེ་ལྷ་ས་བར་ཟླ་བ་ཁ་ཤས་ནས་ལོ་ཕྱེད་བར་འགོར་གྱི་ཡོད།

གནམ་ས་བློ་འོག་ཏུ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའི་འཕོ་འགྱུར་བརྒྱུད་ད་ཆ་འཁོར་ཁྲིད་ཡུལ་སྐོར་རམ་ཡང་ན་སྤྱི་སྤྱོད་འགྲིམ་འགྲུལ་ཡོ་བྱད་ལ་བསྡད་ཚེ་མི་རྣམས་དུས་ཐུང་ནང་བོད་དུ་འབྱོར་ནས་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་ས་ཆ་དེའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་ཉམས་སུ་མྱོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།

མིག་སྔའི་བར། བོད་ཀྱི་གཞུང་ལམ་ཐོག་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པའི་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་12.33ཟིན་པའི་ནང་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་སྤྱི་ལེ་1196ཡོད་པ་རེད། འགྲིམ་འགྲུལ་སྟབས་བདེ་རུ་ཕྱིན་པས་ཁྲོན་བོད་དང་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་ལམ་རྒྱུད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་ལ་སྔར་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོ་སྐབས་འཕྲད་ཡོད།

དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་ལས་མངོན་པར། 2023ལོར་བོད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ཁྲི་5517ལ་སྣེ་ལེན་ཞུས་པ་དང་ཡུལ་སྐོར་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་651ཟིན་ནས་ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས“དམངས་ཕྱུག་ཐོན་ལས”སུ་དངོས་འབྲེལ་གྱུར་ཡོད།