1994ལོར་ཀྲུང་དབྱང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གསུམ་པའི་ཐོག་ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་ལས་འགན་ཁ་གསལ་བཟོས་པ་ནས་བཟུང་། ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་སྔ་རྗེས་སུ་བོད་སྐྱོར་ལས་བྱེད་པ་དང་ཤེས་ལྡན་པ་ཁག་ཐེངས་10འདེམས་གཏོང་བྱས་ནས་ཆབ་མདོའི་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ལེགས་སྐྱེས་ཕུལ་བ་རེད།

དམངས་འཚོ་རྩ་བར་བཟུང་བ།

ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་བྱས་ནས་ལོ་30ཡི་རིང་ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་རུ་ཁག་ཁག་གིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་དམངས་འཚོར་དོ་ཁུར་དང་དམངས་འཚོ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་གྱི་ཨང་དང་པོར་བཞག་ཅིང་། རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན། དམངས་འཚོའི་རྣམ་གྲངས་ཁག་814ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་རིགས་ཁག་གི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་32.24བཏང་ནས། སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཞན་ཆ་སེལ་བ་དང་། སློབ་གསོའི་བོད་སྐྱོར་གྱི་དབུལ་རྩ་གཅོད་པ། དམངས་འཚོའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་རྨང་གཞི་འདིང་བ་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། དམངས་འཚོའི་བདེ་རྩ་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་བཏང་བ་རེད།

སྨན་བཅོས་བོད་སྐྱོར་ལ་དམིགས་ཏེ། ལོ་30ཡི་རིང་ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན། བོད་སྐྱོར་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་486འདེམས་གཏོང་བྱས་པ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྒྲིག་ཆས་ཐད་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་2.1ཙམ་བཏང་སྟེ། ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ལག་རྩལ་གསར་པ་དང་རྣམ་གྲངས་གསར་པ་ཁག་1100ལྷག་ཙམ་སྤེལ་རོགས་བྱས་པ་དང་། ས་གནས་དེ་གའི་སྨན་ཁང་5ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་སྨན་བཅོས་མཉམ་འབྲེལ་སྒྲིག་གཞི་11དང་ཆེད་ལས་ཚན་ཁག་མནའ་འབྲེལ་32ནང་བཅུག་སྟེ། “ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”སྨན་བཅོས་བོད་སྐྱོར་ལྗོངས་ཡོངས་སུ་སྔོན་ལ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་པ་དང་འབྲེལ་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་གདལ་བཏང་ཞིང་། ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་མི་དམངས་སྨན་ཁང“ཀ་པ་རིམ་པ་གསུམ་པ”དང་སྨར་ཁམས་རྫོང་མི་དམངས་སྨན་ཁང་དང་རི་བོ་ཆེ་རྫོང་མི་དམངས་སྨན་ཁང་གཉིས“ཀ་པ་རིམ་པ་གཉིས་པར”སྐྲུན་རོགས་བྱས་པ་རེད།

1995ལོར་ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་བྱས་ཚུན། ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་ཁག་ཐེངས་གསུམ་གྱི་ཕུལ་བྱུང་དགེ་རྒན་90འདེམས་གཏོང་གིས་ཆབ་མདོ་མཐོ་རིམ་སློབ་འབྲིང་དང་པོར“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”རོགས་སྐྱོར་བྱས་པ་དང་། ཕུལ་བྱུང་དགེ་རྒན་55“མི་ཆིག་ཁྲིའི་བོད་སྐྱོར་ཤིན་སྐྱོར་གྱི་སློབ་གསོ་རོགས་སྐྱོར་འཆར་གཞིར”ཞུཌ་ནས་སྨར་ཁམས་དང་། བྲག་གཡབ། རི་བོ་ཆེ་བཅས་རྫོང་གསུམ་གྱི་སློབ་གྲྭར་ཁ་གཏད་རོགས་སྐྱོར་བྱས་པ་རེད། རིམ་རྩིས་བརྒྱབ་ན། བོད་སྐྱོར་དགེ་རྒན་གྱིས་ཆབ་མདོར་སློབ་ཚན་ཐེངས་4800ལྷག་ཙམ་ཉན་རྗེས་སློབ་དཔྱད་བྱས་པ་དང་། འཆད་ཁྲིད་ཐེངས་100ལྷག་ཙམ་གཉེར་བ། སློབ་ཞིབ་བྱེད་སྒོ་ཐེངས་1000ལྷག་ཙམ་སྤེལ་བ་མ་ཟད། སྔ་རྗེས་སུ་ས་གནས་དེ་གའི་དགེ་རྒན་892ཁྲུང་ཆིང་དུ་ཞིབ་འཇུག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པར་བཏང་བ་རེད།

ཐོན་ལས་རྩ་གནད་དུ་བཟུང་བ།

ལོ་30ཡི་རིང་ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁག་དང་པོ་ནས་བཅུ་པའི་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་རུ་ཁག་གིས་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ལེགས་ཆར་གཞི་ཚུགས་ཏེ་རི་བོ་ཆེ་རྫོང་ལ་འབྲི་གཡག་གི་ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་ཧྲིལ་པོ་སྐྲུན་རོགས་བྱས་ཏེ། རི་བོ་ཆེའི་འབྲི་གཡག་ལ་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ས་ཁམས་མཚོན་རྟགས་ཐོ་འགོད་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲགས་ཅན་སྤུས་ལེགས་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་གསར་པ། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་འབྲི་གཡག་ཐོན་ལས་འཁོར་འབྲེལ་ཧྲིལ་པོའི་དཔེ་མཚོན་རྫོང་གི་མཚན་སྙན་སོགས་སྤུས་རྟགས་ཁས་ལེན་དང་གཟི་བརྗིད་བྱ་དགའ་མང་པོ་ཐོབ་ནས། འབྲོག་ལས་ཐོན་འཕར་དང་། ཞིང་འབྲོག་པར་འབབ་འཕར། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལེགས་འགྱུར་བཅས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དམིགས་ཚད་མངོན་འགྱུར་ཐུབ་པ་རེད།

ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་གྱི་རོགས་སྐྱོར་ཤུཌ་ཆེན་འོག 2018ལོར་བྲག་གཡབ་རྫོང་དབུལ་སྐྱོར་གསར་སྤེལ་ཐོན་ལས་གླིང(གཉིས་གཏོད་ཐོན་ལས་གླིང)བསྐྲུན་པ་དང་། ད་ཆ་ཁེ་ལས་15བཅའ་སྡོད་བྱས་ཡོད་པར་ལོ་རེའི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.4ཟིན་ནས། ས་གནས་དེ་གའི་ལག་ཤེས་བཟོ་ལས“ཆུང་ཞིང་ཁ་ཐོར”ནས“ཐོན་ལས་ཅན་དང་ཚད་ལྡན་ཅན”དུ་བསྒྱུར་བ་མ་ཟད། ད་དུང་ས་གནས་དེ་གའི་མང་ཚོགས་250ལྷག་ཙམ་ལས་ཞུགས་འབབ་འཕར་ཡོང་བར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད།

ཐོན་ལས་ཀྱིས་ཆབ་མདོར་རོགས་སྐྱོར་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་དང་རིམ་པ་མང་བའི་ངང་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཆེད། ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་རུ་ཁག་གིས་གནམ་སྟེང་ཁམས་མོ་དང་ཁམས་པའི་མེ་ཏོག་གླིང་སོགས་གཙོ་གནད་ཡུལ་སྐོར་རྣམ་གྲངས་ཁག་གཅིག་གཏོད་རོགས་བྱས་པ་དང་། A5རིམ་པའི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་1 A4རིམ་པའི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་3གཏོད་རོགས་བྱས་ཁར། ཆབ་མདོའི་ས་བབ་ཀྱི་ལེགས་ཆར་གཞི་ཚུཌ་ནས་ཁྲུང་ཆིང་གི་ཁེ་ལས་83ཆབ་མདོར་གཞིས་ཆགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད། 2020ལོ་ནས་2024ལོའི་ཟླ་5པའི་བར་ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་རུ་ཁག་གིས་ཚོང་འགུགས་མ་འདྲེན་ལས་དོན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་ཚོགས་ཆུང་ཆེད་མངགས་བཙུགས་ནས་དམིགས་སའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཚོང་འགུགས་མ་འདྲེན་གྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཏེ། ཚོང་འགུགས་མ་འདྲེན་གྱི་རྣམ་གྲངས་22ནང་འདྲེན་བྱས་པར་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་27.28འབྱོར་བ་རེད།

སྤེལ་རེས་དང་མཉམ་འདྲེས་བྱས་པ།

ལོ་30ཡི་རིང་ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་རུ་ཁག་གིས་རིག་གནས་འགྲོ་འོང་ལ་སྣང་ཆེན་བྱས་ཏེ་རིག་གནས་ཀྱིས་ཆབ་མདོ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་རྣམ་པར་བརྟེན་ནས་ཁྲུང་ཆིང་དང་ཆབ་མདོ་གཉིས་ཀྱི་མི་དམངས་སེ་འབྲུའི་རྡོག་ལྟར་གོང་བུ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་བ་རེད།

ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཆེད་དོན་འགྲེམས་སྟོན་གཉེར་ནས། ཆབ་མདོའི་ས་ཁམས་དང་མི་ཆོས་རིག་གནས་སོགས་ཀྱི་པར་རིས་150ལྷག་ཙམ་དང་དངོས་རྫས（ཆ་ཚང）236ཁྲུང་ཆིང་དུ་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་པ་དང་། མི་དམངས་དྲ་བ་དང་ཤིན་ལང་དྲ་བ་སོགས་ཀྲུང་དབྱང་དང་། ཞིང་ཆེན་རིམ་པ། ས་གནས་བཅས་ཀྱི་སྨྱན་སྦྱོར་36གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་གཏོང་བྱས་པར། ས་གནས་ས་ཐོག་གི་དྲ་རྒྱའི་ཐད་གཏོང་ལ་ལྟ་མཁན་མི་ཐེངས་ཁྲི་60ལྷག་ཙམ་ཟིན་པ་རེད།

“རིག་གནས་སྤེལ་རེས། ཁྲུང་ཆིང་དང་ཆབ་མདོ་སེམས་པ་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ”དང“ཁྲུང་ཆིང་དང་ཆབ་མདོ་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ལྟར་བརྩེ། དུས་རབས་གསར་པར་མདུན་སྐྱོད་བྱེད”“སླར་ཡང་བོད་སྐྱོར་ལམ་བུར་སྐྱོད། སླར་ཡང་བོད་སྐྱོར་བརྩེ་བ་གླེང”སོགས་ཁྱད་ལྡན་བྱེད་སྒོ་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་བ་དང་། སྒོར་གཞས་དང་། པི་ཝང་རྒྱུད་གསུམ་མ། རལ་པ་སོགས་ཆབ་མདོའི་ཁྱད་ལྡན་རིག་གནས་ལྗོངས་ཕྱིར་འཁྲབ་སྟོན་བྱས་པ་རེད།

གཅེས་སེམས་སློབ་སྐྱོར་ཆ་སྒྲིག་རོགས་སྐྱོར་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས། ཁྲུང་ཆིང་དང་ཆབ་མདོ་ས་གནས་གཉིས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་འབྲིང་ཆུང་14དབར་མཛའ་གྲོཌ་སློབ་གྲྭའི་འབྲེལ་བ་བཙུཌ་པ་དང་། དགེ་སློབ་3000ལྷག་ཙམ་གྱིས་རྒྱང་ཁྲིད་ཐད་གཏོང་སློབ་ཚན་བརྒྱུད་སློབ་ཁྲིད་མཉམ་འགུལ་བྱས་པ་རེད།

མངོན་སུམ་གྱི་འགྱུར་ལྡོག་དག་ཆབ་མདོའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་། གྲོང་རྡལ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཕྱོགས་གང་ས་ནས་མངོན་པ་དང་། བག་ལ་ཞ་བའི་འགྱུར་ལྡོག་དག་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཚོའི་སེམས་གཏིང་དུ་འཇགས།

ལོ་30ཡི་རིང་ཁྲུང་ཆིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་གྱི“གྲུབ་འབྲས”ལོངས་སུ་སྤྱོད་མཁན་མང་ཚོགས་ཚོས་རྟག་ཏུ་དྲིན་ཚོར་གྱི་བསམ་པ་བཅངས་ནས་དྲོ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་བརྩེ་སེམས་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར་བརྒྱུད་སྤྲོད་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་གཅེས་ལེགས་སྐྱེས་དང་མཐུན་སྒྲིལ་རོགས་རེས་ཀྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་གྲུབ་པར་བྱས་ཡོད།