ཚེས་18ཉིན། མཚོ་བོད་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཡོངས་བསྒྲགས་ཚོགས་འདུ་བོད་ལྗོངས་ལྷ་སར་འཚོགས་ཤིང་། ཚོགས་འདུའི་ཐོག་མཚོ་བོད་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་རུ་ཁག་གིས་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐད་གལ་ཆེན་ཚན་རིག་ཤེས་རྟོགས་དང་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་ཁ་གཏད་གཅོག་པ་ནང་དོན་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་མཚོན་རྟགས་རང་བཞིན་གྱི་འཕེལ་རིམ་ཆེན་པོ་བཅུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་མ་ཟད། ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ད་དུང“འཁྱགས་ཐང་གཅིག་དང་། མཚོ་གཉིས། གཙང་པོ་གསུམ”བཅས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་རང་བཞིན་གྱི་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་སྒོ་གལ་ཆེན་སྤེལ་འགོ་ཚུགས་པ་རེད། མཚོ་བོད་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་འགོ་ཁྲིད་ཚོགས་ཆུང་གཞུང་ལས་ཁང་གི་ཁོངས་མིའི་ཚན་པ་དང་། མཚོ་བོད་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་ལས་འགན་ཆེ་གྲས་བཅུའི་འགན་འཁུར་བ་དང་། ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་རུ་མི། འབྲེལ་ཡོད་མཐོ་སློབ་དང་ཚན་ཞིབ་ཁང་དང་སུའོ་བཅས་ཀྱི་འཐུས་མི་400ལྷག་ཙམ་ཚོགས་འདུར་ཞུགས་ཡོད་པ་རེད།

ད་ཐེངས་ཀྱི་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པའི་མཚོ་བོད་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཆེ་གྲས་བཅུའི་ནང་། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གི་མ་ལག་རང་བཞིན་དང་དམིགས་བསལ་རང་བཞིན་འཆད་འགྲེལ་བྱས་ཏེ་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོའི་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གི་ཁྲིམས་འཛུགས་ལ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་འདེགས་སྐྱོར་བྱས་པ་དང་། གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་དོ་སྙོམས་མེད་པའི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཤུགས་རྐྱེན་གསལ་བཤད་བྱས་ཏེ་ཚན་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་ལ་འདེགས་སྐྱོར་བྱས་པ། གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཐཱན་བསྡུས་ནུས་པ་དང་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཁྱད་ཆོས་གསལ་བཟོ་བྱས་ཏེ་ཚན་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ལ་ཁ་གཏད་བཅགས་པ་དང་འབྲེལ་ཐཱན་གཉིས་དམིགས་ཚད་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུས་པ།  མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་དང་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་གྱི་འགྱུར་ལྡོག་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་བཅད་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་ལེགས་སུ་བཏང་བ། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་འགྱུར་ལྡོག་གི་བརྒྱུད་རིམ་དང་ཁོར་ཡུག་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་ཐོན་ཁུངས་གྲབས་གསོག་རྟེན་གཞིའི་གཏེར་ཁའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ད་ལྟའི་གནས་ཚུལ་དང་ཕུགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་ཚོད་སྐོར་བྱས་པ། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་རང་བྱུང་གནོད་འཚེའི་ཡུལ་དུས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་གནོད་འཚེའི་འཕེལ་རིམ་ལམ་སྲོལ་གསལ་སྟོན་བྱས་ཏེ་ལས་གྲྭ་གལ་ཆེན་འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྐྱེལ་འདྲེན་སྲུང་སྐྱོང་གི་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་བྱས་པ། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོའི་བརྒྱུད་རིམ་གསལ་སྟོན་བྱས་ཏེ་ས་ཁོངས་ཀྱི་ལྗང་མདོག་རྒྱུན་མཐུད་ཆོག་པའི་འཕེལ་རྒྱས་བྱེད་ཐབས་བཏོན་པ། རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩ་འཛུགས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཆར་གཞི་མཉམ་འདྲེས་བྱས་ནས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཀྲུང་གོའི་ཇུས་གཞི་དང་བློ་གྲོས་མཁོ་འདོན་བྱས་པ། སའི་གོ་ལའི་མ་ལག་གི་བང་རིམ་མང་བའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དང་སྔོན་བརྡའི་སྟེགས་བུ་བསྐྲུན་ཏེ་རི་ཆུ་ནགས་དང་། ས་ཞིང་། མཚོ། རྩྭ་ཐང་། བྱེ་འཁྱགས་བཅས་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་སྲུང་སྐྱོང་དང་མ་ལག་བཅོས་སྐྱོང་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུས་པ། ལས་འགན་ལྕི་ཤོས་ཀྱི་ས་བབ་མཐོ་བའི་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ཟིན་ཐོ་མང་པོ་བཏོད་དེ་འཛམ་གླིང་རིམ་པའི་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་གྱི་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་སྒོའི་ཚད་ཤིང་བཏོད་པ་བཅས་ཚུད་ཡོད།

ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཀྱིས་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་དོ་སྙོམས་ཤོར་བའི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཤུགས་རྐྱེན་དང་། ཚན་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་འཐབ་ཇུས་ལ་འདེགས་སྐྱོར་བྱས་པ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད། ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་ཁུལ་གྱི་དྲོད་ཚད་དང་། གཤེར་ཚད་འཕར་བ་དང་སྔོ་ལྗང་དུ་འགྱུར་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ས་ནག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པའང་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད། ས་ནག་ཏུ་འགྱུར་བའི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་ནི་འཁྱགས་ཐང་དང་གངས་གསོག་གི་རྒྱ་ཁྱོན་ཆུང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་སྔོ་ཁེབས་ལྗང་འགྱུར་ལས་ས་ངོས་ཀྱི་འོད་ལྡོག་འཕྲོ་བྱེད་ཚད་ཆུང་དུ་ཕྱིན་པ་དེ་ཡིན། ཤུགས་རྐྱེན་དེ་དག་གིས་སའི་གོ་ལའི་མ་ལག་གི་བརྒྱུད་རིམ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ཕྱིན་ནས་ཨེ་ཤེ་ཡའི་དུས་རླུང་འཁོར་རེས་འཁྲུག་སྟེ་རང་རྒྱལ་དུ་ཡ་ཡུད་ཆེ་བའི་གནམ་གཤིས་བསྟན་ཚད་མང་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། མིག་སྔར་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་གི་ས་ངོས་སུ་ཆུ་གསོག་ཚད་སྨི་རྒྱ་དཔངས་གྲུ་བཞི་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་10ལས་བརྒལ་ཡོད། གནམ་གཤིས་དྲོ་རུ་ཕྱིན་པར་བརྟེན་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་གི་དོ་སྙོམས་ཤོར་བ་དེ་སྲ་གཟུགས་གཤེར་རྣམ་དོ་སྙོམས་ཤོར་བ་ལས་མངོན་པ་མ་ཟད། ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་བར་སྟོང་གི་ཁྱབ་ཚུལ་གྱི་དོ་སྙོམས་ཤོར་བ་ལས་ཀྱང་མངོན་ཡོད་པས། ས་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་ཁ་གཏད་གཅོག་པ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བཞིན་གྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་མི་སྣས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་དང་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་གྱི་འགྱུར་ལྡོག་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་བཅད་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་ལེགས་སུ་བཏང་ཡོད། ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད་འདས་ཟིན་པའི་ལོ་15ཡི་རིང་། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་གི་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཆོས་ཉིད་དང་སྤྱི་ཡོངས་ལེགས་སུ་འགྲོ་བའི་རྣམ་པ་གསལ་སྟོན་བྱས་པ་དང་སྦྲགས། ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པའི་སྐྱེ་དངོས་སྣ་ཁ་གསར་པ་3000ལས་བརྒལ་ཡོད། ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་བྱས་ནས་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་ལས་གྲྭ་གལ་ཆེན་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་ཡུལ་དུས་རྣམ་པར་ཚོད་སྐོར་བྱས་པ་བརྒྱུད་སྐྱེ་ཁམས་ལས་གྲྭ་གལ་ཆེན་རབ་དང་རིམ་པ་བསྐྲུན་པར་བརྟེན་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་བའི་གནས་ཚུལ་བཀག་འགོག་ཐུབ་པ་དང་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་བཅད་ཀྱི་ནུས་པ་སྤྱི་ཡོངས་ནས་བརྟན་ཐོག་ཡར་འཕེལ་ཡོང་བའི་རྣམ་པ་ཐོན་པ་མངོན་ཡོད།

མཚོ་བོད་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་རུ་ཁག་གི་ལས་འགན་ཆེ་གྲས་བཅུའི་འགན་འཁུར་བས་འཛམ་གླིང་གི་ཚན་རྩལ་མདུན་གྲལ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་དགོས་མཁོར་ཕྱོགས་པའི་ལས་འགན་ཁག་གིས་གྲུབ་འབྲས་གལ་ཆེན་ཁག་30ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཤིང་། གྲུབ་འབྲས་དེ་དག་གིས་མཚོ་བོད་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་པའི་མཚོན་རྟགས་རང་བཞིན་གྱི་ཚན་རིག་ལས་གྲྭ་འཛུགས་རྒྱུར་ཐུན་མོང་ཐོག་འདེགས་སྐྱོར་བྱས་ཡོད།