1994ལོར་ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་སྤེལ་བ་ནས་བཟུང་། ཀྲེ་ཅང་དང་ལེའོ་ཉིང་ཞིང་ཆེན་གཉིས་དང་། ཀྲུང་གོ་རྡོ་སྣུམ་རང་བྱུང་སོལ་རླངས་ཚོགས་པ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་དང་། ཀྲུང་གོ་རྒྱ་མཚོ་རྡོ་སྣུམ་ཚོགས་པ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི། ཀྲུང་ཤིན་ཚོགས་པ། རྒྱལ་ཁབ་ནུས་རྒྱུ་ཚོགས་པ། ཀྲུང་གོ་རྡོ་སྣུམ་རྫས་འགྱུར་བཟོ་ལས་མ་རྐང་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་བཅས“ཀྲུང་དབྱང་ཁེ་ལས་ཆེ་གྲས་ལྔ”ཡིས་ཀྲུང་དབྱང་གི་འབོད་སྐུལ་དང་ལེན་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་དེ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་འགན་གལ་ཆེན་དང་གཡོལ་ཐབས་མེད་པའི་འགན་འཁྲི་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ཐོག“དོན་ཆེན་བཞིར”དམིགས་ནས་སྔ་རྗེས་སུ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་122.65བཏང་སྟེ་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་དང་ལས་བྱེད་པ་སྤེལ་རེས་དང་། ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས། དམངས་འཚོ་འགན་ལེན། སྤེལ་རེས་འགྲོ་འོང་དང་མཉམ་འདྲེས། རིག་གནས་སློབ་གསོ་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཁག་1946ལག་ལེན་བསྟར་ནས། མུ་མཐའ་མེད་པའི་བྱང་ཐང་དུ་འཕོ་འགྱུར་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད་པ་རེད།

2023ལོར་གྲོང་ཁྱེར་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་216.88དང་ཞིང་འབྲོག་པ་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཡོང་འབབ་ཁེ་གཙང་སྒོར་18552ཟིན་པ་དེ་1994ལོ་ལས་ལྡབ་62.2དང་ལྡབ་21.77སོ་སོར་འཕར་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་སྤེལ་བར་དམངས་འཚོ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་མི་སེམས་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་བ་དེ་ལས་དོན་མཐའ་དག་གི་འགོ་འཛུགས་ས་དང་དོན་ལ་བབས་སར་བརྩི་རྒྱུ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཤིང་། ཞིང་ཆེན་གཉིས་དང“ཀྲུང་དབྱང་ཁེ་ལས་ཆེ་གྲས་ལྔས”མ་དངུལ་གྱི་80%ཡན་དམངས་འཚོ་འགན་ལེན་དང་ལེགས་སུ་གཏོང་བའི་ཐད་དང་རྫོང་དང་རྫོང་རིམ་པ་མན་གྱི་གཞི་རིམ་ལ་སྤྱོད་དགོས་ལུགས་ཁ་གསལ་བཟོས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱལ་གངས་ཆུ་ཤུགས་གློག་ཁང་དང་། སྙན་རོང་ཆུ་ཤུགས་གློག་ཁང་། མཚོ་གཉིས་འོད་ཤུགས་གློག་ཁང་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་བསྐྲུན་ནས་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་དུ་གློག་སྤྱོད་དཀའ་བའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ནུས་ལྡན་བྱས་ཡོད། མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་10ལྷག་ཙམ་བཏང་ནས་ཞིང་འབྲོག་པའི་བདེ་སྡོད་ལས་གྲྭ་དང་དེ་བཞིན་ལེ་ལག་ཚང་བའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ། སྨན་བཅོས་བོད་སྐྱོར་དང་། སློབ་གསོའི་བོད་སྐྱོར། གྲོང་གསེབ་རིག་གནས་ཁང་། ཞིང་འབྲོག་ཚན་རྩལ་རིག་གནས་ཞབས་ཞུའི་ལྟེ་གནས། ཞིང་ཟོག་ཁྲོམ་ར་སོགས་དམངས་ཕན་རྣམ་གྲངས་རབ་དང་རིམ་པ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ། ལྗོངས་ཕྱི་ནང་དུ་བོད་སྐྱོར་ལས་ཞུགས་ལས་གནས་མཁོ་འདོན་བྱས་ནས་ལས་ཞུགས་བྱུང་མེད་པའི་མང་ཚོགས་ལས་ཞུགས་འབབ་འཕར་ཐུབ་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་བཅས་རེད།

བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་སྤེལ་བ་ལས་ནག་ཆུའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བའི་ཆ་རྐྱེན་ལེགས་སུ་དང་གཞི་རིམ་གྱི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་མ་ཟད། ད་དུང་རིག་གནས་སློབ་གསོའི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱང་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ནས། མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་སྤུས་ཚད་མངོན་གསལ་དོད་པོས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ཏེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་དང་། སྐྱིད་སྣང་། བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་བཅས་ཀྱང་སྔར་བས་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད།

ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་སྤེལ་རིང་། ཞིང་ཆེན་གཉིས་དང“ཀྲུང་དབྱང་ཁེ་ལས་ཆེ་གྲས་ལྔ”ཡིས་འཕྲལ་ཕུགས་ཟུང་འབྲེལ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཐོག་ནག་ཆུའི་དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་དམ་ཟབ་བྱས་ནས། ཁ་གཏད་རོགས་སྐྱོར་འཆར་འགོད་དང་ལོ་འཁོར་འཆར་གཞི་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པར་བཟོས་ཡོད་པ་སྟེ། རྣམ་གྲངས་ཀྱི་མ་དངུལ་བཀོད་སྒྲིག་ཐད། སྤྱིར་བཏང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་ནས་ཐོན་སྐྱེད་རྣམ་པ་དང་རིམ་བསྟར་ཅན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་བསྒྱུར་རྒྱུ། གཙོ་གནད་རོགས་སྐྱོར་གྱི་ཐད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་འཛུགས་སྐྲུན་ནས་དམངས་འཚོ་ལེགས་སུ་གཏོང་བའི་ཐད་བསྒྱུར་རྒྱུ། རོགས་སྐྱོར་བྱེད་སྟངས་ཐད། རིགས་རྐྱང་པའི་རྣམ་གྲངས་རོགས་སྐྱོར་ནས་ཁྱོན་ཡོངས་རོགས་སྐྱོར་ལ་བསྒྱུར་རྒྱུ། རོགས་སྐྱོར་གྱི་ནང་དོན་ཐད། “གཞན་བརྟེན་རྣམ་པ”ནས“རང་བརྟེན་རྣམ་པར”བསྒྱུར་རྒྱུ། རྣམ་གྲངས་ལ་དོ་དམ་བྱེད་པའི་ཐད། ཟླ་རེར་བཀོད་གཏོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་འགོ་ཁྲིད་ཀྱིས་འགན་འཁྲི་གཙང་ལེན་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་བོད་སྐྱོར་བཀོད་འདོམས་པུའུ་དང་མཉམ་འགུལ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། བོད་སྐྱོར་རྣམ་གྲངས་ཁག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་འཕེལ་རིམ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་སྤུས་ཚད་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།