སྙན་ངག་ཉམས་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་ལྷ་ཀླུ་འདམ་ར་ནས་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་བོད་བྱང་ཐང་བར་དང་། དེ་ནས་ལྷོ་ཁའི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ངོགས་གཉིས་ཀྱི“ལྗང་མདོག་བར་ཁྱམས”བར་སོགས་དགུན་དུས་ཀྱི་བོད་དུ་གནམ་གཤིས་གྲང་ངར་ཆེ་རུང་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བ་ཞིག་ཡོད།

ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་མཛེས་ལྗོངས་དེའི་ནང་ནགས་སྲུང་བ་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་བྱེད་བཞིན་དུ་སྐོར་གཡེང་ལས་འགན་སྒྲུབ་པ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད། ཁོང་ཚོས་གཙོ་བོ་ནགས་ཁུལ་གྱི་གནོད་འཚེའི་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་གྲལ་བཤེར་དང་། ཁྲིམས་འགལ་སྒྲིག་འགལ་དང་དེ་བཞིན་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་ཐོན་ཁུངས་ལ་གཏོར་བཤིག་གཏོང་བའི་བྱེད་སྤྱོད་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་འགན་འཁུར་བ་མ་ཟད། སྐོར་གཡེང་གི་ཉིན་རེའི་གྲོས་རིམ་དང་ལས་ཀའི་གནས་ཚུལ་རྩིས་ཐོའི་ཐོག་ཞིབ་ཕྲ་བཀོད་ཡོད།

ནགས་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ་ནི་བོད་ཀྱིས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་དགོངས་པ་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་གསོན་ཉམས་དོད་པའི་ལག་ལེན་ཞིག་རེད། 2023ལོ་ཚུན་དུ། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་མཛུབ་ཁྲིད་དུ་བྱས་ནས“ནགས་ཚལ”ཐད་གནད་སྨིན་ཤུགས་འདོན་དང་།“དཔོན”ཐད་རང་འགན་གཙང་སྒྲུབ། “ལམ་ལུགས”ཐད་འཚོལ་ཞིབ་གསར་གཏོད་བཅས་བྱས་ཏེ་ནགས་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་ཐོག་ནས“ནགས་དཔོན་བཅོས་སྐྱོང”མངོན་འགྱུར་ཡོང་བར་བྱས་ཏེ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ལྗང་མདོག་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འཆར་གཞི་གསར་པ་བཀོད་ཡོད།

2021ལོ་ནས་བཟུང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས《ནགས་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར》བཏོན་པ་ནས་ད་བར་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱིས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་། མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས། སྲིད་གཞུང་བཅས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་གཙོ་བོས་སྤྱི་ཁྱབ་ནགས་དཔོན་གྱི་འགན་འཁུར་བའི་རིམ་ལྔའི་ནགས་དཔོན་གྱི་རྩ་འཛུགས་མ་ལག་བཙུགས་པ་དང་ཁྱོན་རིམ་ལྔའི་ནགས་དཔོན་35185བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་མ་ཟད། རྩ་འཛུགས་ཀྱི་འགན་འཁྲིའི་མ་ལག་དང་ལམ་ལུགས་ཀྱི་འགན་ལེན་མ་ལག་ཟམ་མི་ཆད་པར་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུའང་བཏང་ཡོད།

ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་ས་ཁུལ། རྫོང་དང་ཆུས། ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་བཅས་རིམ་པའི་ནགས་དཔོན་གྱིས་ལོ་རེ་དང་། ལོ་ཕྱེད། དུས་ཚིགས་རེ། ཟླ་གཉིས་རེ་བཅས་ཀྱི་ཐེངས་གྲངས་ལ་གཞིགས་ནས་ཉུང་མཐར་ཡང་སྐོར་གཡེང་ཐེངས་རེ་དང་གྲོང་ཚོ་རིམ་པའི་ནགས་དཔོན་གྱིས་རྩ་དོན་ཐོག་ཟླ་རེར་སྐོར་གཡེང་ཐེངས་རེ་ལས་མི་ཉུང་བར་བྱེད་པ་མ་ཟད། མེ་ཟོན་དུས་སྐབས་སུ་ལས་ཀའི་དགོས་མཁོར་གཞིགས་ནས་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་དང་སྐོར་གཡེང་གི་ཐེངས་གྲངས་མང་དུ་གཏོང་གི་ཡོད། 2023ལོར་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ནགས་དཔོན་གྱིས་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་ལས་དོན་ལ་བརྟག་ཞིབ་ཐེངས་9དང་སྤྱི་ཁྱབ་ནགས་དཔོན་གཞོན་པ་50ལྷག་ཙམ་གྱིས་ནགས་ཚལ་ལ་སྐོར་གཡེང་ཐེངས་92བྱས་པ་དེ་ནི་ནགས་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་ལས་དོན་དོན་འཁྱོལ་ལ་ཕན་འབྲས་ཐོན་པར་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བ་ཞིག་རེད།

གཞན་ཡང་། 2023ལོར་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནགས་རྩྭ་ཅུས་ཀྱིས་རེས་སྐོར་3དང་ཚོགས་ཆུང་6ལ་བགོས་ཏེ་ཁུལ་འགན་གཙང་བླངས་ནས་དངོས་སྡོད་ཞིབ་འཇུག་དང་། མཉམ་འབྲེལ་འཕྲལ་སྡོམ་ཐེངས་5 གློག་ཤུགས་སོགས་སྡེ་ཚན་གྱིས་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་མེ་ཟོན་མེ་གསོད་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་དང་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་གྲལ་བཤེར་བཅོས་སྒྲིག་བྱས་པ་རེད། མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.56བཏང་ནས་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་ཉེན་ཁ་ཆེ་བའི་ཁུལ་5ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྒྲིག་གི་འདུ་འགོད་ལག་ལེན་བསྟར་ཏེ་ནགས་ཚལ་དུ་བཅའ་སྡོད་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་ས་ཚིགས་1150བསྐྲུན་པ་དང་གཞི་རིམ་གྱི་མེ་ཟོན་དངོས་ཟོག་གྲབས་གསོག་ཁ་གསབ་བྱས་ཁར། འདི་ལོ་མིས་བཟོས་པའི་མེ་སྐྱོན་ཐོན་མེད་པ་རེད།

ནགས་དཔོན་གྱི་ནུས་པ་གང་ལེགས་འདོན་པ་དང་ཆབས་ཅིག རང་ལྗོངས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོང་སྔར་བས་ཡག་པོ་དང་སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོ་བྱེད་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཆ་སྔོ་འགྱུར་ལ་སྐུལ་འདེད་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པ་བཏང་ཡོད།

2023ལོར་ལྷ་སའི་ལྷོ་རི་བྱང་རིའི་སྔོ་འགྱུར་འདུ་འགོད་དང“ཉིས་བརྩེགས”ཀྱི་ནགས་བཟོའི་རྣམ་གྲངས་སོགས་ཀྱི་འདུ་འགོད་ལག་བསྟར་བྱས་པ་བརྒྱུད། ལོ་ཧྲིལ་པོར་ནགས་ཚལ་མུའུ་ཁྲི་120བཏབ་པ་དང་ཞན་འགྱུར་རྩྭ་ཐང་མུའུ་ཁྲི་614ལ་སླར་གསོ་བཅོས་སྒྲིག་བྱས་ཡོད། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་རྒྱལ་ཡོངས་བྱེ་འགོག་བྱེ་བཅོས་ཕྱོགས་བསྡུས་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ས་ཁུལ་དང་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པའི་བྱེ་འགོག་བྱེ་བཅོས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་6གི་གྲས་སུ་ཚུད་ཡོད། རྩྭ་ཐང་གི་སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོ་བཅོས་སྒྲིག་གི་ཚོད་ལྟའི་དཔེ་སྟོན་རྣམ་གྲངས་ལ་གྲུབ་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོབ་པ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་ཕྱོགས་བསྡུས་སྔོ་ཁེབས་ཁྱབ་ཚད་48.02%ཟིན་ཡོད།

2023ལོར་རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱི་ནགས་ཚལ་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་འབྲས་ཀྱི་ཁ་གསབ་དང་ནགས་ཚལ་གྱི་ཤིང་གཅོད་མཚམས་འཇོག་པའི་ཁ་གསབ་སོགས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་ནན་པོ་བྱས་ཏེ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གཞུང་ཁོངས་ནགས་ཚལ་མུའུ་དུང་ཕྱུར་1.78དང་གཞུང་ཁོངས་ནགས་ཚལ་མུའུ་ཁྲི་69.38ལ་བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ནས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཁྲི་210ལྷག་ཙམ་ལ་ཕན་པ་ཐོབ་རྒྱུར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད།

གོམ་སྟབས་རྗེས་མར་རང་ལྗོངས་ཀྱིས“དོན་ཆེན་བཞིར”མུ་མཐུད་དམིགས་པ་དང“འཛུགས་གཏོད་བཞིར”ཤུགས་བརྒྱབ་ནས་ནགས་དཔོན་ལམ་ལུགས་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བྱས་ཏེ་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་བྱ་གཞག་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་ནུས་ལྡན་གཏོང་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་གང་མགྱོགས་བཏོད་དེ། མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་ཀྲུང་གོའི་ལུགས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་བོད་ཀྱི་ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་རྒྱུ་རེད།