ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་མཚོ་སྨད་རྫོང་གིས་རྒྱ་ཆེའི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ལ་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ཏེ།
སེམས་པ་གཅིག་མཐུན་གྱིས་མཐུན་སྒྲིལ་ཞི་མཐུན་གྱི་འཆར་གཞི་བཏིང་བ།
གྲི་གུ་རྩྭ་ཐང་དུ་གྲི་གུའི་འབྲོག་པའི་དུས་ཆེན་སྐབས་བཅུ་བཞི་པ་གཟབ་རྒྱས་ངང་འགོ་ཚུགས་ཏེ་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ནས་ཡོང་མཁན་སྐུ་མགྲོན་ཚོར་བསུ་བ་ཞུས་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག“བྲག་རྩའི་རྒྱན་གོས”ལ་སྲུང་སྐྱོང་ནུས་ལྡན་ཐུབ་པ། སྒྲུབ་སྡེ་གྲོང་ཚོ“རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་ཁྲིམས་སྐྱོང་དཔེ་སྟོན་གྲོང་ཚོར”བདམས་པ། གྲི་གུ་སྡེ་ཁུལ་གྱི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་ས་ཚིགས་ལ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི“དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་དཔེ་སྟོན་ས་ཚིགས”ཀྱི་གཟི་བརྗིད་མཚན་སྙན་ཐོབ་པ་བཅས་རེད།
མཚོ་སྨད་རྫོང་གྲོང་དུ་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ལས་ཀ་མཉམ་དུ་བྱེད་པ་དང་འཚོ་བ་མཉམ་དུ་བསྐྱལ་ནས་ཕན་ཚུན་བརྩི་འཇོག་དང་། ཕན་ཚུན་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས། ལྟ་རེས་སྐྱོང་རེས་བཅས“ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པ་གསུམ”གྱི་རྣམ་པ་ཟབ་མོ་མངོན་བཞིན་ཡོད།
ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། མཚོ་སྨད་རྫོང་གིས་མི་རིགས་མང་པོ་འདུས་སྡོད་དང་རིག་གནས་མང་པོ་མཉམ་འདྲེས་ལ་གཞི་ཚུགས་ཏེ“ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ལྟར་བརྩེ། སེམས་མཐུན་ཀྲུང་གོའི་ཕུགས་འདུན་མཉམ་དུ་གཏོད”ཅེས་པའི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོར་དམ་པོར་དམིགས་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་འདུས་གྲུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་དེ་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོ་དང་ཕྱོགས་ཁག་ལ་ཁྱབ་པར་བྱས་ཡོད། མཚོ་སྨད་རྫོང་གི་མི་རིགས་13གྱི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མཐུན་སྒྲིལ་རྡོག་རྩ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་ནས་མི་རིགས་འཆམ་མཐུན་དང་། མང་ཚོགས་མཐུན་འགྲིག སྤྱི་ཚོགས་ཞི་མཐུན་བཅས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་བཏོད་ཡོད།
ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་འདུས་གྲུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་ནི་མི་རིགས་ལས་དོན་གྱི་གཙོ་རྐང་ཞིག་ཡིན་ལ་ལས་དོན་གཞན་དག་ཚང་མས་བརྩི་སྲུང་ཞུ་དགོས་པའི་རྩ་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་རེད། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ནི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འབྱུང་འགྱུར་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི“འགན་འཁྲིའི་ཞིང་ས”ཡག་པོ་འདེབས་པར་དང་ཐོག་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་བསམ་བློ་དང“སྤྱིའི་འགག་སྒོ”ཡག་པོ་སྲུང་དགོས། ངོས་འཛིན་དེར་གཞིགས་ནས་མཚོ་སྨད་རྫོང་གིས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་ལས་དོན་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་གཙོ་གནད་ལས་དོན་ལ་བརྩིས་ནས་རྫོང་རིམ་པའི་འགོ་ཁྲིད་ལས་བྱེད་པས་སྔོན་ལ་དཔེ་སྟོན་བྱས་ཏེ་འབྲེལ་གཏུག་བྱ་ཡུལ་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་དང་ཁག་བགོས་དོ་དམ་སྡེ་ཚན་དུ་བསྐྱོད་དེ་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་འདུས་གྲུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་སྒྲོག་འགྲེལ་བྱས་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་ཁག་གི་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ཧྲུའུ་ཅི་དང་གྲོང་ཚོའི（སྡེ་ཁུལ）ཏང་ཀྲི་པུའི་ཧྲུའུ་ཅིས་ཀྱང་སྒྲོག་འགྲེལ་བྱས་པ་རེད། “མང་ཚོགས་གང་དུ་ཡོད་ན་དེ་གར་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་སྒྲོག་འགྲེལ་བྱེད་དགོས”ཞེས་མཚོ་སྨད་རྫོང་དུས་རབས་གསར་པའི་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་ལྟེ་གནས་ཀྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་སྒྲོག་འགྲེལ་པ་བསྟན་འཛིན་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་བཤད།
སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་སུ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་རྣམ་པ་ཟབ་མོ་ཞིག་གཏོད་ཆེད། མཚོ་སྨད་རྫོང་གིས་ཨན་ཧུའེ་དང་། ཧུའུ་པེ། ཧུའུ་ནན་སོགས་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར་དབར་རིག་གནས་དང་དཔལ་འབྱོར་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་མང་པོའི་སྤེལ་རེས་བྱས་ནས་དུས་རབས་གསར་པའི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་མཚོ་སྨད་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཐུན་མོང་ཐོག་བརྩམས་ཡོད།
མཚོ་སྨད་རྫོང་གིས་མང་ཚོགས་ཉེ་འགྲམ་གྱི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་སྔོན་ཐོན་བྱས་རྗེས་སྔོག་འདོན་གཏིང་ཟབ་བྱས་ནས་སྐར་ལྔའི་དར་དམར་ལག་འཚེམ་ལོ་བཅུ་གྲངས་རྒྱག་མཁན“རྒྱལ་དར་བགྲེས་སོང”དོན་ཕྱུག་དང་། “དམག་ཞབས་ཐིམས་ཀྱང་སྙིང་སྟོབས་མི་ཉམས་པ”དང་སྤྱི་ཕན་བྱ་གཞག་ལ་སྤྲོ་བའི་འཇིགས་མེད། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཁྱིམ་ཚང་ལིའུ་ཡོན་དང་བཀྲ་ཤིས་དབང་མོ་བཟའ་ཚོ་སོགས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཏེ་ཉེ་འགྲམ་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་བརྗོད་ནས་ཉེ་འགྲམ་གྱི་མི་སེམས་འགུལ་ཐེབས་སུ་བཅུག་པ་རེད།
མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ“ཁག་དགུར་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བའི”བླང་བྱ་གཞིར་བཟུང་། རྫོང་རིམ་པའི་འགོ་ཁྲིད་ལས་བྱེད་པས“སྣེ་ཁྲིད་པའི”ནུས་པ་གང་ལེགས་བཏོན་ནས་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་དང་། ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར། དོན་འཁྱོལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བཅས་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ་མི་ཚང་མ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལས་དོན་ལ་ཞུགས་པ་དང་མི་ཚང་མས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་དཔེ་བཟང་བ་བརྩོན་ལེན་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ཟབ་མོ་བཏོད་ཡོད།
མཚོ་སྨད་རྫོང་གིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་ལས་དོན་ལག་ལེན་དངོས་ནང་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བར་བྱས་ནས་སྔ་རྗེས་སུ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་ཡིག་གཟུགས་དང་རིས་འབྲི་དང་། ལན་ཆིའུ་སྤོ་ལོ་དང་རྐང་རྩེད་སྤོ་ལོའི་མཛའ་གྲོགས་འགྲན་བསྡུར། “སྐད་གཉིས་སྦྱོང་བ་དང་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ”སོགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཐེངས་110ལྷག་ཙམ་སྤེལ་བར་མང་ཚོགས་མི་ཐེངས་ཁྲི་གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཞུགས་པ་རེད།
མཚོ་སྨད་རྫོང་ཨུད་ཀྱི་རྒྱུན་ཨུ་དང་། འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་པུའི་པུའུ་ཀྲང་། མི་རིགས་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ཅུས་ཀྱི་ཅུས་ཀྲང་བཅས་ཡིན་པའི་ནོར་བུ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས“མཚོ་སྨད་ཀྱིས་རྒྱུན་འཁྱོངས་ལྷོད་མེད་ངང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་ལས་དོན་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་མཚོ་སྨད་གསར་པ་གཏོད་པའི་ནང་དོན་གལ་ཆེན་ལ་བརྩིས་ནས་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་དར་སྤེལ་གཏོང་བར་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ཏེ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་དྲང་ནུས་བརྒྱུད་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཡིན”ཞེས་བཤད་པ་རེད།