1960ལོར་བཙུགས་པའི་ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་འཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་དུས་ཡུན་རིང་པོར་སྒྱུར་བཅོས་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད། ཉེར་མཁོའི་བརྒྱ་ཟོག་དང་། ཁྱིམ་སྤྱོད་གློག་ཆས་དང་ཁྱིམ་ཆས། ལྕགས་རིགས་བཟོ་སྐྲུན་རྒྱུ་ཆ་སོགས་གཙོ་བོར་འཚོང་བ་དང་། ཞོར་ཟས་དང་། ཐ་མག ཨ་རག འབྲོག་ལས་ཐོན་རྫས། ཤིང་འབྲས། སྔོ་ཚལ་སོགས་ཕལ་བར་བྱེད་པ། ཉོ་འཚོང་གཅིག་གྱུར་དང་། གཅིག་སྡུད་སྡེབ་སྐྱེལ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་མཉམ་འགུལ་བཅས་ཁྲོམ་རའི་དཔལ་འབྱོར་བྱེད་ཐབས་སུ་བྱེད་པའི་གཉེར་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་ཤིག་རིམ་བཞིན་ཆགས་པས། ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་དངོས་ཟོག་ཕྱོགས་གཉིས་ལ་འགྲོ་རྒྱུག་ཤར་བགྲོད་ནུས་ལྡན་བྱེད་པ་དང་། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཉིན་བཞིན་སྣ་མང་ཅན་དུ་འགྲོ་བའི་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་བ། ཞིང་འབྲོག་པའི་འབབ་འཕར་ལས་ཞུགས་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ཐད་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་འཚོལ་ཞིབ་ཐུབ་སྟེ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོན་ཡོད་པ་རེད།

ལོ་63ཡི་རིང་། དར་རྒུད་ཀྱི་ཞུན་བརྡར་ཐེབས་ནས་ད་ཆ་མཆོང་སྐྱོད་བྱུང་སྟེ་ཤན་རྩ་རྫོང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་མཁོ་འཚོང་མཉམ་ལས་བྱ་གཞག་གི་རྣམ་པ་གསར་པ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་བཏོད་ཡོད།

ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་སྒོ་རྩར་བསྐྱལ་བ།

ཤན་རྩ་རྫོང་གྲོང་ནས་སྤྱི་ལེ་157ལས་མེད་པའི་མར་ཡོ་ཤང་རྫས་ཏིང་གྲོང་ཚོ་ནི་འབྲོག་ལས་རྐྱང་པའི་གྲོང་ཚོ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་གའི་མང་ཚོགས་རྣམས་བྱང་ཐང་དུ་གནས་ཀྱང་སོ་སོའི་སྒོ་རྩ་ནས་ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་སོས་པ་ཉོ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

“ཐག་རིང་ལ་ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་ཉོ་བར་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་མི་འདུག མི་སེར་ཚོས་སོ་སོའི་སྒོ་རྩ་ནས་གོང་ཁེ་ལ་བྲོ་བ་ལྡན་པའི་ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་སོས་པ་ཉོ་ཐུབ”ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་སྡེབ་སྐྱེལ་ཐད་འཚོང་ཁང་གིས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་གྲུབ་ཆ་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་ཟས་རིགས་སྣ་གཅིག་ཡིན་པ་དང་འཚོ་བཅུད་མི་སྙོམས་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དང་སྦྲགས། མང་ཚོགས་ཀྱིས་སྔོ་ཚལ་ཟ་མི་ཐུབ་པ་ནས་ཟ་ཐུབ་པ་དང་། དེ་ནས་སྔོ་ཚལ་ཡག་པོ་ཟ་ཐུབ་པར་བྱས་ཏེ་དམངས་ཕན་དམངས་བདེའི“མཐའ་མའི་འགག་གནད”བསལ་ཡོད་ཅེས་མར་ཡོ་ཤང་གི་ཤང་ཀྲང་ཡེ་ཅན་ཝུན་གྱིས་བཤད།

སྟབས་བདེའི་ཉོ་སྒྲུབ་ཆ་རྐྱེན་ནི་ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གི་ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་སྡེབ་སྐྱེལ་ཐད་འཚོང་ས་ཚིགས་བཙུགས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད།

2015ལོར་ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་མཁོ་འདོན་འགན་ལེན་དང་རིན་གོང་བརྟན་པོ་ཡོང་བའི་རྩ་དོན་གཞིར་བཟུང་། ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་8དུ་དམངས་ཕན་སྡེབ་ཚོང་ཁང་བཙུགས་ཏེ་ཆང་རག་དང་། བཏུང་བྱ། རྩམ་པ། མར་སོགས་ཉེར་མཁོའི་དངོས་རྫས་གཅིག་གྱུར་ཐོག་སྡེབ་སྐྱེལ་བྱས་པས་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ཉོ་སྒྲུབ་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་ཤུགས་ཆེན་བཏང་ཡོད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག མཉམ་ལས་ཁང་གིས་ཁེ་ཆུང་བྲིན་མང་གི་སྲིད་ཇུས་ལག་ལེན་བསྟར་བས་ལོ་ལྟར་མང་ཚོགས་ལ་ཕན་པ་སྒོར་ཁྲི་300ཐོབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

མིག་སྔར། ཤན་རྩ་རྫོང་དུ་ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་སྡེབ་སྐྱེལ་ཐད་ཚོང་ས་ཚིགས་44བཙུགས་པ་དེ་སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོར་ཁྱབ་ཚད་68%ཟིན་ནས་ཤང(གྲོང་རྡལ)དང་གྲོང་ཚོ(གྲོང་ལྷན)ཚང་མར་ཁྱབ་ཡོད་པ་རེད། རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ལས་མི་མི་ཐེངས་26ལ་གསོ་སྦྱོང་བྱས་པ་དང་ལས་ཞུགས་ལས་གནས་44མཁོ་འདོན་བྱས་པ་རེད།

ཚོང་དོན་ལྟེ་གནས་མཚོན་རྟགས་གསར་པར་གྱུར་པ།

ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་ཚོང་དོན་ལྟེ་གནས་དེ་ཉིད་རྫོང་གྲོང་གི་ས་ཆ་ཡག་ཤོས་སུ་གནས་པ་དང་དེ་ནི་རྫོང་གི་ཚོང་དོན་ཕྱོགས་བསྡུས་ཁུལ་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་དང་། ཐོག་སོ་གསུམ་ལྡན་གྱི་ཁྲོམ་རའི་ཐོག་བརྩེགས་ཁང་ཆེན་དེ་མངོན་གསལ་ཧ་ཅང་དོད་པོ་ཡོད་པས་ཤན་རྩ་རྫོང་གྲོང་གི་མཚོན་རྟགས་སྐྲུན་དངོས་ཤིག་རེད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་ནང་གནས་སྒུལ་ཤུགས་ཟམ་མི་ཆད་པར་འཕེལ་བར་བྱས་ཏེ་ཐོན་ཁུངས་བསྡུ་སྒྲིལ་དང་། སྒྱུར་བཀོད་རིམ་སྤོར། ལས་སྒོའི་མཉམ་ལས་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་བརྒྱུད་སྣ་མང་ཅན་གྱི་གཉེར་སྐྱོང་དངོས་ཚན་དང་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཞབས་ཞུའི་ལས་སྟེགས་འཚོལ་ཞིབ་ཧུར་ཐག་བྱས་ཡོད།

ཚོང་དོན་ལྟེ་གནས་ཀྱིས་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གི་ད་ཡོད་ཐོན་ཁུངས་ལ་བརྟེན་ནས་ཉེར་མཁོའི་བརྒྱ་ཟོག་དང་། ཁྱིམ་སྤྱོད་གློག་ཆས་དང་ཁྱིམ་ཆས། ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་བྲིན་ཚོང་། ཤིང་འབྲས་དང་སྔོ་ཚལ་སྡེབ་སྐྱེལ་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ལས་སྒོ་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་གཉེར་སྐྱོང་ཞབས་ཞུའི་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་རྒྱ་ཆེར་བཏང་བས་ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ་དང་། གྱོན་ཆས། བཟའ་བཏུང་། སྨན་ཚོང་ཁང་། སྒོ་རྩིས་ཚོང་ཁང་། སྤྲོ་གསེང་རོལ་རྩེད། མཛེས་འཆོས་ཐོན་རྫས། ལྕགས་རིགས་ཡོ་བྱད་སོགས་གཞི་གཅིག་ཏུ་འདུས་པའི་ཚོང་དོན་ཕྱོགས་བསྡུས་ཁུལ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།

ཚོང་དོན་ལྟེ་གནས་སུ་སྐྱོད་སྐབས་དེའི་ནང་གྲོང་ཚོ་རིམ་པའི་མཉམ་ལས་ཁང་གི་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་ཚབ་ཚོང་ཁུལ་དང་། མི་རིགས་ལག་ཤེས་བཟོ་རྩལ་འགྲེམས་ཁུལ། ས་མཐོའི་ནུས་མང་གཡོས་སྦྱོར་གྱི་ཐབ་ཆས་འགྲེམས་ཚོང་ཁུལ་སོགས་བཙུགས་ཡོད་པས་སྣ་ཁ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ལ་སྤུས་ཀ་དག་པའི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་རྫས་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད།

དེ་དང་ཆབས་ཅིག ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་ཞིང་འབྲོག་པར་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ལས་སྟེགས་ཀྱི་ནུས་པ་གང་ལེགས་བཏོན་ནས་གཉེར་སྐྱོང་ཐབས་ལམ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་རྒྱ་ཆེར་བཏང་ཡོད། 2022ལོའི་ཟླ་11པར་རྩམ་པ་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭའི་རྣམ་གྲངས་འགན་གཙང་བླངས་ནས་རྫོང་རིམ་པའི་གསོག་འཇོག་འབྲུ་རིགས་གསོག་ཉར་ལས་དོན་ཐག་གཅོད་ནུས་ལྡན་བྱས་ཏེ་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུན་གཏན་གྱི་འབྲུ་རིགས་དགོས་མཁོ་བསྐངས་ཡོད། 2023ལོའི་ཟླ་3པར་ཤན་རྩ་རྫོང་གི་དབུལ་སྐྱོར་ཐོན་ལས་རྣམ་གྲངས་འགན་གཙང་བླངས་ནས་ཚོང་ཁང་30དང་ཁྲོམ་བཀྱག་34བོགས་མར་བཏང་བ་དེ་དག་ལ་གཙོ་བོ་གྱོན་ཆས་དང་། སྒོ་རྩིས་ཚོང་ཁང་། བཟའ་བཏུང་། སྨན་ཚོང་ཁང་། སྤྲོ་གསེང་རོལ་རྩེད། མཛེས་འཆོས་ཐོན་རྫས། ལྕགས་རིགས་ཡོ་བྱད་སོགས་ཚོང་གཉེར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

“ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཁྲོམ་རའི་ཐོག་བཏོན་པ་དང་འཚོ་བའི་མཁོ་ཆས་གྲོང་ཚོ་དང་དུད་ཚང་དུ་མཁོ་འདོན་བྱས་པ”ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་དངོས་ཟོག་ཕྱོགས་གཉིས་ལ་སྐྱེལ་འདྲེན་ཤར་བགྲོད་ཐུབ་པ་དང་། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཉིན་བཞིན་སྣ་མང་ཅན་དུ་གྱུར་པའི་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་བ། ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་འབབ་འཕར་ལས་ཞུགས་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་པ་སོགས་ལ་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

བཤམས་སྟོན་ཁང་ལས་དམངས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་མངོན་པ།

བལ་དང་། ཇ་བག་ཆུང་། ཧྲང་ཧའེ་རྟགས་ཅན་གྱི་རྐང་འཁོར། འབྲུ་རིགས་སྤ་སེ། སྒྲ་བསྡུ་འཕྲུལ་འཁོར། ཞུའེ་ཧྭ་རྟགས་ཅན་གྱི་ཤ་གསོས། འོད་ཟེར་རྟགས་ཅན་གྱི་སོ་སྨན། པེ་ཅིང་གི་ཐམ་མཚལ་སོགས་ཚད་ལྡན་ཡིག་ཆ་དང་དངོས་པོ་དག་ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་ལོ་རབས་ཀྱི་ཉམས་འགྱུར་ཟབ་མོ་ལྡན་པའི་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་པ་ལས་འདས་ཟིན་པའི་ལོ་ཟླ་གསར་འགོད་པའི་མིག་ལམ་དུ་འཆར་ནས་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་བོད་ལྗོངས་གསར་པ་དབྱར་མཚོ་རྒྱས་པ་ལྟར་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རིམ་བཅས་མྱོང་ཚོར་ཐུབ་ཡོད།

རྐང་འཁོར་ནས་སྦག་སྦག་དང་རླངས་འཁོར་བར་དང་། ཡང་ལ་ནས་སྣུམ་བཞུ་དང་གློག་སྒྲོན་བར། སྒྲ་བསྡུ་འཕྲུལ་འཁོར་ནས་བརྙན་འཕྲིན་དང་གློག་ཀླད་བར་བོད་བྱང་ཐང་གི་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཟས་གོས་སྡོད་གསུམ་ལ་གནམ་ས་བླ་འོག་ཏུ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ཡོད། དེའི་ཁྲོད་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་ནི་འཚོ་བའི་སྤུས་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་སོང་བ་དེ་ཡིན་པ་དང་མི་འགྱུར་བ་ནི་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་དམངས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་དེ་རེད།

མིག་སྔར་ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་རྫོང་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་དང་ཤང་གྲོང་ཡན་ལག་ཁང་8བཙུགས་ཡོད་ཅིང་། ད་ལྟ་ལས་ཐོག་ལས་བཟོ་17ཡོད་པ་དང་། རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ལས་ཞུགས་ལས་གནས་109ཐག་གཅོད་བྱས་པ། ལས་ཞུགས་མི་གྲངས་135ཟིན་ཡོད། 2022ལོའི་ལོ་མཇུག་གི་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་595ཟིན་པ་དང་ཁེ་སྤོགས་སྒོར་ཁྲི་32ཟིན་ཡོད་པ་རེད།

ཤན་རྩ་རྫོང་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རེན་དབང་གྲགས་ཀྱིས། མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གིས་མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་གི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་པའི་ཐབས་ཇུས་བཀོད་སྒྲིག་ལྟར“ཞིང་གསུམ”ལས་དོན་གྱི་སྤྱི་ཡོངས་ལ་གཞི་ཚུགས་པ་དང་། མཁོ་ཚོང་མཉམ་ལས་ཁང་གི་ཁྲོམ་རའི་སྟོང་ཆ་གསབ་པའི་ནུས་པ་གང་ལེགས་འདོན་པ། གཉེར་སྐྱོང་ཞབས་ཞུའི་མ་ལག་འཛུགས་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ། རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྡེབ་སྐྱེལ་འཁོར་རྒྱུག་ལམ་སྲོལ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ། རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་མཁོ་ཆས་མཁོ་སྤྲོད་འགན་ལེན་དང་རིན་གོང་བརྟན་པོ་ཡོང་བའི་ལས་དོན་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་ཡག་པོ་སྒྲུབ་པ། ཞབས་ཞུའི་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྣུར་སྲིང་བྱེད་པ། རྒྱ་ཆེའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྣ་མང་ཅན་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྔར་བས་སྐོང་བ། ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བའི་མ་གནས་དམའ་རུ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ནས། གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བར་རམ་འདེགས་བྱ་ཆེད་མཁོ་ཚོང་གི་སྟོབས་ཤུགས་སྐྱེས་སུ་འབུལ་གྱི་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་རེད།