བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་སློབ་གསོ་སྤེལ་ཚུན་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་ཀྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་སློབ་གསོའི་སྐོར་སྐྱོད་མཛུབ་ཁྲིད་ཚོགས་ཆུང་བརྒྱད་པས་ཚན་པ་བརྒྱད་ལ“དགོངས་དོན་ལག་ལེན་བསྟར་ནས་དམངས་ལ་བདེ་སྐྱིད་བསྐྲུན་པའི”དམིགས་ཚད་དོན་འཁྱོལ་ནན་ཏན་བྱེད་པར་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་ནན་པོ་བྱས་ཏེ། མང་ཚོགས་ཉེ་འགྲམ་གྱི་བྱ་བ་ཆུང་ཙག་རང་ཉིད་ཀྱི་དོན་ཆེན་ལ་བརྩིས་ནས་དམ་འཛིན་བྱེད་པ་དང་། ལས་དོན་མཐའ་དག་དམངས་འཚོ་ལེགས་སུ་གཏོང་བར་ཤུགས་རྒྱག་པ། ལས་དོན་མཐའ་དག་མང་ཚོགས་ཀྱི་བློ་ལ་བབ་མིན་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་གཞིར་འཛིན་པ། དམངས་འཚོར་ཕན་པ་དང་། དམངས་སེམས་དྲོས་པ། དམངས་འདུན་སྒྲུབ་པ་བཅས་ཀྱི་ལས་དོན་དམངས་ཀྱི་སེམས་ལ་ཟུག་པར་བྱས་པ་ལས་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བྱ་གཞི་70ཡི་ནང་དམངས་འཚོ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་རིགས་37ཡོད་པ་དང་། གནད་དོན་66ལ་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་པའི་ཁྲོད་དམངས་འཚོ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་རིགས་33ཡོད་ཅིང་། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས“བདེ་འཇགས་དང་། སྡོད་མལ། འབྱོར་ཕྱུག མཛེས་སྡུག”བཅས་ཀྱི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབས་པས་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་དང་། སྐྱིད་སྣང་། བདེ་སྣང་བཅས་དངོས་འབྲེལ་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།

“བདེ་འཇགས”ལ་དམིགས་ནས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་བདེ་འཇགས་དང་ཞི་མཐུན་གྱི་ཁོར་ཡུག་ཧུར་ཐག་བཏོད་པ། མི་དམངས་གོང་དུ་བཀུར་བ་དང་ཚེ་སྲོག་གོང་དུ་བཀུར་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་ལྗོངས་འཕྲལ་སྡོམ་དོ་དམ་ཐིང་གིས་བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་འགན་འཁྲི་གསུམ་དོན་འཁྱོལ་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཏེ། “ས་ཡོམ་རིམ་པ་མཐོ་བ་དང་། གནོད་འཚེའི་རིགས་མང་བ། གཞི་ཁྱོན་ཆེ་བ”བཅས་ཀྱི་ཡོམ་འགོག་གེགས་སེལ་ཕྱོགས་བསྡུས་དངོས་འཐབ་ཀྱི་ནང་སྦྱོང་ཐེངས་དང་པོ་བྱས་པ་དང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གཞུང་གི་འགོ་ཁྲིད་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་དང་གནོད་འཚེ་སྔོན་འགོག་དང་ཉུང་གཏོང་དང་གེགས་སྐྱོབ་ཀྱི་འགན་འཁྲིའི་ལས་འགན་ཐད་ཀྱི“གསལ་ཐོ་གཉིས”ཐོག་མར་བཟོས་པ། མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་འཕྲལ་སྡོམ་གེགས་སེལ་དངོས་ཟོག་ཐད་ཀར་གྲབས་གསོག་སྔོན་འཇོག་ཐེངས་དང་པོ་བྱས་པ་དང་འབྲེལ། གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་16གི་ལས་འགན་ཁག་45གཙོ་གནད་དུ་བྱས་པའི་ཆེད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་ཀྱང་བྱས་པ་རེད། གཞུང་ལམ་ཤར་གཏོང་འགན་སྲུང་གིས་ཕན་ཚུན་འཆམ་མཐུན་ཡོང་བ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། ལྗོངས་འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་ཐིང་གིས“འགག་སྒྲོལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ཆེན་པོ་བཅུ”ལག་བསྟར་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ནས་བོད་ཀྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་ལས་འགན་ཡག་པོ་སྒྲུབ་པ་དང་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས“འཛུགས་གཏོད་བཞིའི”གདོང་ལེན་ཡག་པོ་བྱས་ནས། ཀྲུང་དབྱང་གི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་410.35དོན་འཁྱོལ་བྱས་པས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་གྱི་ཀྲུང་དབྱང་གི་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་750དོན་འཁྱོལ་འཆར་གཞིའི་ཕྱེད་ཀ་ཡན་ཟིན་ཡོད། འཛུགས་སྐྲུན་དང་དོ་དམ་གལ་ཆེ་མཉམ་འཛིན་དང་བདེ་འཇགས་ཨང་དང་པོར་འཇོག་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། ལྗོངས་ཆུ་བེད་ཐིང་གིས་ཁྱོན་མ་དངུལ་འཇོག་ཚད་སྒོར་དུང་ཕྱུར་22.97ཟིན་པའི་ཕུ་མདོ་ཆུ་འདྲེན་ལས་གྲྭའི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་ལ་ཆེད་དོན་བརྟག་ཞིབ་བྱས་པ་དང་འབྲེལ་ཕྱོགས་བདུན་ཐད་ཀྱི་གནད་དོན་མཐུན་སྦྱོར་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དང་། ལས་གྲྭ་དེ་ཟླ་6ཚེས་30ཉིན་དངོས་སུ་ལས་འགོ་འཛུགས་རྒྱུར་བདེ་བླག་ངང་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་བསྐྲུན་ཟིན་རྗེས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁུལ་དང་ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་ལ་སྤུས་ལེགས་ཀྱི་འཐུང་ཆུའི་ཆུ་འགོ་མཁོ་འདོན་ཐུབ་པ་དང་ཆབས་ཅིག མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་6.23བཏང་སྟེ་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཆུ་མཁོ་འདོན་ལས་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཐུང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་རེད།

“སྡོད་མལ”ལ་དམིགས་ནས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྡོད་མལ་ལ་འཚམ་པའི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཁྱིམ་གཞིས་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ། “སྡོད་སའི་ཁང་པ་ཡོད་པ”ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ལྗོངས་སྡོད་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ཐིང་གིས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཡོང་འབབ་དམའ་བའི་ཚོགས་སྤྱིའི་སྡོད་ཁང་གི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་གནད་དོན་ལ་དམིགས་ནས། ཁུལ་ཆུང་རྙིང་པ་45སྒྱུར་བཀོད་དང་འགན་ལེན་རང་བཞིན་གྱི་བདེ་སྡོད་རྣམ་གྲངས་50ཡི་སྡོད་ཁང་21896ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། དུད་ཚང་2865ཡི་མི་4812ལ་བོགས་གཏོང་ཁ་གསབ་སྤྲད་པ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་རང་སྐྲུན་ཁང་པ་240ལ་བདེ་འཇགས་གྲལ་བཤེར་བཅས་བྱས་ནས་མང་ཚོགས་ལ་སྡོད་ཁང་གི་འགན་ལེན་ཧུར་ཐག་བྱས་པ་རེད། “སྡོད་ས་དེ་བས་སྡོད་མལ་ལ་འཚམ་པར་བྱེད་པ”ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ལྗོངས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཅུས་ཀྱིས་ཀྲེ་ཅང་གི“སྟོང་ཁྲིའི་འདུ་འགོད”ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ཉམས་མྱོང་ལ་སློབ་སྦྱོང་ནན་ཏན་དང་དཔྱད་གཞིར་གང་ལེགས་བཟུང་ནས། ས་ཁུལ་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་གིས་ཞིང་འབྲོག་པའི་རྣམ་པ་གསར་པ་གཏོད་པའི་བྱ་སྤྱོད་དེ་གྲོང་གསེབ་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་། གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་རམ་འདེགས། གྲོང་གསེབ་བཅོས་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་བཅས་ཀྱི་དམ་འཛིན་བྱ་གཞི་གལ་ཆེན་དུ་འགྱུར་རྒྱུར་མཛུབ་ཁྲིད་བྱས་ནས། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྫོང་4དང་གྲོང་ཚོ་ཨུ་ལྷན་1308ལ་ཞིང་འབྲོག་པའི་རྣམ་པ་གསར་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི“སྐར་མའི་ལམ་ལུགས”དང“མིང་ཐོ་དམར་ནག”གི་ཚོད་ལྟ་བྱ་ཡུལ་བཙུགས་ཏེ་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མི་འཚོ་སྡོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་ནུས་ལྡན་བཏང་བ་རེད།

“འབྱོར་ཕྱུག”ལ་དམིགས་ནས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་དམངས་ཕྱུག་འབབ་འཕར་གྱི་ཐབས་ལམ་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ། ཚན་པ་ཁག་གིས་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྣང་ཆེན་གྱིས་ཞིང་འབྲོག་པར་འབབ་འཕར་ཡོང་བར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ནས་ཆ་རྐྱེན་འཛོམས་པའི་ཞིང་འབྲོག་པའི་ཨར་སྐྲུན་རུ་ཁག་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ལམ་བཟོ་ཟམ་རྒྱག་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཞུགས་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་ཧུར་ཐག་བྱས་ཡོད། ལྗོངས་སྡོད་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ཐིང་གིས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་རྡོ་བཟོ་བ་དང་ཞལ་དཔོན་800ལྷག་ཙམ་གསོ་སྦྱོང་བྱས་ནས་ཚད་གཞི་ལོན་པ་རེད། གསོ་སྦྱོང་ལ་ཞུགས་པ་དང་འབྲེལ་ཨར་སྐྲུན་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི“ལག་རྩལ་ཆེ་མོ་བརྒྱད”ཀྱི་ཡིག་རྒྱུགས་ཐོབ་ཐང་རག་པའི་ཞིང་འབྲོག་པ་1800ལྷག་ཙམ་ཟིན་ཡོད། ལྗོངས་འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་ཐིང་གིས་གཞུང་ལམ་འགྲིམ་འགྲུལ་རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་བརྒྱུད་ཞིང་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་736ལས་ཞུགས་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་དང་། ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ལ་རོགས་ལས་རུ་ཁག་113འཛུགས་རྒྱུར་མཛུབ་ཁྲིད་བྱས་ཤིང་། མི་1364ལས་ཀར་བསྡུས་པ་དང་། རྣམ་གྲངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ལས་ཞུགས་ཐུབ་རྒྱུར་སྐུལ་ཁྲིད་ཧུར་ཐག་བྱས་པ་རེད། ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྣང་ཆེན་བྱས་ནས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་འབབ་འཕར་ཡོང་བར་བྱས་ཏེ་ལྗོངས་ཞིང་ལས་དང་གྲོང་གསེབ་ཐིང་དང་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཅུས་ཀྱིས་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཐག་ཉེ་སར་ལས་ཞུགས་བརྟན་པོ་ཡོང་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཡོད།

“མཛེས་སྡུག”ལ་དམིགས་ནས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་མཛེས་སྡུག་དང་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་ཧུར་ཐག་བརྒྱབ་པ། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་རྒྱ་ཁྱབ་ངང་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་དང་། ལྗོངས་ཡུལ་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་ཐིང་གིས་ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས་ཡུལ་སྐོར་རིག་གནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲེམས་ཚོགས་སྐབས་ལྔ་པ་གཉེར་རོགས་བྱས་པ་དང་། ཡུལ་སྐོར་ཁེ་ལས་300ལྷག་ཙམ་གྱི་འཐུས་མི་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས“མེས་རྒྱལ། བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས”གཅིག་སྡུད་འོས་སྦྱོར་ཚོགས་འདུ་སྐབས་དང་པོར་ཞུགས་ཤིང་། ཡུལ་སྐོར་ཁྲོམ་རའི་རྗེས་འདེད་བྲིན་ཚོང་དང་བཙན་ཉོ་བཙན་ཚོང་གི་ཟང་ཟིང་རྣམ་པར་ཆེད་དོན་བཅོས་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་ཤུགས་ཆེན་བཏང་བས། བོད་དུ་ཡུལ་སྐོར་དུ་ཡོང་མཁན་བརྟན་པོའི་ངང་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་དེ་བས་མཛེས་སུ་ཕྱིན་ཡོད། རི་བོ་སྔོ་ཞིང་ཆུ་མོ་དྭངས་བའི་ལས་དོན་རྒྱུན་མཐུད་ཡག་པོ་སྒྲུབ་ཆེད་ལྗོངས་ཆུ་བེད་ཐིང་གིས་ཆུ་དཔོན་དང་མཚོ་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དོན་འཁྱོལ་ནན་ཏན་བྱས་ནས་གཙང་པོ་དང་མཚོ་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་ཐད“མིང་གྲགས་ཡོད་པ་དང་འགན་འཁྲི་ཡོད་པ”དང“ནུས་པ་ལྡན་པ་དང་ཕན་འབྲས་ལྡན་པ”བྱས་ཡོད། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གྲོང་གསེབ་དེ་བས་ཡག་པོ་སྐྲུན་ཆེད། ལྗོངས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཅུས་ཀྱིས་སྡོད་མལ་དང་ལས་སྒྲུབ་ལ་འཚམ་པའི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གྲོང་ཚོ་220བསྐྲུན་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་། དུད་ཚང་ཁྲི་2.5ཡི་གསང་སྤྱོད་གསར་བརྗེ་ལེགས་སྒྲུབ་བྱས་པ་དང་མི་ཕྱུགས་ལོགས་དབྱེའི་རྣམ་གྲངས་ཁྲི་3.48ལེགས་སྒྲུབ་བྱས་པ་རེད།