མཚོ་སྔོན་དུ་རིམ་ཁག་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མིང་གཞུང་རྣམ་གྲངས་2904ཟིན་པའི་ནང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོཌ་སློབ་གསོ་ཚན་རིག་རིག་གནས་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་མིའི་རིགས་ཀྱི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་མིང་གཞུང་རྣམ་གྲངས་6དང་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་གྲངས་88ཡོད།

ཟླ་6ཚེས་21ཉིན། ཟི་ལིང་དགོང་དྲོའི་ཚགས་པར་ཐོག《མཚོ་སྔོན་རྨོ་བོ་ལགས་ཀྱི་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག》ཅེས་པའི་བརྙན་ཐུང་ཞིག་བཏང་ཞིང་། སྤྱིར་བཏང་གི་རས་ལྷེབ་ཅིག་ཡིན་ཡང་རྨོ་བོ་ལགས་ཚོའི་ལག་སོར་ཡང་མོའི་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ཧ་ཅང་གསོན་ཉམས་དོད་པོར་གྱུར། དྲ་གྲོགས་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྔོན་ཆད་ཀྱི་ལག་རྩལ་རྙིང་པ་ད་ཆ་སླར་ཡང་སྐད་གྲགས་ཆོད་སོང་ཞེས་བཤད།

ཉིན་འདི་དག་རིང་། ཟི་ལིང་གི་ཁྲོམ་གཞུང་གང་སར་མཚོ་སྔོན་རྨོ་བོ་ལགས་ཚོ་མཐོང་ཐུབ། ཁོང་ཚོས་ཁྲ་ཁྲ་སིལ་སིལ་གྱི་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་སྙིང་རྗེ་མོ་མང་པོ་ཞིག་ཁྱེར་ནས་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་བསྐྱོད་པ་དེ་དབྱར་གྱི་གནས་མཆོག་ཟི་ལིང་གི་མཛེས་ལྗོངས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཞིང་། དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་ཀྱང་ཚང་མས་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱེད་པའི་ལྔ་པའི་ཚེས་ལྔའི“དུས་ཚིགས་ཐོན་རྫས”ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

ལོ་78ལ་སླེབས་པའི་རྨོ་བོ་ཀུའོ་ཡུའེ་ཅུས་ཧྭ་དང་ཁྲེན་ཀྲན་ཧྭ། ལོ་72ལ་སླེབས་པའི་རྨོ་བོ་ཚུའེ་ཞིའུ་ཁྲེན་བཅས་ཀྱིས་བཟོས་པའི“ལོ་སྐོར་བཅུ་གཉིས”ཅན་གྱི་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་སོགས་ལ་གྲོང་མི་ཚོའི་དགའ་བསུ་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཡོད། དྲ་གྲོགས་ཁ་ཤས་ཀྱིས“འདི་ནི་མཚོ་སྔོན་གྱི་མི་རབས་ཤིག་གི་དྲན་ཤེས་ཡིན”ཞེས་བཤད།

བཟོ་དབྱིབས་མི་འདྲ་བའི་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་མང་པོ་ལས་ལྔ་པའི་ཚེས་ལྔའི་དུས་ཆེན་གྱི་རྣམ་པ་ཟབ་མོ་མངོན་ཞིང་། མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་བྲོ་བ་སླར་ཡང་མྱོང་ཐུབ་སོང་ཞེས་བཤད།

སྟོང་སྐོར་རྫོང་སྟོང་སྐོར་གནའ་གྲོང་གི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ཡོད་པའི་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་ཁྲོམ་གཞུང་གིས་གསར་འགོད་པར་བག་ཆགས་ཟབ་མོ་བཞག་ཡོད་པ་སྟེ། མཚོ་སྔོན་རྨོ་བོ་ལགས་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བས་སྤོས་ཀྱི་དྲི་ཞིམ་འཐུལ་བའི་སྤོས་ཁུག་དམར་པོ་དང་། སེར་པོ། སྔོན་པོ། ལྗང་ཁུ་སོགས་དབྱིབས་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཚོང་གི་ཡོད་པ་རེད། ས་གནས་དེ་གའི་མཁས་དབང་ཞིག་གིས། ཧ་ལམ་སྟོང་སྐོར་གྱི་བུད་མེད་ཚང་མས་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་བཟོ་ཤེས། དེ་དག་བཟོ་དབྱིབས་མཛེས་ལ་བབ་ཆགས་ཤིང་གདོད་མའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པས་སྟོང་སྐོར་དུ་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་པ་རེད་ཅེས་བརྗོད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག རྨ་ཙོང་འཚེམ་དྲུབ་ལ་ས་ཁོངས་ཀྱི་མངོན་གསལ་དོད་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད། 2009ལོར་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁག་གསུམ་པའི་མིང་གཞུང་ལ་བཅུག་པ་དང་། དེའི་ལོ་རྒྱུས་གཏམ་རྒྱུད་དང་། ལྷ་སྒྲུང་། སྲོག་ཆགས། མེ་ཏོག འདབ་ཆགས། ཉ། འཚོ་བ་དངོས་མཚོན་ཟིན་ཐོ་སོགས་ནང་དོན་དུ་བྱས་ཏེ་རྩེར་སོན་གྱི་འཚེམ་དྲུབ་ལག་རྩལ་མངོན་པའི་སྟོང་སྐོར་གྱི་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་ནི་རྨ་ཙོང་འཚེམ་དྲུབ་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ཐོན་རྫས་ཤིག་རེད། 2015ལོར་རྨ་ཙོང་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མིང་གཞུང་ནང་བཅུག་པ་རེད།

གནའ་བོའི་དམངས་སྲོལ་གྱི་དངོས་རྫས་ཤིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས། དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་ལས་ངལ་རྩོལ་མི་དམངས་ཀྱི་གེགས་བར་སེལ་བ་དང་སྨོན་ལམ་འདེབས་པའི་བབ་ཆགས་པའི་བསམ་འདུན་མཚོན་ནས་ས་ཆ་དེ་གར་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་སྔོན་དུ་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བཟོ་རྩལ་ཐོན་རྫས་བཟོ་མཁན་མང་པོ་ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་། ལོ་མང་དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་བཟོ་མྱོང་བའི་རྨོ་བོ་ཀུའོ་གཡོད་ཅུས་ཧྭ་ཡིས། དྲི་ཞིམ་སྤོས་ཁུག་ནི་ལག་ཤེས་ཤིག་རེད། ད་ལྟའི་གཞོན་ནུ་ཚོས་དེ་བཟོ་འདོད་བྱེད་ཀྱི་མེད། རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ཟེར་ན་དེ་བཟོ་བར་ངང་རྒྱུད་རིང་པོས་ཁབ་སྐུད་རེ་རེ་བཞིན་འཚེམ་དགོས་པས་རེད་ཅེས་བཤད།

ད་ཆ་དཔྱིད་གསར་དུས་ཆེན་དང་། དང་པོའི་བཅོ་ལྔའི་དུས་ཆེན། ལྔ་པའི་ཚེས་ལྔའི་དུས་ཆེན་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་དུས་ཆེན་ནི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་དང་དམངས་སྲོལ་ལག་རྩལ་ཐོན་རྫས་ཀྱི་བཀྲག་མདངས་ངོམ་སའི་སྟེགས་བུ་ཞིག་ཏུ་སླར་ཡང་གྱུར་ཡོད། དེའི་ཤུགས་ལས་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་རིམ་པ་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་མངོན་པ་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་རྙིང་པ་དང་འགྱུར་ལྡོག་གསར་པ་འོ་ཆུ་བཞིན་འདྲེས་པའི་འགྱུར་ལྡོག་འགྲོ་ཚུལ་མངོན་ལ། དེང་རབས་པས་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བའང་མཚོན་ཡོད། ལྔ་པའི་ཚེས་ལྔའི་སྲོལ་རྒྱུན་དམངས་སྲོལ་ལ་དེང་རབས་ཀྱི་གཞི་རྒྱུ་དང་ས་ཁོངས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མཉམ་འདྲེས་ཐུབ་ནས་བཀྲག་མདངས་འཚེར་ས་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་རྒྱུ་རེད།

2006ལོ་ནས་བཟུང་། མཚོ་སྔོན་གྱིས་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ཁག་335སྔ་རྗེས་སུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཁག་ཐེངས་6བྱས་པ་དང་། རིམ་ཁག་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མིང་གཞུང་རྣམ་གྲངས་2904ཟིན་པའི་ནང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སློབ་གསོ་ཚན་རིག་རིག་གནས་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་མིའི་རིགས་ཀྱི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་མིང་གཞུང་རྣམ་གྲངས་6དང་། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་གྲངས་88ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ཞིང་ཆེན་དང་། གྲོང་ཁྱེར། རྫོང་བཅས་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཀྱང་མང་པོ་ཡོད།

དེ་དག་ཁྲོད་ཀྱི་མང་པོ་ཞིག་སྔར་བཞིན་སྔོག་འདོན་བྱ་རྒྱུར་ལུས་ཡོད། སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གཅེས་སྤྲས་དང་བརྩི་འཇོག་བྱེད་པའི་བསམ་པ་བཅངས་ཏེ་ལག་རྩལ་དང་གསར་གཏོད་ལ་བརྟེན་ནས་སྲོལ་རྒྱུན་ལག་ཤེས་བཟོ་རྩལ་ལ་ནུས་པ་སྦྱིན་ཚེ་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་ངེས་རེད།

（མཚོ་སྔོན་གསར་འགྱུར་དྲ་བའི་ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་གཞིར་བཟུང）