བོད་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་སྨན་ཁང་དུ་རིམ་གསུམ་དང་རིམ་བཞིའི་གཤག་བཅོས་བྱེད་ཚད་56%ཟིན་པ་དང་། ཤིན་ཅང་གི་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་སྨན་ཁང་8ལ་གཙོ་གནད་ཆེད་ཚན་ཁག་གཅིག“མེད་པ་ནས་ཡོད་པ”དང“ཡོད་པ་ནས་ལེགས་པའི”བར་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ནས་སྔར་ཡོད་ཀྱི་ཚབས་ཆེན་དང་ནད་ལྕིའི་རིགས་332རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་སྨན་བཅོས་ཐུབ་པ་ལ་སོགས་ཚེས་26ཉིན་རྒྱལ་ཁབ་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་ཨུ་ལྷན་གྱི་གསར་འགྱུར་ཡོངས་བསྒྲགས་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ཆ་འཕྲིན་སྤེལ་བ་ལས། “ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”རོགས་སྐྱོར་ལས་དོན་ལག་བསྟར་བྱས་ཚུན། བོད་ལྗོངས་དང་ཤིན་ཅང་ས་ཁུལ་གྱི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་རྒྱུན་མཐུད་ངང་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་། ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་དེ་བས་བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པ་དང་གནད་སྨིན་བྱུང་བ། སྨན་ཁང་གི་དོ་དམ་མ་ལག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཐུས་ཚང་དུ་སོང་བ་བཅས་བྱུང་སྟེ་ས་གནས་དེ་གའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་ཐང་ཐོབ་སྣང་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་མངོན་པ་རེད།

སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”བོད་སྐྱོར་དང་ཤིན་སྐྱོར་ནི་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་ཐབས་ཇུས་བཀོད་སྒྲིག་ལྟར་ཀྲུང་དབྱང་རྩ་འཛུགས་པུས་འགོ་ཁྲིད་པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་ཨུ་ལྷན་གྱིས་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་ལག་ལེན་བསྟར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པའི་འདུ་འགོད་ཅིག་རེད།

“མིག་སྔར་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་གྱི་ས་ཁུལ་དང་གྲོང་ཁྱེར་རིམ་པ་ཡན་གྱི་སྨན་ཁང་16ཚང་མར་རིམ་གསུམ་སྨན་ཁང་བསྐྲུན་པའི་ནང་ཀ་པ་རིམ་པ་གསུམ་པའི་སྨན་ཁང་15བཙུགས་ནས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་དང་དོ་དམ་ཆུ་ཚད་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་པ་མ་ཟད། ཏོག་གསར་གློ་ཚད་རིམས་ནད་སྨན་བཅོས་དང་རྒྱུན་གཏན་གྱི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་དགོས་མཁོ་སྐོང་རྒྱུར་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་བཏིང་ཡོད”ཅེས་རྒྱལ་ཁབ་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་ཨུ་ལྷན་སྨན་དོན་དང་སྨན་རྫས་དོ་དམ་ཅུས་ཀྱི་ཅུས་ཀྲང་གཞོན་པ་ལི་ཏ་ཁྲོན་གྱིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས། ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། 2021ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་བོད་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་སྨན་ཁང་དུ་རིམ་པ་གསུམ་པ་དང་བཞི་པའི་གཤག་བཅོས་བྱེད་ཚད་56%ཟིན་པ་དང་། ཚབས་ཆེན་དང་ནད་ལྕིའི་རིགས་ཀྱི་ནད་པ་མྱུར་སྐྱོབ་ཐུབ་ཚད་89%ཟིན་ནས་ནད་ཆེན་རིགས་419རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་སྨན་བཅོས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

ཤིན་ཅང་གི་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་སྨན་ཁང་8ལ་གཙོ་གནད་ཆེད་ཚན་ཁག་གཅིག“མེད་པ་ནས་ཡོད་པ”དང“ཡོད་པ་ནས་ལེགས་སུ་འགྲོ་བའི”བར་འགྱུར་ལྡོག་ཕྱིན་ནས་ནད་གཞི་ལྕི་རིགས་དང་ཚབས་ཆེན་རིགས་332རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་སྨན་བཅོས་ཐུབ་པ་དང་རྒྱུན་མཐོང་ནད་གཞི་རིགས་1914ས་ཁུལ་དང་། ཀྲོའུ། གྲོང་ཁྱེར་བཅས་ནས་སྨན་བཅོས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

ལི་ཏ་ཁྲོན་གྱིས། སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”བོད་སྐྱོར་དང་ཤིན་སྐྱོར་བྱས་ཚུན་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་2500ལྷག་ཙམ་མངགས་ནས་བོད་དང་ཤིན་ཅང་ལ་སྨན་བཅོས་ཚོགས་པ་ཆིག་སྟོང་ལྷག་ཙམ་དང་སྨན་དོན་མི་སྣ་5800ལྷག་ཙམ་ལ་རོགས་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་རིམ་པ་མི་འདྲ་བའི་སྨན་བཅོས་རྐང་འཛིན་པ་ཁྲི་1ལྷག་ཙམ་གནད་སྨིན་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ཡོད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཕུལ་བྱུང་གི་དོ་དམ་མི་སྣ་དང་དེ་བཞིན་སྔོན་ཐོན་གྱི་དོ་དམ་འདུ་ཤེས་ནང་འདྲེན་བྱས་ནས་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་སྨན་ཁང་གི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་དང་དོ་དམ་ཆུ་ཚད་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་པ་རེད།

རོགས་སྐྱོར་བྱེད་རིང་སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”བོད་སྐྱོར་དང་ཤིན་སྐྱོར་ལས་དོན་ཐད“སྨན་ཁང་གིས་ཚན་ཁག་འགན་གཙང་ལེན་པའི”རོགས་སྐྱོར་བྱེད་སྟངས་བཏོན་ནས་ས་གནས་དེ་གའི་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་དམིགས་ཏེ་སྟོབས་ཤུགས་གཅིག་སྡུད་ཀྱིས་སྨན་ཁང་གི་ནད་ཐོག་ཆེད་ཚན་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཡོད།

“ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར་གཅིག་གིས་སྨན་ཁང་གཅིག་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་འགན་འཁུར་བ་དང་འབྲེལ་སྣེ་ཁྲིད་ཚན་པ་གཅིག་གིས་སྤྱི་འགན་འཁུར་བའི‘ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི’རོགས་སྐྱོར་རྨང་གཞིའི་ཐོག་རོགས་སྐྱོར་ཚན་པ་གཅིག་གིས་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་སྨན་ཁང་གི་ཚན་ཁག་གཅིག་གམ་ཡང་ན་ཁོའོ་དང་ཁང་ཁ་ཤས་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུའི་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཏེ་ཞིང་ཆེན་དེའི་སྤུས་ལེགས་སྨན་བཅོས་ཐོན་ཁུངས་གཅིག་སྡུད་བྱས་ཐོག་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་ཁོའོ་དང་ཁང་གི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་རྒྱུན་མཐུད་ངང་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་གི་ཡོད”ཅེས་ལི་ཏ་ཁྲོན་གྱིས་རྒྱང་ཁྲིད་སྨན་བཅོས་དང་། རྒྱང་ཁྲིད་སློབ་ཁྲིད། དེ་བཞིན་དོ་དམ་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི་རྒྱང་ཁྲིད་མཛུབ་ཁྲིད་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་རྒྱ་ཆེར་བཏང་ཡོད་ཅེས་བརྗོད།

སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”བོད་སྐྱོར་དང་ཤིན་སྐྱོར་ལས་དོན་གྱིས“ཚོགས་པས་ཚོགས་པའི་སྣེ་ཁྲིད་པ”དང་། “རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་གྱིས་རྐང་འཛིན་པ་ཁྲིད་པ”“དགེ་རྒན་གྱིས་དགེ་ཕྲུག་ཁྲིད་པ”བཅས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་དེ་ས་གནས་དེ་གར་སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི་དཔུང་ཁག་ཅིག་ཧུར་ཐག་བཏོད་ཡོད།

ཧྲང་ཧའེ་གྲོང་ཁྱེར་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་ཨུ་ལྷན་ཏང་ཙུའུ་ཡི་ཧྲུའུ་ཅི་གཞོན་པ་ཝུན་ཏ་ཞང་གིས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། མི་སྒེར་གྱི་འགན་ལེན་ཐད་སྨན་བཅོས་འགྲོ་གྲོན་ཚང་མ་རྩིས་ཞུ་བྱེད་པ་མ་ཟད། རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པར་མངགས་པའི་སྨན་དོན་མི་སྣའི་ནང་མིར་ཁྱིམ་ཚང་སྨན་པའི་ཞབས་ཞུ་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྨན་དོན་མི་སྣའི་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་མི་ལུས་ཀྱི་ཐོལ་བྱུང་གནས་ཚུལ་ཐོན་རྒྱུ་སྔོན་འགོག་དང་ཁ་གཏད་གཅོག་ཆེད། ཧྲང་ཧའེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་ཆེད་སྒྲུབ་ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་ནས་འཕྲལ་སྡོམ་ཐག་གཅོད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་བཟོས་པ་རེད།

པེ་ཅིང་ཞེ་ཧོ་སྨན་ཁང་གི་ཡོན་ཀྲང་གཞོན་པ་ཧན་ཏིང་གིས་བོད་སྐྱོར་གྱི་སྣེ་ཁྲིད་ཚན་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་པེ་ཅིང་ཞེ་ཧོ་སྨན་ཁང་གིས་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཏེ“མངགས་ཐོ་རྣམ་པའི”བྱེད་སྟངས་སྤྱད་ནས་རིག་ཚན་འཛུགས་སྐྱོང་གཙོ་རྐང་དུ་བྱེད་པ་དང་། “ལས་སྟེགས”ཀྱི་ཁོའོ་དང་ཁང་གི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་རྨང་གཞིར་བྱས་ཏེ་ས་གནས་དེ་གའི་གཙོ་གནད་ཆེད་ཚན་ཁག་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ཡོད་ཅེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས།

“སྨན་བཅོས་བྱ་རྒྱུར་འཚམ་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་ནི་སྔོན་ལ་ནད་དཔྱད་ཁ་གསལ་བྱེད་དགོས་པ་དང་། དེ་ནས་ཕྱོགས་བསྡུས་འདེགས་སྐྱོར་དང་འགན་ལེན་བྱས་ཚེ་གཞི་ནས་སྨན་བཅོས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་དང་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་བྱེད་ཐུབ”ཅེས་ཧན་ཏིང་གིས་བཤད་པ་དང་། པེ་ཅིང་ཞེ་ཧོ་སྨན་ཁང་གིས་ལས་སྟེགས་ཀྱི་ཁོའོ་དང་ཁང་དང་འདེགས་སྐྱོར་རིག་ཚན་མང་པོའི་སྨན་པ་མངགས་པ་དང་། སླར་ཡང་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་བུད་མེད་དང་བུ་བཙའ་ཚན་ཁག་དང་དབང་རྩའི་ཚན་ཁག་སོགས་གཙོ་གནད་ལེགས་ལྡན་རིག་ཚན་གྱི་སྨན་པ་མང་དུ་བཏང་ནས་ས་གནས་དེ་གའི་སྨན་ཁང་གི་གཙོ་གནད་ཆེད་ཚན་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་གསོན་ཤུགས་གསར་པ་བསྣན་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་པ་རེད།

ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། ཚོགས་སྒྲིག་རོགས་སྐྱོར་བྱས་པ་བརྒྱུད་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྨན་ཁང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནད་ཐོག་སྨན་བཅོས་གཙོ་གནད་ཆེད་ཚན་8དང་ཆེད་ཚན་གསོ་སྦྱོང་རྟེན་གཞི་24ཡི་ཆོག་མཆན་ཐོབ་ནས་རྫོང་སྨན་ཁང་74ལ་སྐུལ་ཁྲིད་ཐུབ་ཡོད། དེར་བརྟེན། ས་གནས་དེ་གའི་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་དང་བློ་ཡིད་ཚིམ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ནས“ནད་ཆེན་བོད་ནས་སྨན་བཅོས་བྱ་རྒྱུ”མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ་རེད།