མཚོ་གཉིས་རྫོང་དུ་སྐྱོད་སྐབས་གྲལ་སྟར་འགྲིག་པའི་ཁང་པ་དག་ཁྲོམ་གཞུང་གི་གཡས་གཡོན་གཉིས་སུ་འགྱིང་ངེར་གནས་ཡོད་པ་དང་། དེ་གར་བུ་བཅོལ་ཁང་དང་། སྨན་ཁང་། སློབ་གྲྭ རྒན་བཀུར་ཁང་། འོད་ཤུགས་གློག་ཁང་། རིག་གནས་ཐང་ཆེན་སོགས་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་ཆས་ཡོད་པས། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་བཀོད་པ་འཐུས་སྒོ་ཚང་པོ་ཡོད། དེ་ཚོ་ཚང་མ་ཀྲུང་གོ་རྡོ་སྣུམ་ཀུང་སིའི་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་རུ་ཁག་གིས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་བྱས་པ་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད། ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། 2002ལོ་ནས་བཟུང་ཀྲུང་གོ་རྡོ་སྣུམ་སྤྱི་ཁྱབ་པུའུ་ཡིས་སྔ་རྗེས་སུ་མཚོ་གཉིས་རྫོང་དུ་ཁ་གཏད་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པར་བོད་སྐྱོར་ལས་བྱེད་པ་13མངགས་པ་དང་། རིམ་རྩིས་བྱས་ན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་3.3བཏང་ནས་ཆ་སྙོམས་ས་བབ་མཐོ་ཚད་སྨི་5000ཡན་གྱི་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཁྱིམ་གཞིས་བསྐྲུན་པའི་མི་ཡུལ་གྱི་ངོ་མཚར་བཏོད་ཡོད།

མཚོ་གཉིས་རྫོང་ལ་གྲུབ་འབྲས་དེ་ལྟར་ཐོབ་པ་ནི་ཀྲུང་དབྱང་གིས་ཐུགས་ཁུར་དང་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱིས་རོགས་སྐྱོར་བྱས་ནས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཕན་སྐུལ་བྱས་པའི་བསྡུས་རིས་ཤིག་རེད། བོད་སྐྱོར་ཞིང་ཆེན(གྲོང་ཁྱེར)དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་གསལ་ཐོས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་ཁྲི་120ལྷག་ཙམ་གྱི་ས་གཞིའི་ཐོག་གི་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ལ་ཕན་པ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད།

“ཀྲུང་དབྱང་གི་ཐུགས་ཁུར་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་དང་རང་སྟོབས་རང་སྤེལ་དང་དཀའ་སྤྱད་འབད་འཐབ་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཐག་གཅོད་ཡང་དག་བྱེད་དགོས་པའི”བླང་བྱ་གཞིར་བཟུང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས《ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་དང་དབུལ་སྐྱོར་ལས་དོན་ལ་སྔར་བས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བསམ་འཆར》བཏོན་ནས་བོད་སྐྱོར་ཞིང་ཆེན་དབར་སྦྲེལ་མཐུད་དང་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་ཟབ་ཏུ་བཏང་བ་རེད། 2015ལོའི་ཟླ་དྲུག་པར་སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་པའི་ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་དངོས་སུ་འགོ་ཚུགས་པ་དང་། 2016ལོའི་ཟླ་བཞི་པར་ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི་སློབ་གསོའི་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་དངོས་སུ་འགོ་ཚུགས་པ་རེད། ཁ་གཏད་རོགས་སྐྱོར་ཞིང་ཆེན（གྲོང་ཁྱེར）གྱི་སྤུས་ལེགས་ཐོན་ཁུངས་གང་ལེགས་སྤྱོད་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་འོག རང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་མང་ཚོགས་ཚོས་རང་སྟོབས་རང་སྤེལ་དང་དཀའ་སྤྱད་འབད་འཐབ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་པས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་དབུལ་སྐྱོར་དང་། རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དབུལ་སྐྱོར། ཐོན་ལས་ཀྱི་དབུལ་སྐྱོར། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དབུལ་སྐྱོར། བོད་སྐྱོར་གྱི་དབུལ་སྐྱོར་བཅས“ཕྱོགས་ལྔ་གཞི་གཞི་གཅིག”གི་དབུལ་སྐྱོར་ཆེན་པོའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུར་རམ་འདེགས་བྱས་ཡོད།

ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་མ་བརྗེད་པར་འགན་འཁྲི་བློ་ལ་བརྟན་པོར་བཅངས། ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་ཞིང་ཆེན（གྲོང་ཁྱེར）ཁག་དང་ཁེ་ལས་དང་རོགས་སྐྱོར་ཐོབ་ཡུལ་དབར་སྦྲེལ་མཐུད་ཟབ་མོ་བྱེད་པ་དང་། སྔ་བར་ཕྱི་གསུམ་དུ་དམངས་འཚོ་ལེགས་གཏོང་ཉིད་བོད་སྐྱོར་གྱི་གཙོ་གནད་དུ་བརྩི་བ། རྣམ་གྲངས་དང་། ཐོན་ལས། སློབ་གསོ་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་བརྒྱུད་ས་གནས་དེ་གའི་མི་སེར་ལ་གནད་སྨིན་བོད་སྐྱོར་དང་གནད་སྨིན་དབུལ་སྒྲོལ་བཅས་བྱས་ནས་མི་སེར་དབུལ་པོ་ངོ་མ་དབུལ་སྒྲོལ་དང་དངོས་འབྲེལ་དབུལ་སྒྲོལ་ཐུབ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། དེ་དང་དུས་མཚུངས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་མང་ཚོགས་ཚོས་རོགས་སྐྱོར་ཁག་ལ་བརྟེན་ནས་རང་སྟོབས་རང་སྤེལ་དང་དཀའ་སྤྱད་འབད་འཐབ་ཀྱི་ལས་གཏོད་སྙིང་སྟོབས་དར་སྤེལ་གཏོང་བ་དང“སྒུག་རྟེན་སློང”གསུམ་གྱི་བསམ་བློ་ཁྱད་བསད་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ངོ་མཚར་གསར་པ་གཏོད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།