ཚེས་18ཉིན་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གིས“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོའི་གཟེངས་བསྟོད་ཚོགས་འདུ་སྐོང་ཚོགས་བྱས་ནས་2015ལོའི་ལོ་འཁོར་གྱི“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོར་ཕྱོགས་སྡོམ་དང་གཟེངས་བསྟོད་བྱས་པ་དང་འཛུགས་སྐྱོང་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པའི་བྱེད་སྒོ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་དེ་ཐོག་ནས་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་དང་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་སྔར་བས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་བའི་ཡིད་ཆེས་དང་སེམས་ཤུགས་གང་ལེགས་མཚོན་པ་དང་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་ཐོག་དུས་བདེ་དང་ཞི་མཐུན་གཏོད་པ་དང་། ཐུན་མོང་ཐོག་འབབ་འཕར་ཕྱུག་འགྱུར་ཡོང་བ་བྱེད་པ། ཐུན་མོང་ཐོག་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཁྱིམ་གཞིས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་འགན་འཁྲིའི་བསམ་པ་དང་འགན་ཁུར་བསམ་པ་སྔར་བས་འཕེལ་ཡོད།
“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་རྒྱུ་དེ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་འདི་ཉིད་མཐའ་མཚམས་སུ་གནས་པ་དང་། ས་རྒྱ་ཆེ་ལ་མི་འབོར་ཉུང་བ། ཁ་ཕྲལ་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་གཡུལ་ས་གཙོ་བོར་གནས་པ་བཅས་ཀྱི་དམིགས་བསལ་གནས་ཚུལ་ལ་དམིགས་ཏེ་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་འཐབ་ཇུས་གལ་ཆེན་དང་། མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཙོ་གཟུགས་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱེད་པ་དང་། ཏང་གི་ལམ་ཕྱོགས་དང་། བྱེད་ཕྱོགས། སྲིད་ཇུས་བཅས་ཁྱིམ་ཚང་ཀུན་ལ་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གཞི་རིམ་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་འདིང་བ་བཅས་ཀྱི་གོམ་སྟབས་དངོས། སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་དང་ཞབས་ཞུ་དེ་མང་ཚོགས་ལས་དོན་དང་ཟུང་འབྲེལ་དམ་ཟབ་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་ཞིབ་ཕྲ་ཅན་དུ་འགྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་འཚོལ་ཞིབ། སྤྱི་ཚོགས་ཞི་མཐུན་བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་སྐྲུན་ཐུབ་པ་བྱེད་པའི་གོམ་སྟབས་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བའི་འདྲེན་རྟེན་ནུས་ལྡན་བཅས་རེད། ལོ་གཅིག་རིང་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རིམ་ཁག་དང་སྡེ་ཚན་ཁག་དང་རྒྱ་ཆེའི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གི་བཀོད་སྒྲིག་བླང་བྱ་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་ནན་ཏན་བྱས་ཏེ་ཚད་མཐོའི་སྣང་ཆེན་གྱིས་སྒྲིག་འཛུགས་གང་ལེགས་བྱེད་པ་དང་། བསམ་ཕྱོགས་གསར་གཏོད་ཀྱིས་འདྲེན་རྟེན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཏུ་གཏོང་བ། དམངས་ཡོངས་སྐུལ་སློང་གིས་དོན་འཁྱོལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་པས་ཐུན་མོང་ཐོག་དུས་བདེ་དང་ཞི་མཐུན་གཏོད་པ་དང་།ཐུན་མོང་ཐོག་འབབ་འཕར་ཕྱུག་འགྱུར་ཡོང་བ་བྱེད་པ། ཐུན་མོང་ཐོག་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་བཅས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཇེ་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་བརྟན་ལྷིང་གི་རྨང་གཞིའང་ཇེ་བརྟན་དུ་སོང་ཡོད། ལག་ལེན་ལས“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་གི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ་དེ་སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་གསར་གཏོད་བྱེད་པ་དང་། མང་ཚོགས་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ། གཞི་རིམ་གྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་འདིང་བ་བཅས་ཀྱི་ཐབས་མཆོག་ཅིག་ཡིན་པ་དེ་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་དང་། ས་བབ་དང་མཐུན་པ། དམངས་སེམས་དང་འབྲེལ་བ་བཅས་ཡིན་པར་བརྟེན་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་སྙིང་དབུས་ནས་བརྩི་སྲུང་དང་དགའ་བསུ་ཞུ་གི་ཡོད་པ་ར་འཕྲོད་ཡོད།
“བོད་ཀྱི་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་འབྱོར་འབྲིང་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་འབྱོར་འབྲིང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་དང་བོད་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་བརྟན་ལྷིང་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་བརྟན་ལྷིང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད”ཀྲུང་དབྱང་གི་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་དྲུག་པའི་ཐོག་རང་ལྗོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་ལ་སྔར་བས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་འཐབ་ཇུས་བཀོད་སྒྲིག་གནང་ཡོད། “མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་དགོས”པའི་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞིས་ཅིན་ཕིང་གི་ཕྱག་བྲིས་ཕྱག་བསྟར་མ་དེས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་ཞི་མཐུན་བརྟན་ལྷིང་ཐད་རེ་བ་དང་ངོ་བོ་བསྟན་གནང་ཡོད། དུས་བབ་གསར་པའི་འོག“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་བར་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་ལ་བྱས་རྗེས་ཀྱང་ཆེན་པོ་འཇོག་གི་ཡོད། ང་ཚོས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོང་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པའི་མཐོ་ཚད་དང་། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་མཐོ་ཚད། དམངས་འཚོ་ལེགས་གཏོང་དང་མི་སེམས་གཅིག་སྡུད་ཀྱི་མཐོ་ཚད་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བའི་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ངོས་འཛིན་གང་ལེགས་བྱས་ཏེ་བསམ་བློའི་ངོས་འཛིན་དེ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གི་བཀོད་སྒྲིག་བླང་བྱའི་ཐོག་སྔར་བས་གཅིག་གྱུར་ཡོང་བ་བྱས་ནས་བསམ་བློ་གཅིག་ཏུ་གཏོང་བ་དང་ནུས་ཤུགས་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་ཏེ་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཁྲི་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་བློ་གྲོས་དང་སྟོབས་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་གཞོམ་མེད་ཀྱི་བརྗིད་རླབས་ཉམས་དང་ལྡན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཤིག་ཆགས་པ་བྱེད་པ་དང་རྨང་གཞི་འདིང་བ་དང་ཕུགས་ལ་ཁེ་ཕན་བསྐྲུན་པའི་དམངས་ཕྱུག་འདུ་འགོད་དང་དམངས་བདེ་འདུ་འགོད་དམ་འཛིན་ཏན་ཏིག་དང་དམ་འཛིན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས།
དམིགས་ཚད་ལས་འགན་སླར་ཡང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་དགོས། རིམ་ཁག་དང་སྡེ་ཚན་ཁག་དང་། གཞི་རིམ་རྩ་འཛུགས་ཁག གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་ཚན་པ་ཁག་བཅས་ཀྱིས་རང་ལྗོངས་འདི་ཉིད་དབུལ་སྐྱོར་འགག་སྒྲོལ་གྱི་དམག་འཐབ་ཡག་པོ་བརྒྱབ་ནས་དུས་བཀག་ནང་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་བསྐྲུན་ཐུབ་པ་བྱེད་པའི་འགག་རྩའི་དུས་མཚམས་དང་རྒྱུན་སྲིང་བརྟན་ལྷིང་དང་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་བརྟན་ལྷིང་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་སྐྱོད་པའི་འགག་རྩའི་དུས་མཚམས་སུ་གནས་པའི་ཁྱད་ཆོས་དེ་ཁོང་དུ་བརྟན་པོར་ཆུད་པ་བྱས་ཏེ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་བསྐྲུན་ཐུབ་པ་བྱེད་པའི་དམིགས་ཚད་ལ་དམིགས་ནས་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་བདེ་འཁོད་དང་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་འབབ་འཕར་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ལྟེ་བ་དང་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་དབུལ་སྐྱོར་དང་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་འབྱོར་འབྲིང་དུ་སླེབས་པ་བྱ་རྒྱུ་དེ་གཙོ་གནད་དུ་བརྩིས་ནས་དམིགས་ཚད་ལས་འགན་ཁག་ལེགས་སྒྲུབ་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས། འཛུགས་སྐྱོང་ནང་དོན་སྔར་བས་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བ་དང་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་དབུལ་སྐྱོར་གྱི་ལས་འགན་མང་དུ་བཏང་ནས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་དབུལ་སྐྱོར་གསར་སྤེལ་འཆར་འགོད་དོན་འཁྱོལ་བྱ་རྒྱུར་གཞོགས་འདེགས་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ་དབུལ་སྐྱོར་གསར་སྤེལ་གྱི་འགག་སྒྲོལ་འཆར་གཞི་ལག་ལེན་བསྟར་བ་དང་གནད་སྨིན་དབུལ་སྐྱོར་དེ་དུད་ཚང་དང་མིར་ཁྱབ་པ་བྱས་ཏེ་2020ལོར་སླེབས་སྐབས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་འབོར་དབུལ་པོ་ཁྲི་77.7ཚང་མ་དབུལ་སྒྲོལ་ཐུབ་པ་དང་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་རྣམས་སྔར་བས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བདེ་སྐྱིད་འཚོ་བ་སྐྱེལ་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས།
བྱེད་ཐབས་སྔར་བས་གསར་གཏོད་བྱེད་དགོས། རིམ་ཁག་དང་སྡེ་ཚན་ཁག་དང་། གཞི་རིམ་རྩ་འཛུགས་ཁག གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་ཚན་པ་ཁག་བཅས་ཀྱིས་རང་ལྗོངས་སུ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འབྱོར་འབྲིང་སྤྱི་ཚོགས་བསྐྲུན་ཐུབ་པ་བྱེད་པའི་དུས་སྐབས་གསར་པ་དང་ལས་འགན་གསར་པ་དང་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་ལས་དོན་ཁྲོད་ཐོན་པའི་གནས་ཚུལ་གསར་པ་དང་གནད་དོན་གསར་པར་དམིགས་ཏེ་བྱེད་ཐབས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། འཛུགས་སྐྱོང་གི་དངོས་ཕན་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་བདེ་འཁོད་ཡོང་སྟངས་གསར་གཏོད་དང་། གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་གྱི་འབབ་འཕར་ཐབས་ལམ་གསར་གཏོད། གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་དབུལ་སྒྲོལ་བྱེད་ཐབས་གསར་གཏོད། གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་ཤེས་དཔལ་ཡོང་སྟངས་གསར་གཏོད་བཅས་བྱ་རྒྱུའི་ཐད་ནུས་ཤུགས་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་དང་ཞབས་ཞུ་དེ“དབང་རྩའི་སྣེ་མོར”རྒྱ་སྐྱེད་ཐུབ་པ་བྱེད་པ་དང་ཁུག་གསང་སྟོང་གསུམ་བཅས་མ་ལུས་པ་བྱེད་དགོས།
ལམ་སྲོལ་སྔར་བས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། རིམ་ཁག་དང་སྡེ་ཚན་ཁག་དང་། གཞི་རིམ་རྩ་འཛུགས་ཁག གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་ཚན་པ་ཁག་བཅས་ཀྱིས“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོའི་ལམ་ལུགས་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུར་སྣང་ཆེན་བྱེད་དགོས། ནོར་སྲིད་ཀྱི་ཁ་གསབ་ལམ་སྲོལ་དང་། དངུལ་རྩའི་རོགས་སྐྱོར་ལམ་སྲོལ། ཚན་རྩལ་འདེགས་སྐྱོར་གྱི་ལམ་སྲོལ་བཅས་སྔར་བས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས་རོགས་སྐྱོར་ལམ་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་། གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་དཔོན་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་དང་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་ཚན་པའི་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་སྔར་བས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས་འགྲན་རྩོད་ལམ་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ། གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ་སྤྱི་མི་ཞིབ་དང་དོ་དམ་བྱེད་ཐབས་སྔར་བས་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་སྒོར་ལྟ་སྐུལ་དང་ཞིབ་བཤེར་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་བཅས་བྱས་ནས་གནད་དོན་དུས་ཐོག་ཏུ་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་པ་དང་དུས་ཐོག་ཏུ་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས། ཡང་འབད་བསྐྱར་འབད་ཀྱིས་གསར་འབྱེད་གསར་གཏོད་བྱེད་པ་དང་རྒྱུན་འཁྱོངས་ལྷོད་མེད་ཀྱིས་བྱས་རྗེས་ཡུན་རིང་བཞག་སྟེ་སྔར་བས་འགན་འཁུར་གྱི་རྣམ་འགྱུར་དང་། སྔར་བས་དངོས་སྒྲུབ་ཀྱི་སྤྱོད་ཚུལ། སྔར་བས་ཏན་ཏིག་གི་ལས་དོན་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས“སྔོན་ཐོན་གཉིས་ལྡན་དུད་སྦྲེལ”འཛུགས་སྐྱོང་གི་བྱེད་སྒོར་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏིང་ཟབ་གཏོང་བ་དང་བོད་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་མྱུར་པོ་དང་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།