ཙུང་ལི་དབུན་ཅ་པའོ་ཡིས་མ་ལེ་ཞི་ཡར་དངོས་གཞིའི་འཚམས་འདྲི་གནང་རྒྱུའི་སྔ་ནུབ་ཏུ་མ་ལེ་ཞི་ཡར་བཅའ་སྡོད་ཀྲུང་གོའི་གཞུང་ཚབ་ཆེ་མོ་བ་ཚའེ་ཤིས་ཀྱིས་འདི་ག་ཚགས་པར་གྱི་གསར་འགོད་པའི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་གནང་སྐབས་དེ་ནི་དབུན་ཙུང་ལིས་དུས་ཡུན་ལོ་དྲུག་སོང་རྗེས་མ་ལེ་ཞི་ཡར་སླར་ཡང་འཚམས་འདྲི་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་ཐོག་ནས་ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྲུང་མའི་འབྲེལ་བར་ཚད་མཐོའི་མཐོང་ཆེན་གནང་བ་གང་ལེགས་མཚོན་ཡོད་ཅེས་དང་ཁོང་གིས་ལོ་མང་རིང་འཕེལ་རྒྱས་སོང་བ་བརྒྱུད་ཀྲུང་མའི་སྲོལ་རྒྱུན་མཐུན་ལམ་རིམ་བཞིན་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བ་དང་། ཐབས་ཇུས་ཐད་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་གཏིང་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བ། གཉིས་ཕན་མཉམ་ལས་རྒྱུན་བསྲིང་ངང་རྒྱ་ཆེར་འགྲོ་བ་བཅས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དེ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་བབ་ཡག་ཤོས་ལ་སླེབས་ཡོད། དབུན་ཙུང་ལིས་ད་རེས་འཚམས་འདྲི་གནང་བ་བརྒྱུད་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་འཐབ་ཇུས་ཐད་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་དང་གཉིས་ཕན་མཉམ་ལས་སྔར་ལས་རིམ་འཕར་བྱུང་སྟེ་ཀྲུང་མའི་འབྲེལ་བར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོ་སྐབས་གསར་པ་འབྱེད་རྒྱུ་དང་ཀྲུང་མའི་མཛའ་གྲོགས་ཀྱི་ལེའུ་གསར་རྐྱང་ཞིག་རྩོམ་ཐུབ་རྒྱུ་རེད་ཅེས་གསུངས་པ་རེད།

    ཁྲའེ་ཤིས་ཀྱིས་2004ལོར་ཀྲུང་མ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་དབར་འཐབ་ཇུས་རང་བཞིན་གྱི་མཉམ་ལས་འབྲེལ་བ་གཏན་འཁེལ་བྱུང་རྗེས་ཕྱོགས་གཉིས་པོའི་འབྲེལ་བ་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་འགྲོ་བའི་འགྲོ་ཕྱོགས་ཐོན་པ་དང་གཙོ་བོ་གཤམ་གསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད།

    གཅིག མཐོ་རིམ་འགྲོ་འོང་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཤུགས་སྣོན་ཐེབས་ཤིང་ཀྲུང་མ་ཕྱོགས་གཉིས་པོའི་སྲིད་གཞུང་དང་། སྲིད་ཏང་། གྲོས་ཚོགས། དམག་དཔུང་སོགས་མཐོ་རིམ་དབར་གྱི་འཚམ་འདྲི་ཡང་ཡང་བྱུང་ཡོད། 2009ལོར་ཀྲུང་མ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོས་ཐུན་མོང་ཐོག་ཕྱི་འབྲེལ་འབྲེལ་བ་བཙུགས་ནས་ལོ་35འཁོར་བར་རྟེན་འབྲེལ་ཞུས་པ་དང་ཀྲུའུ་ཞི་ཧུའུ་ཅིན་ཐའོ་ཡིས་མ་ལེ་ཞི་ཡར་རྒྱལ་དོན་གྱི་འཚམ་འདྲི་གནང་ཡོད། ན་ཅི་པུས་ཙུང་ལིའི་འགན་བཞེས་རྗེས་ཀྲུང་གོ་དེ་ཨེ་ཤེ་ཡ་ཤར་ལྷོའི་མནའ་འབྲེལ་ཕུད་པའི་འཚམ་འདྲི་ཞུ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་དང་པོར་བརྩིས་པ་མ་ཟད་ཀྲུང་གོ་ཕྱོགས་དང 《ཀྲུང་མའི་འཐབ་ཇུས་རང་བཞིན་མཉམ་ལས་ཀྱི་ཐུན་མོང་གི་བྱ་སྤྱོད་འཆར་གཞི 》ལ་མིང་རྟགས་ཀྱང་བཀོད་ཡོད། ད་ལོ་ཧིན་རྡུ་ཉི་ཞི་ཡའི་ཙུང་ལི་གཞོན་པ་མུའུ་ཤིས་ཏིང་གིས་ཀྲུང་གོར་འཚམས་འདྲི་གནང་མ་ཐག་ཙུང་ལི་དབུན་ཅ་པའོ་ཡིས་མ་ལེ་ཞི་ཡར་སླར་ཡང་འཚམ་འདྲི་གནང་རྒྱུ་ཡིན། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་འགོ་ཁྲིད་དབར་ལས་དོན་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་མི་སྒེར་གྱི་མཛའ་མཐུན་ཟབ་མོ་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གལ་ཆེའི་སྣེ་འཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་པ་དང་།

    གཉིས། དཔལ་འབྱོར་ཚོང་དོན་མཉམ་ལས་ཉིན་བཞིན་དམ་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་ཞིང་ཀྲུང་མ་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་དངུལ་རྩའི་ཉམས་ཉེན་གྱི་རྡབ་རྡེག་མཉམ་དུ་འགོག་རིང་ཀྲུང་གོ་དང་ཡ་གླིང་ཤར་མའི་མནའ་འབྲེལ་གྱི་རང་མོས་ཉོ་ཚོང་ཁུལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བསྐྲུན་པ་ལས་ཐོབ་པའི་གོ་སྐབས་ཐུན་མོང་ཐོག་ལོངས་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་ཚོང་དོན་མཉམ་ལས་སྔར་ལས་དམ་ཟབ་ཏུ་བཏང་ཡོད། 2010ལོར་ཀྲུང་མའི་ཉོ་ཚོང་ཚད་གཞི་ཨ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་742ཟིན་པ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས་42.8%འཕར་བ་དང་ཀྲུང་གོ་དང་ཡ་གླིང་ཤར་མའི་མནའ་འབྲེལ་ཉོ་ཚོང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་བཞི་ཆ་གཅིག་ཙམ་བཟུང་ཡོད། མ་ལེ་ཞི་ཡ་དེ་ལོ་གསུམ་བསྟུད་མར་ཡ་གླིང་ཤར་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁྲོད་ཀྱི་ཀྲུང་གོའི་ཚོང་དོན་རོགས་ཟླ་ཆེ་ཤོས་སུ་གྱུར་པ་མ་ཟད་ཀྲུང་གོ་འདི་ཡང་ལོ་གཉིས་བསྟུད་མར་མ་ལེ་ཞི་ཡའི་ཚོང་དོན་རོགས་ཟླ་ཆེ་ཤོས་སུ་གྱུར་ཡོད། ད་ལོའི་ཟླ་བ་དང་པོ་དང་གཉིས་པར་ཀྲུང་མའི་ཉོ་ཚོང་ཚད་གཞི་ཨ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་114.7ཟིན་པ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས་14.4%འཕར་ཡོད། མ་འཇོག་ཐད་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་དབར་གྱི་མཉམ་ལས་ཉིན་བཞིན་འཁྲུག་ཆ་དོད་དུ་ཕྱིན་ཏེ་2010ལོའི་བར་ཀྲུང་གོས་མ་ལེ་ཞི་ཡར་ཐེབས་རྩའི་རིགས་མིན་པའི་མ་རྩ་འཇོག་ཚད་སྡོམ་འབོར་ཨ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་4.4ཟིན་པ་དེ་ཨ་སྒོར་ཁྲི་6597གསར་འཕར་བྱུང་བ་རེད།

    གསུམ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་སྤེལ་རེས་བྱས་ཤིང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་རེས་བྱས་པ་ནི་ཀྲུང་མ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་བཀྲག་མདངས་འཚེར་ས་གསར་པར་གྱུར་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་ཀྲུང་གོས་བསྟུད་མར་ཨའོ་ལིམ་ཕིག་ལུས་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་དང་། འཛམ་གླིང་དངོས་མང་སྟོན་ཚོགས། ཨེ་ཞི་ཡའི་ལུས་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་སོགས་གཟབ་རྒྱས་ཆེ་བའི་བྱ་བ་བསྒྲུབས་པ་དང་ཀྲུང་མའི་དབར་མཐོ་རིམ་སློབ་གསོའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་བསམ་ཤེས་བརྗེད་ཐོར་མིང་རྟགས་བཀོད་པ་དང་ཀྲུང་གོས་མ་ལེ་ཡ་སློབ་ཆེན་དུ་མ་ལེ་ཞི་ཡའི་ཁུང་ཙེ་སློབ་གླིང་དང་པོ་བཙུགས་པ་སོགས་བྱས་པ་དེ་དག་གིས་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་སྤེལ་རེས་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་མ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད། མིག་སྔར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་དབར་ཡུལ་སྐོར་བའི་ཡོང་ཁུངས་གཙོ་བོའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་གྱུར་ཡོད་པ་དང་ལོ་རེར་འགྲོ་འོང་བྱེད་མཁན་མི་ཐེངས་ཁྲི་200ལས་བརྒལ་བ་དང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་སློབ་མ་ཕན་ཚུན་གཏོང་ཚད་ཁྲི་1.6ཟིན་སྟབས་མ་ལེ་ཞི་ཡར་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་ཀྲུང་གོའི་སློབ་མའི་མི་གྲངས་དེ་མ་ལེ་ཞི་ཡར་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སློབ་མའི་མི་གྲངས་ཀྱི་ཨང་གཉིས་པར་སླེབས་པ་དང་ཀྲུང་གོར་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་མ་ལེ་ཞི་ཡའི་སློབ་མའི་མི་གྲངས་ཀྱང་ལོ་རེ་བཞིན་འཕར་གྱི་ཡོད། ད་རེས་དབུན་ཙུང་ལིས་མ་ལེ་ཞི་ཡར་འཚམས་འདྲི་གནང་རིང་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་གྲོས་མཐུན་བཞག་སྟེ་རིག་སློབ་སོགས་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་གི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོའི་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་སྔར་བས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བཟོ་ཡོད་པའི་ངོས་འཛིན་གནང་ཡོད། ཚའེ་ཤིས་ཀྱིས་ཀྲུང་གོ་ཕྱོགས་ཀྱིས་དབུན་ཙུང་ལིས་ད་རེས་འཚམ་འདྲི་གནང་བའི་ཤར་རླུང་དེ་དང་བསྟུན་ནས་མ་ལེ་ཞི་ཡའི་ཕྱོགས་དང་མཉམ་དུ་ཐུན་མོང་ཐོག་འབད་བརྩོན་དང་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་གྱིས་བབ་བསྟུན་མདུན་སྐྱོད་བྱས་ཏེ་ཚད་གཞི་སྔར་ལས་མཐོ་བའི་ཐད་ཀྲུང་མའི་འབྲེལ་བ་དེ་དེ་བས་འཕེལ་རྒྱས་ཆེ་བ་ཡོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་ཀྲུང་མའི་འབྲེལ་བའི་ཐད་སྔར་ལས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་འབྱུང་འགྱུར་ཐུན་མོང་ཐོག་གཏོད་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ནན་བཤད་གནང་ཡོད།