བོད་དུ་བུད་མེད་ལ་བསྔགས་པའི་གཏམ་དཔེ་ཞིག་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་དུ་སོང་བ་སྟེ། ཞལ་རས་དཀར་གསལ་ཟླ་བ། སྐུ་གཟུགས་ཙ་རིའི་སྨྱུག་མ་ཞེས་པ་རེད། དེའི་ནང་གི་ཙ་རི་ནི་ད་ལྟའི་ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ཙ་རི་ཤང་རེད།

གནའ་སྔ་མོ་ནས་ཙ་རིར་སྨྱུག་མ་འབེལ་ཞིང་། རི་ཀླུང་གང་སར་སྨྱུག་མས་ཁེངས། ཙ་རི་ནི་ཐག་རིང་ལུང་ཁུག་གི་མཐའ་མཚམས་སུ་གནས་པས་ཕྱི་རོལ་དང་འབྲེལ་བ་བྱེད་དཀའ་ལ་འཚོ་བའང་སྐྱོ་ཙམ་ཡོད། སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་ལོ་ལྟར་སྐྱེ་བཟང་བའི་སྨྱུག་མས་ཙ་རི་བར་རེ་བ་ཆེན་པོ་སྦྱིན།

སྔོན་ཆད་མི་དང་རྟ་ལ་བརྟེན་ནས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ལྷོ་འདབས་ཀྱི་གྲོག་རོང་བརྒལ་ཏེ་བོད་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་འཚོང་བའི་ཙ་རིའི་སྨྱུག་ཆས་དག ད་ཆའང་ཙ་རིའི་བུད་མེད་ཚོའི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དོར་ཐབས་བྲལ་བའི་ལག་རྩལ་དང་སྣོད་ཆས་ཤིག་རེད། དེ་གོང་སྨྱུག་བསླས་ནི་བུད་མེད་ཚོའི་ལྡོག་མེད་ཀྱི་ལས་དབང་ལྟ་བུ་ཡིན་མོད། ད་ཆ་ཁོང་ཚོས་དགའ་མོས་ལྟར་སྒྲུབ་པའི་ལས་ཀ་ཞིག་་རེད།

ཙ་རིར་བཅར་འདྲིར་སྐྱོད་སྐབས་ཙ་རིའི་བུད་མེད་ཀྱིས་ཚེ་གང་སྨྱུག་ཆས་སླ་བའི་ལས་ལ་གཞོལ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་གང་ས་ནས་ཐོས་རྒྱུ་དང་མཐོང་རྒྱུ་འདུག

ད་ལོ་ལོ་74ལ་སླེབས་པའི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་ནི་ཙ་རི་ཤང་ཟམ་པ་མདོང་གྲོང་ཚོ་ནས་ཡིན་པ་དང་། ང་ཚོ་བཅར་འདྲི་ཚོགས་པ་ཙ་རི་ཤང་ཟམ་པ་མདོང་གྲོང་ཚོའི་ལས་བྱེད་པ་དང་མཉམ་དུ་ཁོ་མོའི་ནང་ལ་འཛུལ་སྐབས། ཁོ་མོས་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་ངང་ང་ཚོར་བསུ་བ་ཞུ་བ་ལས་ཡ་མཚན་དང་བློ་མི་བདེ་བའི་རྣམ་འགྱུར་གང་ཡང་མ་བསྟན།

རྐང་པ་ཐང་པོ་མེད་སྟབས་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་ཡར་ལངས་མ་སོང་། ཁོ་མོའི་མདུན་དུ་ལྕགས་ཐབ་ཅིག་འདུག་ལ། དེ་གར་སྤུངས་པའི་འབུད་ཤིང་གི་འགྲམ་དུ་གཏུབ་ཟིན་པའི་སྨྱུག་ལྷེབ་བཅུ་གྲངས་ཁ་ཤས་ཤོག་སྒམ་ནང་དུ་བཞག་པ་དག་ལེན་ཆོག་ཆོག་ཀྱང་རེད་འདུག

1950ལོར་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་བོད་རྙིང་པའི་ཙ་རིར་སྐྱེས་ཤིང་། ལོ་བཅུ་གཉིས་ལ་སླེབས་དུས་ཁོང་གིས་མི་གཞན་གྱི་ས་ནས་སྨྱུག་ཆས་སླ་སྟངས་སྦྱངས། བུད་མེད་ཚོས་ལོ་ཚོད་དེར་སྨྱུག་ཆས་སླ་སྟངས་སྦྱོང་བ་ནི་སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་ཙ་རིར་མཚོན་ན་གོམས་སྲོལ་ཞིག་རེད།

བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་ལ་མི་ཚེ་འདིར་སྨྱུག་ཆས་ག་ཚོད་བསླས་པ་གསལ་པོ་ཤོད་རྒྱུ་མི་འདུག་ལ། བསླས་པའི་སྨྱུག་ཆས་རི་ཀླུང་མང་པོ་བརྒལ་ནས་ཕྱི་རོལ་གྱི་འཇིག་རྟེན་དུ་ཁྱབ་པ་སུས་ཀྱང་རྟོགས་དཀའ། འོན་ཀྱང་ཁོ་མོས་མི་ཚེ་གང་པོར་ནོར་ལུག་འཚོ་བ་ཕུད། སྨྱུག་ཆས་སླ་བ་ནི་རྒྱུན་དུ་བྱེད་པའི་ལས་ཀ་ཞིག་རེད།

ཚེ་གང་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་མྱོང་མེད་པའི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་ནི་ཙ་རི་ཤང་ཟམ་པ་མདོང་གྲོང་ཚོའི་འགན་ལེན་ལྔའི་དུད་ཚང་ཞིག་རེད། ཁོ་མོས་ལང་ཚོ་སྨྱུག་ཆས་བསླས་འཐག་ལ་ཕུལ་ཡོད། ཙ་རི་ཤང་གི་སྨྱུག་ཆས་སླ་བར་མཁས་པའི་བུད་མེད་ཁ་ཤས་ཀྱིས་བཤད་པ་ལྟར་ན། “རྒན་མོ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་གྱིས་མི་ཚེ་གང་པོར་སྨྱུག་ཆས་སླ་བའི་ལས་ལ་གཞོལ་ཡོད་ལ། ཁོ་མོ་རང་ཉིད་ཀྱང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལག་རྩལ་དེར་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་ཡོད”

དུས་རབས་གོང་མའི་ལོ་རབས་བདུན་ཅུ་བརྒྱད་ཅུའི་ནང་ཙ་རིའི་བུད་མེད་ཀྱིས་བསླས་པའི་སྨྱུག་ཆས་དག་ཤང་གིས་གཅིག་གྱུར་བསྡུས་རྗེས། དྲེལ་དང་རྟ་ལ་བཀལ་ནས་དུས་བཀག་ལྟར་ཐག་རིང་དུ་དབོར་ནས་འཚོང་གི་ཡོད།

འདས་སོང་ལ་ཕྱིར་མིག་ལྟ་བཞིན་དུ་འདི་ལོ་ལོ་71ལ་སླེབས་པའི་ཙ་རི་ཤང་ལྷོ་པ་གྲོང་གསར་གྱི་ཡུལ་མི་ཚེ་རིང་མཚོ་མོས་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་ཚེའི་འཕོ་འགྱུར་གླེང་། 1996ལོར་ཚེ་རིང་མཚོ་མོ་བཟའ་ཚོས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འབོད་སྐུལ་དང་ལེན་ཞུས་ཏེ་ཙ་རི་ཤང་ནས་སྒོ་ཕྱུགས་དང་ཁྱིམ་གྱི་རྒྱུ་ནོར་ཡོད་ཚད་ཁྱེར་ནས་རི་ཀླུང་མང་པོ་བརྒལ་ཏེ་རྐང་ཐང་མར་ས་བབ་དེ་བས་མཐོ་བའི་ཁྱིམ་གསར་པ་ཡོད་སའི་ཡུལ་སྨད་ཤང་དུ་སྤོས། སྐབས་དེ་དུས་ཡུལ་སྨད་ཤང་དུ་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་རང་ལས་མེད།

2021ལོར་རང་མོས་འདུན་ཞུ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ལོ་ན་རྒས་པའི་བཟའ་ཟླ་གཉིས་རླངས་འཁོར་ལ་བསྡད་ནས་ཙ་རི་ཤང་དུ་ཚུར་སྤོས་ཏེ་ལྷོ་པ་གྲོང་གསར་དུ་གཞིས་ཆགས་ནས་ཚེ་མཇུག་གི་འཚོ་བར་རོལ། དེ་གར་ཁོང་ཚོ་ཁང་པ་གསར་པའི་ནང་སྡོད་རྒྱུ་བྱུང་ཡོད་ལ་འཚོ་བའང་བདེ་ཞིང་སྐྱིད། “ད་ཆ་ང་ཚོ་མི་སེར་གྱི་འཚོ་བ་སྔར་བས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་མ་ཟད། ཁ་གསབ་སྣ་ཚོགས་ཀྱང་སྤྲོད་ཀྱི་འདུག་པས་འཚོ་བར་སེམས་ཁྲལ་གང་ཡང་མི་འདུག”ཅེས་བརྗོད།

མི་ལོ་བདུན་ཅུར་སླེབས་པ་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་ལ་རང་ཉིད་རྒས་པའི་ཚོར་སྣང་ཟབ་མོ་བྱུང་བ་ཕུད། ད་ལྟའི་འཚོ་བར་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ཕྱིན་པའི་ཚོར་སྣང་ཟབ་མོ་བྱུང་སྟེ། ཏང་དང་། སྲིད་གཞུང་། གྲོང་ཚོའི་ཏང་ཡོན་བཅས་ཀྱི་དྲིན་ཚོར་བའི་གཏམ་མང་པོའང་བརྗོད།

ད་ཆ་ཙ་རི་ཤང་གི་མཐའ་མཚམས་མི་སེར་མང་ཆེ་བས་དམངས་སྲོལ་གནས་ཚང་བཙུགས་ཡོད་ལ་ཁྱིམ་ཚང་སོ་སོར་ཚོང་ཁང་ཡང་ཡོད། མ་ཟད་ལོ་ལྟར་ད་དུང་ཁ་གསབ་སྣ་ཚོགས་ཀྱང་ལེན་རྒྱུ་ཡོད། སྨྱུག་བསླས་ནི་ཁོང་ཚོའི་ཡོང་འབབ་འཕར་མ་རེད། ཚེ་རིང་ལྷ་མོའི་ཁྱིམ་གྱི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན། ལོ་ལྟར་སྨྱུག་ཆས་བསླས་པར་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི་4ཡས་མས་ཡོང་གི་ཡོད།

ཚེ་རིང་ལྷ་མོས་གཉེར་བའི་དམངས་སྲོལ་གནས་ཚང་གི་ཁང་མིག་ཚང་མ་བོགས་མར་བཏང་བས་གཏན་འཇགས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་ལེན་རྒྱུ་ཡོད། ཁོ་མོས་ང་ཚོར་དེ་གོང་བསགས་པའི་་སྨྱུག་མ་མང་ཆེ་བ་རྫོགས་སོང་། ད་ལྟ་འཚོ་བ་དངོས་ནས་སྐྱིད་པོ་རེད་ཅེས་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་ངང་བཤད།

ལོ་ན་རྒས་པའི་བསྟན་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་དང་འདྲ་བར་ཙ་རིའི་གཞོན་ནུ་མ་ཚོ“མིག་སྔའི་སྨྱུག་མ་ཡག་པོ་མ་སྐྱེས་པར”ཡིད་ཕམ་སྐྱེས་མོད། འོན་ཀྱང་ཁོང་ཚོ་དེའི་ཐད་སེམས་ཁྲལ་མེད་པ་མཐོང་ཐུབ། གང་ལགས་ཤེ་ན། ཁོ་ཚོའི་འཚོ་བ་སྔར་བཞིན་སྣ་མང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་རེད། མ་ཟད་ཙ་རིའི་གཞོན་ནུ་མ་ཚོ་ལོ་ན་མ་རྒས་གོང་ཙ་རིའི་ལུང་གཞུང་གང་སར་སླར་ཡང་ཙ་རིའི་སྨྱུག་མ་ཡག་པོ་སྐྱེས་ངེས་ཡིན་པའི་ཡིད་ཆེས་ཀྱིས་ཁེངས།