བོད་ལྗོངས་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ཆས་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭའི་ཁྲང་ཀྲང་ལྷག་པ་ཆུང་བདག་ཉེ་ཆར་བཟོ་གྲྭ་རྒྱས་སྐྲུན་དང་བཟོ་པ་དེ་བས་མང་བ་བསྡུ་བའི་ལས་ལ་བྲེལ་བཞིན་ཡོད།

1964ལོར་སྐྱེས་པའི་ལྷག་པ་ཆུང་བདག་ནི་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྟེ། བོད་རིགས་ཀྱི་ལྕགས་རིགས་རྡུང་བཟོའི་ལག་རྩལ(བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ཆས་ལག་རྩལ)གྱི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་ཞིག་རེད།

1980ལོ་ནས་བཟུང་། ཁོང་གིས་ཕའི་དྲུང་ནས་གསེར་དངུལ་ཟངས་ཆས་བཟོ་རྩལ་སྦྱངས་པ་དང་། དགའ་ཞེན་དང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ལ་བརྟེན་ནས་མགྱོགས་མྱུར་དགེ་ཕྲུག་ཐོན། 1985ལོ་ནས་བཟུང་རྡུང་བཟོ་ཚོགས་ཆུང་གི་ཙུའུ་ཀྲང་གི་འགན་འཁུར་བ་དང་། 1996ལོར་ཁྲང་ཀྲང་གི་འགན་འཁུར། ལྷག་པ་ཆུང་བདག་གིས་བཟོ་གྲྭའི་འགན་འཁུར་རིང་བཟོ་གྲྭར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་དེ་མ་རྩ་རྡིབ་ལ་ཉེ་བའི་གནས་སུ་གྱར།

“སྐབས་དེ་དུས་བཟོ་གྲྭའི་བཟོ་པ་མང་ཆེ་བ་ནི་ཞིང་དལ་གྱི་དུས་ཚོད་སྤྱད་དེ་བཟོ་གྲྭར་ལས་ཀ་བྱེད་པར་ཡོང་མཁན་ཤ་སྟག་ཡིན་པས། ཆེད་ལས་ཀྱི་ལག་རྩལ་དེ་ཙམ་མི་ཤེས་པ་དང་ཐོན་རྫས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་བརྟན་པོ་མེད་པའི་ཁར། དོ་དམ་ཡང་ཡག་པོ་མེད་པས་བཟོ་གྲྭར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བྱུང”ཞེས་ལྷག་པ་ཆུང་བདག་གིས་བཤད།

བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ཆས་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭར་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་ཞིང་། ཁུངས་འཚོལ་ར་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པས་ནེ་པ་ལ་ནས་བཟོ་བོ་གདན་དྲངས་ཏེ་ད་ཆའི་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་བསམ་གྲུབ་རྩེ་ཆུས་བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་སྡེ་ཁུལ་གྱི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ལས་སྣོན་ཁང་བསྐྲུན་ནས་དགོན་སྡེར་མཁོ་བའི་ཐོན་རྫས་ལས་སྣོན་བྱས་ཡོད། དུས་དེ་ནས་བཟུང་། བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་ནི་གསེར་དངུལ་ཟངས་རྡུང་གི་ལག་རྩལ་པ་གཅིག་སྡུད་བྱ་ཡུལ་ལ་གྱུར་ཡོད།

བཟོ་གྲྭའི་སྟོབས་ཤུགས་བསྐྱར་སྒྲིག་བྱ་ཆེད། ལྷག་པ་ཆུང་བདག་གིས་བྱེད་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་སྤྱད་པ་སྟེ། “རྒན་པས་གཞོན་པ་འཁྲིད་རྒྱུར”ལྕག་སྐུལ་བྱས་ནས་བཟོ་བོ་རྙིང་པས“གཅིག་གཏད་གཅིག”གི་རྣམ་པར་བརྟེན་ནས་བཟོ་པ་གསར་པར་གསོ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་བཟོ་བོའི་ཆེད་ལས་ཅན་དང་ལས་རིགས་ཅན་མངོན་འགྱུར་ཡོང་ཐབས་བྱས་པ་དང་། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་བཟོ་རྩལ་སྦྱངས་ནས་ཁྲོམ་རའི་ཐོན་རྫས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་བསྐངས་པ་རེད།

“བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ཆས་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭ་ནི་གནའ་སྔ་མོ་བཀྲས་ལྷུན་དགོན་གྱི་ཆེད་སྤྱོད་བཟོ་ཁང་ཞིག་ནས་ད་ཆའི་མང་ཚོགས་དཀྱུས་མའི་འཚོ་བའི་མཁོ་ཆས་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭ་བར་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པ་དང་། ང་ཚོས་ཁྲོམ་ར་དེ་བས་རྒྱ་ཆེ་བ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ད་ཆ་ང་ཚོས་ད་དུང་ཡུལ་སྐོར་དྲན་རྟེན་དངོས་པོ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་བྱས་ནས་ཡུལ་སྐོར་བར་བོད་ཀྱི་ལག་རྟགས་མཁོ་འདོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད”ཅེས་ལྷག་པ་ཆུང་བདག་གིས་བཤད།

གསར་འགོད་པས་ཤེས་རྟོགས་བྱས་པར་གཞིགས་ན། བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ཆས་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭར་ད་ཆ་བཟོ་པ་20ལྷག་ཙམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ལས་མི་15ནི་ལྷག་པ་ཆུང་བདག་གིས་ཁྲིད་པའི་དགེ་ཕྲུག་ཡིན་པ་རེད། ན་གཞོན་རྣམས་བཟོ་གྲྭར་སླེབས་རྗེས་ལོ་དང་པོ་ནས་གསུམ་པའི་བར་གྱི་སློབ་སྦྱོང་གི་འགྲོ་གྲོན་ཚང་མ་རྩ་ཆག་གཏོང་བ་མ་ཟད། བཟོ་གྲྭས་ད་དུང་འཚོ་བའི་ཁ་གསབ་ཀྱང་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད།

ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭའི་འཁོར་ཁང་དུ་སྐྱོད་སྐབས་གསེར་དངུལ་ཟངས་ལྕགས་རྡུང་བའི་སྒྲ་ལྷང་ལྷང་དུ་གྲགས། ལོ་32ལ་སླེབས་པའི་པ་སངས་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་དངུལ་གྱི་ཆང་ཕོར་ཆུང་ཆུང་ཞིག་བཟོ་བཞིན་འདུག བཟོ་གྲྭར་སླེབས་ནས་ལོ་6སོང་བའི་ཁོང་གིས“ངའི་ལག་རྩལ་འབྲིང་ཙམ་ཡིན་པས། ཟླ་རེར་ཡོང་འབབ་སྒོར་4500ནས་6500བར་ཡོང་གི་འདུག”ཅེས་བཤད།

བཀྲ་ཤིས་སྐྱེད་ཚལ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ཆས་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭའི་རྩེར་སོན་ལག་རྩལ་ཀུན་གྱིས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པ་དང་ཚང་མས་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ལོ་དེ་དག་རིང་། ཁོང་ཚོས་སྔ་རྗེས་སུ་བསམ་ཡས་དགོན་དང་། དགའ་ལྡན་དགོན། རྒྱལ་རྩེ་དཔལ་འཁོར་མཆོད་སྡེ། བླ་བྲང་དགོན། སྐུ་འབུམ་བྱམས་པ་གླིང་སོགས་དགོན་སྡེ་གྲགས་ཅན་ཉམས་གསོའི་ལས་འགན་འཁུར་ཡོད།

2021ལོར་རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྐོར་པུས《“ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་བཞི་པའི”མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོང་འཆར་འགོད》ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་དེ་གཞིར་བཟུང་སྔ་རྗེས་སུ་འབྲེལ་ཡོད་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོང་དང་རོགས་སྐྱོར་སྲིད་ཇུས་བཟོས་ཤིང་། དེའི་ཁྲོད《གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྲོལ་ཡིག》ནང“ལྕགས་རིགས་རྡུང་བཟོའི”སྲོལ་རྒྱུན་ལག་རྩལ་སྲུང་སྐྱོང་དང་རྒྱུན་འཛིན་སྐོར་ཁ་གསལ་བཏོན་པས། ལྷག་པ་ཆུང་བདག་གི་ལག་རྩལ་དེ་རྒྱུན་འཛིན་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་གདེང་ཚོད་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཡོད།