བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་སྟག་མགོ་ཆུ་མཛོད་འགྲམ་གྱི་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག

ས་ཆ་ཞིག་ལ“ངོ་མཚར་རབ་ཏུ་ཆེ་བ”ཞེས་བརྗོད་དགོས་ན། མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་བརྗིད་ཆགས་ཡིད་དུ་འོང་ཞིང་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་རང་བྱུང་མཛེས་ལྗོངས་ཀྱི་རྐྱེན་པས་བོད་ལྗོངས་རེད་ཅེས་བརྗོད་ངེས་རེད། གངས་རི་དང་འཁྱགས་རོམ་མུ་ལ་མུ་འབྲེལ་དུ་ཆགས་ཤིང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཅི་དགར་རོལ་བ། གཡུ་ཡི་མེ་ལོང་ལྟར་སྔོ་བའི་ས་མཐོའི་མཚོ་དང་མཚེའུ་ལས་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པ་སོགས་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཐུགས་ཁུར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཚོས་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱས་པས། ད་ཆའི“སའི་གོ་ལའི་གླིང་སྣེ་གསུམ་པར”མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཐུབ་སྟེ་མི་མང་པོ་ཞིག་གི་སེམས་ནང་གི“ཤམ་བྷ་ལ”ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད།

དགུན་ཁ་ནི་གཙོད་སྦྱོར་སྡེབ་བྱེད་པའི་ནམ་དུས་ཤིག་ཡིན། ཉིན་ཤས་རིང་བོད་ཀྱི་བྱང་རྒྱུད་དུ་གནས་པའི་བྱང་ཐང་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ལྟེ་བའི་ཁུལ་དུ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོང་པ་བྱམས་པས་ཉིན་ལྟར་ཞོགས་པ་སྔ་པོ་ནས་གྲང་རླུང་ལ་མ་འཛེམ་པར་སྦག་སྦག་བཞོན་ནས་སྐོར་ཞིབ་བྱེད་པ་དང་གནམ་གཤིས་གྲང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་གཙོད་ལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་མིན་ལྟ་ཡི་ཡོད། “གཙོད་ཀྱི་སྦྱོར་སྡེབ་བྱེད་པར་དུས་ཡུན་ཟླ་གཅིག་འགོར་གྱི་ཡོད་པས། གངས་བབས་ཚེ་གཟན་རྩྭ་འཚོལ་བར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོས་སྐབས་དེ་དུས་གཙོད་ཡོད་སར་གཟན་རྩྭ་བཀྲམ་སྟེ་སྦྱོར་སྡེབ་དུས་ཡུན་བདེ་འཇགས་ངང་སྒྲོལ་རོགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད”ཅེས་བྱམས་པས་བཤད།

ལོ་37ལ་སླེབས་པའི་བྱམས་པ་བྱང་ཐང་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ཆེད་ལས་དོ་དམ་ས་ཚིགས་སུ་ལས་ཀ་བྱས་ནས་ལོ་5སོང་ཞིང་། དེ་གོང་ཁོང་ནི་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་རྣམ་གླིང་རྫོང་གི་འབྲོག་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོང་པར་གྱུར་རྗེས་བྱམས་པས་རང་འགུལ་ངང་སྤྱི་སྐད་ཧུར་ཐག་སྦྱངས་པ་མ་ཟད། ད་དུང་པར་རྒྱག་རྩལ་དང་དམར་ཕྱིའི་འོད་ཐིག་གི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་སྒྲིག་ཆས་སྤྱོད་སྟངས་ཡང་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་རེད།

“ང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་མཉམ་དུ་སྡོད་རྒྱུར་དགའ་པོ་ཡོད། འདི་གར་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁྱིམ་ཡིན་ལ་ངའི་ཁྱིམ་ཡང་ཡིན་པས་ངས་འདི་གའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡིན”ལོ་དེ་དག་ནང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ནས་གཙོད་དང་རྐྱང་སོགས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་མང་དུ་སོང་ཡོད་ཅེས་བྱམས་པས་གསར་འགོད་པར་བརྗོད།

དུས་རབས་20པའི་ལོ་རབས་80པར་སྐབས་ཤིག་རིང་སྟོངས་ལ་ཉེ་བ་ནས་ད་ཆ“འཇིགས་པ་འཕྲད་པའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རིགས”ཞྭ་མོ་ཕུད་པའི་བར་རང་རྒྱལ་གྱི་གཙོད་ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་ཁྲི་5ཙམ་ནས་ཁྲི་30ཙམ་བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད།

གཙོད་ཀྱི་གྲངས་འབོར་ལ་འགྱུར་ལྡོག་དེ་ལྟ་བུ་བྱུང་བ་ནི་སྲུང་སྐྱོང་གི་བྱ་ཐབས་ནུས་ལྡན་རབ་དང་རིམ་པ་སྤྱད་པ་ལས་ཕན་པ་ཐོབ་པ་སྟེ། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་དབྱེ་བ་དང་། ཆེད་མངགས་སྲུང་སྐྱོང་དོ་དམ་སྒྲིག་གཞི་དང་ཁྲིམས་བསྟར་རུ་ཁག་བཙུགས་པ། ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་སློབ་གསོ་རྒྱ་ཁྱབ་ངང་སྤེལ་བ། ལྐོག་རྔོན་བཀག་འགོག་ནན་པོ་བྱས་པ། དུས་ཐོག་ཏུ་ཁྱུ་ཚོགས་ལ་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱས་པ་སོགས་རེད།

ཏང་གི་སྐབས་བཅུ་དགུ་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་དྲུག་པའི་ཐོག་གྲོས་ཞིབ་བྱས་ནས་གྲོས་འཆམ་བྱུང་བའི་གྲོས་ཆོད་ནང་། རྒྱལ་ཁབ་ས་ཆའི་བར་མཐོངས་གསར་སྤེལ་སྲུང་སྐྱོང་གི་བཀོད་པ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་མ་ལག་འཛུགས་པ། སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་སྲུང་སྐྱོང་དང་སླར་གསོ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ། སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་བཅས་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཏོན་ཡོད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཐིང་གི་ཐིང་ཀྲང་ནོར་རྒྱས་ཀྱིས“ང་ཚོས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་ལམ་ལུགས་ནན་ཤོས་ལག་ལེན་བསྟར་ནས་ཁོར་ཡུག་གི་ཁྲིམས་བསྟར་དང་ལྟ་འདོམས་བྱེད་ཤུགས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ། མཚོ་བོད་ས་མཐོ་སྲུང་སྐྱོང་དང་རྒྱུན་མཐུད་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཇུས་གཞི་དོན་འཁྱོལ་ནན་པོ་བྱས་ནས་བོད་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་དང་རྩྭ་རྩི་ཤིང་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡིན”ཞེས་བཤད།

སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་བདེ་རྩ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ལ། མིའི་རིགས་འཚོ་གནས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བའི་རྨང་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། གཙོད་ཀྱི་གྲངས་འབོར་མགྱོགས་མྱུར་འཕར་བ་ཙམ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་མང་ཆེ་བའི་ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་སླར་གསོ་བྱུང་ཚད་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཐོ་རུ་སོང་ཡོད།

གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར། རྐྱང་གི་གྲངས་འབོར་དེ་སྔའི་ཁྲི་5ཙམ་ནས་ད་ལྟའི་ཁྲི་9ཙམ་བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་གི་གྲངས་འབོར་དེ་སྔའི་1000ནས་3000བར་དང་དེ་ནས་8000ཡན་བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ། འབྲོང་གི་གྲངས་འབོར་ད་ཆ་ཁྲི་1ཙམ་བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད།

ནོར་རྒྱས་ཀྱིས་བོད་ཀྱིས་གསར་སྤེལ་བཀག་སྡོམ་དང་ཚོད་འཛིན་བྱས་པའི་ས་ཁོངས་རྒྱ་ཁྱོན་གྱིས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ས་ཆའི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་བཅུ་ཆ་བརྒྱད་ཙམ་བཟུང་བ་དང་། རིམ་ཁག་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་སྣ་ཚོགས་47བཙུགས་པ། སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ས་ཆའི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་བཅུ་ཆ་གསུམ་ལས་བརྒལ་བ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་རྒྱ་ཆེར་བཏང་བ་དང་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་པ་བཅས་ལས་མི་དང་སྲོག་ཆགས་དབར་སྔར་བས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཐུབ་ཡོད་ཅེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་རེད།

གོ་ལ་ཧྲིལ་པོར་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤོས་ཀྱི་ས་ཁུལ་གྱི་གྲས་ཤིག་ཡིན་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སུ་རྩ་ཆེ་ཞིང་དཀོན་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་འབོར་ཆེན་ཡོད། མིག་སྔར་བོད་དུ་རི་སྐྱེས་རྩི་ཤིང་སྣ་ཁ་9600ལྷག་ཙམ་དང་། གཞན་དུ་མེད་པའི་རྩི་ཤིང་སྣ་ཁ་1075 རྩ་ཆེ་ཞིང་སྟོངས་ལ་ཉེ་བའི་སྲུང་སྐྱོབ་རི་སྐྱེས་རྩི་ཤིང་སྣ་ཁ་383བཅས་དང་། རི་སྐྱེས་སྒལ་ཚིགས་སྲོག་ཆགས་རིགས་1072དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གཙོ་གནད་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་219ཟིན་ཐོར་བཀོད་ཡོད།

རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་བདེ་བླག་ངང་འཚོ་སྡོད་དང་སྐྱེ་འཕེལ་ཐུབ་པ་ནི་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཐབས་ལས་ཕན་པ་ཐོབ་པ་ཞིག་རེད།

ལོ་བཅུ་ཕྲག་ཁ་ཤས་རིང་། བོད་ཀྱིས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་དང་ལྟ་འདོམས་ལ་རྒྱུན་མཐུད་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ་དང་། རྩེ་རིམ་ཇུས་འགོད་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་སྲུང་སྐྱོང་གི“གདུང་བཞི་ཀ་བརྒྱད”བརྟན་དུ་བཏང་སྟེ། 《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི〈ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས〉ལག་བསྟར་བྱ་ཐབས》དང《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་རི་སྐྱེས་རྩི་ཤིང་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་ཐབས》སོགས་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་རབ་དང་རིམ་པ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ནས་ལག་ལེན་བསྟར་བ་རེད།

ཏང་གི་སྐབས་བཅུ་དགུ་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་དྲུག་པའི་ཐོག་གྲོས་ཞིབ་བྱས་ནས་གྲོས་འཆམ་བྱུང་བའི་གྲོས་ཆོད་ནང་། ངེས་པར་དུ་སྔོ་ཞིང་དྭངས་པའི་རི་ཆུ་གསེར་རི་དངུལ་རི་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་མིག་འབྲས་ལ་གཅེས་སྤྲས་བྱེད་པ་ལྟར་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་། ཚེ་སྲོག་ལ་གཅེས་པ་བཞིན་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་ཞེས་ནན་བཤད་བྱས་ཡོད། “བོད་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་འདུ་ཤེས་ལ་བརྟེན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་དོན་གཉེར་བྱ་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བརྟེན་ནས་ས་མཐོའི་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཐོབ་སྣང་དང་། སྐྱིད་སྣང་། བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་བཅས་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད”ཅེས་ཀྲུང་གོ་ཚན་རིག་ཁང་གི་ཡོན་ཧྲི་ཁྲེན་ཧྥ་ཧུའུ་ཡིས་བཤད།

གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར། “ལོ་ལྔ་ཚན་བཅུ་གསུམ་པའི”རིང་ཁོ་ནར། བོད་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་202.30བཏང་ནས་ནགས་བཟོ་སྔོ་འགྱུར་དང་། ཞན་འགྱུར་དུ་སོང་བའི་འདམ་ར་སྲུང་སྐྱོང་སླར་གསོ། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན། རང་བྱུང་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོང་། རྩྭ་ཐང་སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོ་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་། བྱེ་འགོག་བྱེ་བཅོས། ནགས་ཚལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་འབྲས་ཁ་གསབ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་སྲུང་སྐྱོབ་སོགས་ཀྱི་འདུ་འགོད་རྣམ་གྲངས་གཙོ་གནད་ཐོག་སྤེལ་ནས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་དང་མིའི་རིགས་ཐུན་མོང་གི་ཁྱིམ་གཞིས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་ལེགས་སུ་བཏང་བ་རེད།

བོད་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་སྣ་ཁའི་གྲངས་འབོར་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མང་དུ་ཕྱིན་ནས་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་ལ་སྲུང་སྐྱོང་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ཅིང་། ལྷ་ས་སྐྱིད་ཆུའི་ངོགས་ཀྱི་ལྗོན་ཤིང་སྣ་ཚོགས་ནགས་ཚལ་ལ་གྱུར་པའི་ལྷོ་རིའི་སྤྱི་གླིང་ནས་ལྷ་སའི་བྱང་འདབས་ཀྱི་འདབ་ཆགས་སྣ་ཚོགས་ལྡིང་བའི་ལྷ་ཀླུ་འདམ་རའི་བར་དང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ངོགས་གཉིས་ཀྱི“ལྗང་མདོག་ལྕགས་རི་རིང་པོ”ནས་བོད་བྱང་ཐང་གི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་པང་དུ་ལོག་པའི“སྲོག་ཆགས་ཀྱི་དགའ་ཚལ”བར། ད་ཆ་ས་མཐོའི་ས་གཞི་ཆེ་མོར་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བ་དང“མཛེས་ཤོས་ཀྱི་གླིང་སྣེ་གསུམ་པའི”མཛེས་རིག་ཤིག་མངོན་ཏེ“ཤམ་བྷ་ལར”ཕྱོགས་པའི་མི་རྣམས་ཀྱི་ཡིད་སྨོན་ཆུད་ཟོས་སུ་གཏན་ནས་བཏང་མེད།

ཤིན་ཧྭ་གསར་འགྱུར་ཁང་ལྷ་ས་ནས་འབྱོར་བའི་གློག་འཕྲིན་གཞིར་བཟུང་།

རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོང་པ་བྱམས་པས་སྦག་སྦག་ཉམས་བཟོ་བྱེད་བཞིན་པ།