བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་མཚན་རྒྱས་བར་འབོད་ན་དཔལ་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཞེས་གྲགས། གཙུག་ལག་ཁང་འདི་ནི་བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྲ་ནང་རྫོང་ཁོངས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བྱང་ངོས་ཀྱི་རི་འདབས་ཤིག་ན་གནས་ཤིང་། དེ་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་དུས་དཀྱིལ་དུ་ཆོས་རྒྱས་ཁྲི་སྲུང་ལྡེ་བཙན་གྱིས་ཟ་ཧོར་གྱི་གདུང་ལས་བལྟམས་པའི་མཁན་ཆེན་བྷོ་ངྷི་ས་ཏྭ་དང་། ཨོ་རྒྱན་གྱི་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་བོད་དུ་གདན་དྲངས་རྗེས་སློབ་དཔོན་གྱིས་ས་དཔྱད་བརྟགས་ནས་ཆུ་རྟག་ལ་རྨང་བཏིངས་ཏེ་ལོ་གསུམ་ལ་རྫོགས་པར་གྲུབ། དེའི་དུས་སུ་བོད་དུ་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལུགས་བོན་པོ་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་དང་། ཕྱོགས་མཚུངས་བཙན་པོས་ཀྱང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་གནང་བར་བརྟེན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཉི་མ་ཤར་བ་བཞིན་དར་ནས་སད་མི་བདུན་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་དང་། བོད་དུ་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་དང་པོ་འདི་ཡང་བཞེངས། གཙུག་ལག་ཁང་འདི་ཐོག་བརྩེགས་རིམ་པ་གསུམ་དང་ལྡན་ཞིང་། མཐའ་བཞི་ལྕགས་རིས་བསྐོར་ལ་གླིང་བཞི་གླིང་ཕྲན་གྱིས་བརྒྱན་པ་སྟེ། ཤར་སྟོད་དུ་སད་མི་བདུན་རབ་ཏུ་བྱུང་གནས་རྣམ་དག་ཁྲིམས་ཁང་གླིང་དང་། ཤར་དབུས་སུ་ཆོས་དཔྱད་བྱ་ཡུལ་མཁྱེན་རབ་འཇམ་དཔལ་གླིང་། ཤར་སྨད་དུ་བརྡ་སློབ་ཁང་བརྡ་སྦྱོར་ཚང་མང་གླིང་། ལྷོ་སྟོད་དུ་སྔགས་ཀྱི་སྲི་གཏད་མནན་ཁང་བདུད་འདུལ་སྔགས་པ་གླིང་། ལྷོ་དབུས་སུ་བཙན་པོའི་རྟ་མགྲིན་སྒྲུབ་གནས་ཨརྱ་པ་ལོའི་གླིང་། ལྷོ་སྨད་དུ་ཆོས་སྒྱུར་ཁང་སྒྲ་སྒྱུར་རྒྱ་གར་གླིང་། ནུབ་སྟོད་དུ་ལུང་བསྟན་བེེ་ཙཱ་གླིང་། ནུབ་དབུས་སུ་དགའ་ལྡན་བྱམས་པ་གླིང་། ནུབ་སྨད་དུ་བསམ་གཏན་སྒོམ་ཁང་མི་གཡོ་བསམ་གཏན་གླིང་། བྱང་སྟོད་དུ་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད་ཁང་རིན་ཆེན་སྣ་ཚོགས་གླིང་། བྱང་དབུས་སུ་སེམས་བསྐྱེད་བྱང་ཆུབ་གླིང་། བྱང་སྨད་དུ་མཛོད་ཁང་པེ་ཧར་དཀོར་མཛོད་གླིང་བཅས་དང་། ལྕགས་རིའི་ཕྱི་ལོགས་སུ་ཀ་ཆུ་ལྷ་ཁང་དང་། ཁམས་གསུམ་ཟངས་ཁང་གླིང་། དགེ་རྒྱས་བྱེ་མ་གླིང་། བུ་ཚལ་གསེར་ཁང་གླིང་བཅས་ཡོད། གཙུག་ལག་ཁང་འདིའི་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་བཀོད་པ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་འོག་ཁང་བོད་ལུགས་དང་། བར་ཁང་རྒྱ་ནག་ལུགས། སྟེང་ཁང་རྒྱ་གར་ལུགས་བཅས་ལུགས་གསུམ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཚང་བ་བྱས་ཡོད། འོག་ཁང་རྣམ་དག་སྒོ་གསུམ་དུ་འདུ་ཁང་ཀ་བ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་དུ་རྟེན་གཙོ་གུ་རུ་ང་འདྲ་མ་དང་། གཙོ་བོའི་གཡས་གཡོན་དུ་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་དང་། བེེ་རོ་ཙཱ་ན། གཡས་སུ་ཇོ་རྔོག་འབྲོམ་གསུམ་དང་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་གསུམ་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་བཞུགས། གཙང་ཁང་དབུས་མར་རྟེན་གཙོ་བོ་ཇོ་བོ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་མོ་དང་གཙོ་བོའི་མཐའ་སྐོར་དུ་ཁྲོ་བོ་ཁམས་གསུམ་རྣམ་རྒྱལ་དང་། ཁྲོ་བོ་མི་གཡོ་བ། བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་ཆེན་པོ་བཅུ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་བྱིན་ཅན་མང་པོ་བཞུགས། གཡས་སུ་སྲུང་མ་ཁང་དེའི་ནང་སྲིན་རྒྱལ་ནམ་མཁའ་སྤྲིན་གྱི་པགས་པ་ལས་བཞེངས་པའི་རྒྱལ་པོ་དཔལ། གནོད་སྦྱིན་བྱེ་བ་འབུམ། གཡུ་ཡི་ཐུབ་པ། མཁན་ཆེན་བྷོ་ངྷི་ས་ཏྭ་ཡི་དབུ་ཐོད། དུང་གི་སེང་གེ་སོགས་བཞུགས། བར་ཁང་གཡུ་ཞལ་ཐིང་རྒྱ་ཁྱོན་ཀ་བ་ཉི་ཤུའི་ས། རྟེན་གཙོ་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་གྱི་སྐུ་བརྙན་བཞུགས། སྟེང་ཁང་དུ་སངས་རྒྱས་རྣམ་པར་སྣང་མཛད། ཀུན་རིག བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཉེ་བའི་སྲས་བརྒྱད་ལ་སོགས་པའི་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་མང་པོ་བཞུགས། ལྷ་ཁང་དེ་དག་གི་སྐྱ་ལྡེབས་སུ་མདོ་སྡེ་ལས་བྱུང་བའི་རྟོགས་བརྗོད་དང་། སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ཡི་དམ་ཆོས་སྐྱོང་སྲུང་མའི་རྒྱུད་རིས་ཚར་དུ་དངར་བ་བྲིས་ཡོད། གཞན་ཡང་གཙུག་ལག་ཁང་འདིའི་ཕྱོགས་བཞིར་ཁ་དོག་མི་གཅིག་པའི་མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་བཞི་ཡོད་པ་སྟེ། བྱང་ཤར་མཚམས་སུ་རྒྱུ་བོད་རྫས་ལས་གྲུབ་པའི་མཆོད་རྟེན་སྔོན་པོ་ཐོག་བརྩེགས་བདུན་ཙམ་ལྡན་པ་ཞིག་གནས། མཆོད་རྟེན་དེ་ནི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ལུགས་སྒོ་བཅུ་དྲུག་གིས་བརྒྱན་པ། ཁྲི་དཔངས་མཐོ་བ། མཆོད་རྟེན་གྱི་བང་རིམ་གཉིས་པའི་ཕྱོགས་བཞིར་ལྷ་ཁང་གསུམ་རེ། བུམ་པའི་སྟེང་དུ་ཆོས་འཁོར་བཅུ་གསུམ། དེའི་རྩེ་མོར་ནོར་བུའི་ཏོག་གིས་མཛེས་པར་བྱས་ཤིང་དེ་ནས་ཕྱོགས་བཞིར་ལྕགས་ཐག་གིས་སྦྲེལ་ཡོད། མཆོད་རྟེན་ནག་པོ་ནི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ནུབ་བྱང་ཕྱོགས་སུ་གནས་ཤིང་། དེ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་གདུང་གིས་བརྒྱན་པ་རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ལུགས་སུ་བཞེངས་པ་ཁྲོ་ཟངས་ཁ་སྦུབ་པ་ལྟ་བུར་སྣང་། མཆོད་རྟེན་དེ་རྩིག་གདན་གྲུ་བཞིའི་སྟེང་པདྨ་འདབ་བརྒྱད་ཀྱི་ཆོས་ཁྲི་དང་། དེའི་སྟེང་དུ་མཆོད་རྟེན་གྱི་བུམ་པ། ཆོས་འཁོར་བཅུ་གསུམ། ཡང་སྟེང་དུ་ནོར་བུའི་ཏོག་བཅས་ཀྱི་མཛེས་བར་སྣང་། མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་ནི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཤར་ལྷོའི་མཚམས་སུ་ཆགས། དེའི་མཐའ་སྐོར་དུ་ས་དཀར་གསོལ་བའི་མཆོད་རྟེན་ཆུང་ངུ་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྐོར་བ་དང་དབུས་སུ་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ་སེང་གེ་བརྒྱད་ཀྱིས་བརྒྱན། དེའི་བང་རིམ་དང་། ཆོས་འཁོར་བཅུ་གསུམ། ནོར་བུའི་ཏོག་སོགས་ཀྱང་སྤྱིར་ན་གོང་དང་འདྲ། གཙུག་ལག་ཁང་གི་ལྷོ་ནུབ་མཚམས་སུ་མཆོད་རྟེན་དམར་པོ་བཞུགས། དེ་ནི་རྒྱུ་སོ་ཕག་དང་རྡོ་ལས་གྲུབ་ཅིང་དབྱིབས་ཅོང་དྲིལ་ཁ་སྦུབ་པ་ལྟར་དུ་སྣང་བ་བཅས་མཆོད་རྟེན་ཆེན་པོ་རྣམ་བཞིའི་བཀོད་པ་ངོ་མཚར་ཆེ་ཞིང་ནང་དུ་རྟེན་བྱིན་ཅན་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་དུ་མ་བཞུགས་ཡོད། གཙུག་ལག་ཁང་གི་གཞུང་སྒོའི་ལྷོ་ངོས་རྩིག་འགྲམ་དུ་རྡོ་རིང་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐུ་དུས་སུ་བཙུགས། རྡོ་རིང་གི་ཐོག་ཏུ་བོད་ཡིག་ཁོ་ན་ལས་གཞན་གྱི་རྒྱན་རིས་སོགས་གང་ཡང་མེད་པས་གནའ་བོའི་ཉམས་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོད། གཞན་ཡང་འོག་ཁང་རྣམ་དག་སྒོ་གསུམ་གྱི་རྒྱལ་སྒོའི་ཐོག་ཏུ་ཆིང་གོང་མས་བྲིས་པའི་ཀེ་ལོ་ཅ་ལན་（格鲁伽兰）ཞེས་པའི་རྒྱ་ཡིག་གི་སྒོ་པན་ཞིག་བཀལ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་མདུན་གྱི་རྒྱལ་སྒོའི་སྦྲ་གུར་ནང་བོད་ཡིག་བཀོད་པའི་ཅོང་ཆེན་པོ་ཞིག་བཀལ་ཡོད་པ་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་ནང་ཅོང་འདི་ནི་རྒྱལ་བོའི་བསྟན་པར་དད་ཞེན་ཆེ་བའི་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་བཙུན་མོ་འབྲོ་བཟའ་བྱང་ཆུབ་སྒྲོན་གྱིས་ཕུལ་བར་གསུངས། དཔལ་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་འདི་མཁན་སློབ་ཆོས་གསུམ་གྱིས་ཐུན་མོང་ཐོག་ཕྱག་བཏབ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ། འོན་ཀྱང་ཕྱིས་ཀྱི་མི་ལོ་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་རིང་གི་ཟང་ཟིང་དང་བོད་སིལ་བུའི་དུས་ཡུན་ཅུང་རིང་བ་བཅས་ཀྱི་རྐྱེན་པས་དུས་རབས་བཅོ་ལྔ་ནས་དུས་རབས་བཅུ་དྲུག་པའི་མཚམས་སུ་དགོན་པ་འདི་ཐོར་ཞིག་ཏུ་སོང་། དུས་ཕྱིས་ས་ཆེན་ཀུན་དགའ་སྙིང་པོ་སོགས་སྐྱེས་ཆེན་མང་པོས་ཉམས་གསོ་རིམ་པར་མཛད། ངག་རྒྱུན་ལྟར་ན་མི་ལོ་སུམ་བརྒྱའི་གོང་རོལ་དུ་བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་འདིའི་སྔར་གྱི་ཁང་རྒྱུད་རྣམས་མེས་འཇིག་སྐད། ད་ལྟའི་བསམ་ཡས་དགོན་འདི་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་སྐུ་ཐོག་དེ་མོ་རྒྱལ་ཐོག་ཐོག་མའི་སྐབས་ཉམས་གསོ་རྒྱ་ཆེར་མཛད་ནས་བསྒྲུབས། གཙུག་ལག་ཁང་འདི་ཆོས་འཁོར་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ། བསྟན་པ་སྔ་དར་ལ་དམ་པའི་ཆོས་དར་ཡུལ། རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་པཎ་དུ་མ་བྱོན་ཏེ་དམ་པའི་ཆོས་མང་པོ་བསྒྱུར་བའི་གནས་མཆོག གཞི་རྒྱ་ཆེ་ལ་འཕང་མཐོ་བ། རྒྱུ་བཟང་ལ་བཀོད་པ་ལེགས་པ་བཅས་ཡངས་པའི་ནོར་འཛིན་ཁྱོན་དུ་སྙན་གྲགས་ཀྱི་བ་དན་ལྷབ་ལྷུབ་ཏུ་གཡོ་བ་ཞིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་སྐབས་གཏོར་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཕོག་ནས་ནང་གི་རྟེན་རྙིང་ཕལ་ཆེ་བ་བཞུགས་མེད། རིག་གསར་རྗེས་ཉམས་གསོ་བྱས་ཏེ་ད་ཆ་སྔ་རྒྱུན་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད།