ཉེ་ཆར། གསར་འགོད་པས“ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་75འཁོར་བར་བསུ་བ་ཞུ་བའི”བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་གསར་འགྱུར་ཡོངས་བསྒྲགས་ཚོགས་འདུ་རབ་དང་རིམ་པའི་ཐོག་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱས་པ་ལྟར་ན། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱིས་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་སྲུང་སྐྱོང་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྨན་རིན་ཡག་པོ་སྲུང་རྒྱུ་དེ་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་སྡེ་ཚན་གྱི་དོན་ཆེན་ལ་བརྩིས་ནས་དམ་འཛིན་བྱས་ཏེ། རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་འགན་སྲུང་ལས་དོན་ལ་གྲུབ་འབྲས་གསར་པ་ཐོབ་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།

ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་ལམ་ལུགས་མ་ལག་སྔར་བས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། 2023ལོར་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་གཞི་རྩའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་རིམ་པའི་སྤྱི་འདོམས་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར(ཚོད་ལྟའི་ལག་བསྟར)》བཏོན་ནས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་བཟོའི་གཞི་རྩའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་དང་དེ་བཞིན་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་གཞི་རྩའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་སྔོན་ལ་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་སྤྱི་འདོམས་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་། སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་སྲིད་ཇུས་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་སྨན་ཁང་དུ་སྡོད་པའི་སྨན་རིན་རྩིས་ཞུའི་བསྡུར་ཚད་བརྒྱ་ཆའི་གྲངས་2འཕར་ཡོད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ལས་བཟོའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་སྒོ་བསྟེན་སྨན་ཁང་གི་སྨན་བཅོས་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པའི་འགན་སྲུང་ལམ་སྲོལ་དང་མི་སྒེར་གྱི་རྩིས་ཁྲ་ཁྱིམ་ཚང་མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་བཏོན་པས། མི་སྒེར་གྱི་སྨན་བཅོས་འགྲོ་གྲོན་གྱི་ཁུར་པོ་ཡང་དུ་སོང་ཡོད། ནད་ཆེན་འགན་བཅོལ་གྱིས་དམིགས་བསལ་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་མི་སྣ་དང་། མ་མཐའི་འཚོ་བ་འགན་བཅོལ་བྱ་ཡུལ། དབུལ་པོ་བསྐྱར་ལོག་གི་མི་འབོར་སོགས་ཚོགས་སྤྱི་ལ་ཐོག་མའི་ཚད་གཞི་50%དམའ་རུ་གཏོང་བ་དང་འགྲོ་སོང་རྩིས་ཞུའི་བསྡུར་ཚད་5%མཐོ་རུ་གཏོང་བའི་གཟིགས་སྐྱོང་འགན་སྲུང་སྲིད་ཇུས་མུ་མཐུད་ལག་ལེན་བསྟར་བ་རེད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་དམངས་ཕན་རྩ་བར་འཛིན་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་འགན་སྲུང་གསུམ་ལ་དེ་བས་ཁྱབ་་རྒྱ་ཆེ་བ་དང་གཙོ་གནད་སྒྱུར་བཅོས་དེ་བས་གཏིང་ཟབ་པོ་ཡོད། 2023ལོ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་རྒན་ཡོལ་ཞུས་པའི་མི་སྣ་དང་ལས་ཐོག་མི་སྣའི་སྒོ་བསྟེན་སྨན་ཁང་གི་ལོ་འཁོར་གྱི་སྤྱི་འདོམས་རིམ་རྩིས་རྒྱག་པའི་ཐོག་མའི་དངུལ་ཚད་སྒོར་140དང་སྒོར་200བར་སོ་སོར་དམའ་རུ་བཏང་བ་དང་། ལོ་འཁོར་གྱི་འགྲོ་སོང་རྩིས་ཞུ་བྱེད་ཚད་སྒོར་3000ནས་སྒོར་5000བར་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་སྤྱིར་བཏང་སྒོ་བསྟེན་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཐོག་མའི་ཚད་གཞི་དེ་ལོ་འཁོར་གྱི་རིམ་རྩིས་སྒོར་50བར་དམའ་རུ་བཏང་བ་དང་འགྲོ་སོང་རྩིས་ཞུའི་བསྡུར་ཚད་60%ཟིན་ཡོད། རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྒོ་བསྟེན་སྨན་ཁང་གི་དམིགས་བསལ་ནད་གཞི་ནི་ཆེ་གྲས་36གི་ནད་རིགས་51ལ་ཁྱབ་ཡོད་པ་དང་རྩིས་ཞུའི་བསྡུར་ཚད་90%ཟིན་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་ནད་ཆེན་འགན་བཅོལ་གྱི་གུན་གསབ་ཚད་གཞི་མི་རེར་ལོ་རེར་སྒོར་ཁྲི་14ཟིན་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་གི་སྨན་བཅོས་རོགས་སྐྱོབ་དང་དམིགས་བསལ་ཚབས་ཆེའི་ནད་གཞིའི་སྨན་བཅོས་རོགས་སྐྱོབ་ལོ་འཁོར་གྱི་ཚད་གཞི་མཐོ་ཤོས་སྒོར་ཁྲི་15དང་སྒོར་ཁྲི་30ཟིན་ཡོད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ཐེབས་རྩའི་ལྟ་འདོམས་བྱེད་ཤུགས་སྔར་བས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་། སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་ཞབས་ཞུར་སྔར་བས་གསོན་ཤུགས་ལྡན་ཡོད། བསྡོམས་རྩིས་བྱས་པར་གཞིགས་ན། 2019ལོ་ནས་བཟུང་ལྗོངས་ཡོངས་སུ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་གནས་གཏན་འཁེལ་གྱི་སྨན་རྫས་སྒྲིག་གཞི(ཐེངས)8597ལ་ཞིབ་བཤེར་བྱས་པ་རེད། 2024ལོའི་ཟླ་5ཚེས་1ཉིན་ནས་བཟུང་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མི་འགན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་མཁན་གྱིས་ཞིང་ཆེན་བསྒྲལ་ནས་ཡུལ་གཞན་དུ་སྨན་བཅོས་ལ་སྤྱོད་པའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་ཨང་རྟགས་བསྟན་མ་ཐག་རང་འགུལ་ངང་ཐོ་འགོད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་ས་གནས(གྲོང་ཁྱེར)དང་རྫོང(ཆུས)ཁག་གི་སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུའི་ཚོམས་ཆེན་གྱིས་འགན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་པའི་ཐོ་འགོད་དང་ཡུལ་གཞན་དུ་སྨན་བཅོས་ཐོ་འགོད་སྙན་སེང་སོགས་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་གྱི་སྒྲུབ་གཉེར་ཞབས་ཞུ་ཁག་28གཉེར་ཏེ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། གྲོང་ཁྱེར། རྫོང་བཅས་རིམ་པ་གསུམ་གྱི“སྐར་ཁུང་གཅིག་སྒྲུབ”དང“གསལ་ཐོ་གཅིག་གི་རྩིས་རྒྱག”མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད།

བུ་བཙའི་སྲིད་ཇུས་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་འབོར་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ཐད། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་བཅོས་འགན་སྲུང་སྡེ་ཚན་གྱིས་ལས་བཟོའི་བུ་བཙའི་འགན་བཅོལ་སྲིད་ཇུས་བཟོ་བཅོས་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ཞིང་།《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་བཟོའི་བུ་བཙའི་འགན་བཅོལ་བྱེད་ཐབས》ཀྱི་གཏན་འབེབས་དང་མཐུན་པའི་རིགས་ཡིན་ཕྱིན། ཐེངས་གཅིག་ལ་བུ་བཙའི་སྨན་བཅོས་འགྲོ་གྲོན་འགན་གཙང་ལེན་པའི་སྲིད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་ཕྲུ་གུ་སྐྱེས་པར་སྒོར་6000དང་གཤགས་བཅོས་བྱས་ནས་བཏོན་པར་སྒོར་8000(ཕྲུ་གུ་མ་བཙས་སྔོན་གྱི་བརྟག་དཔྱད་གྲོན་དངུལ་ཚུད)སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། ཕྲུ་གུ་མཚེ་མ་ཡན་སྐྱེ་བའི་ཐད་ཕྲུ་གུ་གཅིག་མང་དུ་སྐྱེས་ཚེ། བུ་བཙའི་སྨན་བཅོས་འགྲོ་གྲོན་དེ་གོང་གསལ་གྱི་འགན་གཙང་ལེན་ཚད་གཞིའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་15%མང་དུ་གཏོང་གི་ཡོད། ལས་བཟོས་ཕྲུ་གུ་བཙའ་བར་ཉིན་120ཡི་བུ་བཙའི་ཕོགས་སྣོན(ཕྲུ་གུ་མ་བཙས་སྔོན་གྱི་འཁོར་ཞག་ཉིན15ཚུད)ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཕྲུ་གུ་བཙའ་དཀའ་བར་ཉིན་15མང་དུ་གཏོང་བ་དང་། ཕྲུ་གུ་མཚེ་མ་ཡན་སྐྱེ་བའི་ཐད་ཕྲུ་གུ་གཅིག་མང་དུ་སྐྱེས་ན་ཉིན་15མང་དུ་གཏོང་བ། ཕྲུ་གུ་གཉིས་དང་དེའི་ཡན་གྱི་ཕྲུ་གུ་སྐྱེས་ནས་ཟླ་4འམ་དེའི་ཡན་དུ་གསོན་རིགས་ལ་ཉིན་30མང་དུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། “བུ་བཙའི་རྒྱབ་སྐྱོར་སྲིད་ཇུས་མ་ལག་དང་ལྕག་སྐུལ་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་བུ་བཙའི་མཛའ་གྲོགས་རྣམ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་བསྐྲུན་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུའི”སྐོར་གྱི་ཏང་གི་སྐབས་ཉི་ཤུ་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པའི་སྒྱུར་བཅོས་བཀོད་སྒྲིག་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་གཏིང་ཟབ་བྱ་ཆེད། 2024ལོའི་ཟླ་9ཚེས་1ཉིན་ནས་བཟུང་སྨན་བཅོས་རང་བཞིན་གྱི་སྐྱེ་འཕེལ་རམ་འདེགས་རིགས་ཀྱི་ལག་རྩལ་དང་བུ་བཙའི་ཟུག་གཅོག་གི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་རྣམ་གྲངས་དེ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ཐེབས་རྩའི་གཏོང་སྤྲོད་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་བཅུག་པ་རེད།

མང་ཚོགས་ཁག་གཅིག་གི་ཡོང་འབབ་མང་པོ་མེད་པས། འགན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་པའི་གྲོན་དངུལ་སྤྲོད་པ་དང་སྨན་བཅོས་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་ཅུང་ཆེ་བའི་གནད་དོན་སྐོར་ལ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་2022ལོར《དམིགས་བསལ་ཚབས་ཆེའི་ནད་གཞིའི་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་དང་རོགས་སྐྱོབ་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར》བཏོན་པའི་ནང་གཏན་འབེབས་ཁ་གསལ་བྱས་པ་སྟེ། གཅིག་ནས་དམིགས་བསལ་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་མི་སྣ་དང་། དྭ་ཕྲུག(སྐྱོང་མཁན་མེད་པའི་བྱིས་པ་ཚུད་པ) རིམ་པ་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ཚབས་ཆེན་བཅས་ལ་གྲོན་དངུལ་སྤྲོད་པའི་རིམ་པ་མཐོ་ཤོས(2024ལོར་སྒོར་380ཡིན་པ)གཞིར་བཟུང་གྲངས་ཚང་ངང་རོགས་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་དང་། མ་མཐའི་འཚོ་བའི་འགན་ལེན་བྱ་ཡུལ་དང་། མ་མཐའི་འགན་སྲུང་ཚད་གཞིར་སླེབས་ཉེར་ཡོད་མཁན། དེ་བཞིན་དབུལ་པོ་བསྐྱར་ལོག་སྔོན་འགོག་གི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་བཅུག་པའི་ཡོང་འབབ་དམའ་བའི་མི་འབོར་སོགས་ལ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོན་དངུལ་སྤྲོད་པའི་རིམ་པ་མཐོ་ཤོས(2024ལོར་སྒོར་380ཡིན་པ)ལ་གཞིགས་ནས་90%ཡི་གྲངས་བཅད་རོགས་སྐྱོར་བྱ་རྒྱུ་དང་མི་སྒེར་གྱིས་སྤྲོད་དགོས་10%ནི་སྒོར་38ཡིན་པ་རེད། 2024ལོར་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱིས་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་མང་ཚོགས་དང་དེ་བཞིན་ཡོང་འབབ་དམའ་བའི་མང་ཚོགས་ཁྱོན་ཁྲི་37.78ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱས་པ་དང་རོགས་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་1.25ཟིན་ཡོད། གཉིས་ནས་རོགས་སྐྱོར་བྱ་ཡུལ་གྱི་སྲིད་ཇུས་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་མི་སྒེར་གྱིས་སྤྲོད་དགོས་པའི་སྨན་རིན་ལ་ལོ་འཁོར་གྱི་རོགས་སྐྱོར་གྲངས་བཅད་ནང་དུ་རིགས་དང་པོ(དམིགས་བསལ་གྱི་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་མི་སྣ)དང་རིགས་གཉིས་པར[དྭ་ཕྲུག(སྐྱོང་མཁན་མེད་པའི་བྱིས་པ་ཚུད་པ) རིམ་པ་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ཚབས་ཆེན]གྲངས་ཚང་སྤྲོད་པ་དང་། རིགས་གསུམ་པར(མ་མཐའི་འཚོ་བའི་འགན་ལེན་བྱ་ཡུལ)95%སྤྲོད་པ། རིགས་བཞི་པར(མ་མཐའི་འགན་སྲུང་ཚད་གཞིར་སླེབས་ཉེར་ཡོད་མཁན་དང་དེ་བཞིན་དབུལ་པོ་བསྐྱར་ལོག་སྔོན་འགོག་གི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་བཅུག་པའི་ཡོང་འབབ་དམའ་བའི་མི་འབོར)བསྡུར་གྲངས་90%ལ་སྤྲོད་པ་བཅས་ལྟར་རོགས་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུ་རེད། 2024ལོའི་ཟླ་དང་པོ་ནས་བདུན་པའི་བར་ལྗོངས་ཡོངས་སུ་མི་ཐེངས་ཁྲི་60.47ལ་སྨན་བཅོས་རོགས་སྐྱོབ་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་རྒྱུ་བྱུང་བ་དང་རོགས་སྐྱོབ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་9562.74ཟིན་ཡོད་པ་རེད།