“འཐབ་ཕྱོགས་དང་པོའི་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་ལས་དོན་ཡག་པོ་སྒྲུབ་པ་ནི་རང་ཉིད་ཀྱི་འདོར་ཐབས་མེད་པའི་འགན་འཁྲི་ཞིག་རེད”རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཞིབ་འཇུག་ཁང་ཀྲུང་ལུགས་སྨན་དང་བོད་སྨན་ཞིབ་བཤེར་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རེན་ལན་ཅུན་གྱིས་འཐབ་ས་དང་པོའི་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་གྱི་ལས་གནས་སུ་ལས་ཀ་བྱས་ནས་ལོ་15འགྲོ་གི་ཡོད། དེ་ཡང་ཐོག་མའི་ཞིབ་བཤེར་བ་དཀྱུས་མ་ཞིག་ནས་རིམ་བཞིན་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཐད་ཉམས་མྱོང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཞིག་ཏུ་འཚར་ལོངས་བྱུང་ཡོད།

ལན་ཅུན་དང་འདྲ་བའི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཞིབ་བཤེར་མི་སྣ་ཡོངས་ཀྱིས“མང་ཚོགས་ཀྱི་བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་བྱེད་པའི”དམིགས་ཡུལ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་བློ་ལ་བརྟན་པོར་བཅངས་ནས་ཉིན་ལྟར་ལས་གོས་དཀར་པོ་གྱོན་པ་དང་ཁ་རས་བརྒྱབ་ནས་ཚོད་ལྟ་ཁང་ཁག་དབར་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་བྱེད་ལ། སྐབས་འགར་ཚོད་ལྟའི་གྲངས་གཞི་འཚོལ་བ་དང་། སྐབས་འགར་སྨན་རྫས་དང་བཟའ་བཅའི་གྲུབ་ཆ་བཟང་ངན་ལ་དབྱེ་ཞིབ་ཞིབ་ཚགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཞིབ་འཇུག་ཁང་1975ལོར་བཙུགས་པ་དང་སྔོན་མ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཁང་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཡང་ལྗོངས་ནང་ཁུལ་གྱི་བཟའ་བཅའ་དང་། སྨན་རྫས། བྱུག་རྫས། སྨན་བཅོས་ཡོ་བྱད། དེ་བཞིན་དྭངས་གཙང་ཁོར་ཡུག་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་ལེན་དང་ཚན་ཞིབ་གཞི་གཅིག་གི་ཞིབ་བཤེར་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་ཁུངས་ཤིག་རེད། ལས་ཁུངས་དེར་སྔ་རྗེས་སུ་འགག་སྒོ་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཡིས“ནང་འདྲེན་སྨན་རྫས་འགག་སྒོའི་ཞིབ་དཔྱད་ལས་ཁུངས”དང་། བཟོ་ལས་དང་ཆ་འཕྲིན་ཅན་པུས“བཟའ་བཅའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་བདེ་འཇགས་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་ལེན་ལག་རྩལ་གྱི་དཔེ་སྟོན་ལྟེ་གནས”རྒྱལ་ཁབ་ཁྲོམ་ར་ལྟ་འདོམས་སྤྱི་ཁྱབ་ཅུས་ཀྱིས“བཟའ་བཅའི་བསྐྱར་བཤེར་ལས་ཁུངས”རྒྱལ་ཁབ་སྨན་རྫས་ལྟ་འདོམས་ཅུས་ཀྱིས“ཀྲུང་ལུགས་སྨན（བོད་སྨན）སྤུས་ཚད་ལྟ་སྐུལ་ཚོད་འཛིན་གཙོ་གནད་ཚོད་ལྟ་ཁང”བཅས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་བཞག་ཡོད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གིས“དོན་ཆེན་བཞིར”དམིགས་པ་དང“འཛུགས་གཏོད་བཞིར”ཤུགས་རྒྱག་པ་དང་། “ཆབ་སྲིད་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་སྐྲུན་པ་དང་། ལས་སྒོར་བརྟེན་ནས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་འཛུགས་པ། ཤེས་ལྡན་པར་བརྟེན་ནས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་དར་སྤེལ། ཚན་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བ། ཞིབ་འཇུག་ཁང་ལ་དོ་དམ་ནན་པོ་བྱེད་པ་བཅས་ལས་ཀའི་དམིགས་ཚད་དུ་བྱས་ནས་བཟའ་བཅའ་དང་། སྨན་རྫས། སྨན་བཅོས་ཡོ་ཆས། བྱུག་རྫས་བཅས་ལ་ལྟ་སྐུལ་འཐེན་བཤེར་བྱེད་ཤུགས་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་དང་སྨན་རྫས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་འགོག་སྲུང་འཛིང་རགས་བརྟན་དུ་བཏང་ཡོད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཞིབ་འཇུག་ཁང་དེས་ཐོན་སློབ་ཞིབ་གསུམ་མཉམ་འགུལ་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཟབ་ཏུ་བཏང་བ་དང་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁབ་སྨན་རྫས་ལྟ་འདོམས་ཅུས་ཀྱི་ཀྲུང་ལུགས་སྨན（བོད་སྨན）གྱི་སྤུས་ཚད་ཚོད་འཛིན་གཙོ་གནད་ཚོད་ལྟ་ཁང་སྐྲུན་པར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་ཚན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་ཚད་བརྒལ་རང་བཞིན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད།

—— བོད་སྨན་ཚད་ལྡན་གྱི་ལོ་གསུམ་བྱ་སྤྱོད་འཆར་གཞི་ལག་ལེན་བསྟར་ནས་དུས་བཀག་ལྟར་ས་གནས་ཀྱི་ཚད་གཞི་112དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྨན་རྫས་སྤུས་ཚད་ཚད་གཞི་40ལ་ཞིབ་འཇུག་སོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ལེགས་སྒྲུབ་བྱས་པ་མ་ཟད། ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་136ཟིན་པའི་ཞིབ་འཇུག་དཔྱད་གཞི་བཟོས་ཏེ་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་སྨན་རྫས་ལྟ་འདོམས་ལ་ཐབས་ཇུས་ཀྱི་གཞི་འཛིན་ས་མཁོ་འདོན་དང་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་བོད་སྨན་ཐོན་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རམ་འདེགས་བྱས་ཡོད།

—— 《བོད་སྨན་ཁག་95ཡི་ཚད་གཞི》ལ་བཟོ་བཅོས་རྒྱག་པའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྨན་རྒྱུའི་ཚད་གཞི་33ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པས་བོད་སྨན་ཐོན་སྐྱེད་ཚད་ལྡན་ཅན་དང་། སྤུས་ཚད་ཚོད་འཛིན་ཅན། སྨན་ལུགས་མཐུན་སྤྱོད་པ་བཅས་ཀྱི་དམིགས་ཚད་བསྒྲུབས་ཡོད།

—— “ཞིང་ཆེན་ལྔ་མཉམ་སྒུལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་བོད་སྨན་འཕེལ་རྒྱས་དོན་གཉེར་བྱེད་པའི”བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་ཀྲུང་གོའི་བོད་སྨན་ཐོན་ཁུངས་མཛོད་ཀྱི་ལས་སྟེགས་དྲ་ཐོག་ཏུ་དངོས་སུ་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། མིག་སྔའི་བར། ཀྲུང་གོའི་བོད་སྨན་ཐོན་ཁུངས་མཛོད་དུ་སྨན་རྒྱུ་རིགས་1541གི་ཡིག་ཐོག་ཆ་འཕྲིན་བླུགས་པ་དང་། སྨན་སྣ་ཁ་319ཞིབ་དཔྱད་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ། སྨན་རྫས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་590བླུགས་པ། སྨན་སྣ་ཁ་523གྱི་ཞིབ་དཔྱད་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ། སྨན་རྒྱུ་སྣ་ཁ400འཚོལ་བསྡུའི་འཆར་གཞི་བཟོས་པ། སྨན་རྒྱུ་སྣ་ཁ250འཚོལ་བསྡུ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཡོད།

—— རིག་གཞུང་དཔྱད་རྩོམ་100ལྷག་ཙམ་སྤེལ་བ་དང་གསར་གཏོད་ཀྱི་ཁེ་བེད་བདག་ཐོབ་1ཐོབ་པ་མ་ཟད། གྲུབ་འབྲས་གཞན་སྒྱུར་ཐད་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོན་ཏེ་བོད་སྨན་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་ཞིབ་འཇུག་ཐད་གཙོ་གནད་ཚོད་ལྟ་ཁང་གི་སྣེ་ཁྲིད་ནུས་པ་བཏོན་ཡོད།

“ཚན་ཞིབ་ཀྱི་ཐད་གཡུར་ཟའི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པ་དེ་ཞིབ་བཤེར་ལས་དོན་པ་ཡོངས་ཀྱིས་ལས་གནས་བརྟན་སྲུང་དང་བློས་གཏོང་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། ང་ཚོའི་ཚོགས་པའི་ཁོངས་མི་ཡོངས་ཀྱིས‘ནན་ཤོས་བཞིའི’ཚད་གཞི་ལྟར་རང་ཉིད་ལ་བླང་བྱ་ནན་པོ་བཏོན་ནས་ཚོད་ལྟར་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པ་དང་། འཕྲུལ་ཆས་ལ་ཐོ་ཡོད་པ། གྲངས་གཞི་ཁུངས་བཙན་པོ། སྙན་སེང་རིན་ཐང་ལྡན་པ་བཅས་བྱེད་གང་ཐུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད”ཅེས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཡོན་ཀྲང་གཞོན་པ་ཉི་སྒྲོན་གྱིས་བཤད།

འགོ་འཛུགས་ས་གསར་པར་གཞི་ཚུགས་ནས། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཟའ་བཅའ་དང་སྨན་རྫས་ཞིབ་བཤེར་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ལས་དོན་མི་སྣ་ཡོངས་ཀྱིས་ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་མ་བརྗེད་པར་འགན་འཁྲི་བློ་ལ་བརྟན་པོ་བཅངས་ནས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བཟའ་བཏུང་དང་སྨན་རྫས་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་ནུས་ལྡན་དང་རང་ལྗོངས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་དང་སྨན་རྫས་ཐོན་ལས་ཀྱི་སྐྱོན་བྲལ་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཆེད་རང་ཉིད་ཀྱི་ལེགས་སྐྱེས་མུ་མཐུད་འབུལ་བཞིན་མཆིས།