ཉེ་ཆར། “མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ། སེ་འབྲུ་ལྟར་སེམས་པ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ”ཞེས་པའི་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལོ་ཆུང་གི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་ལག་ལེན་སྒར་སའི་བྱེད་སྒོ་སྐབས་དྲུག་པ་ལྷ་སར་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། འདི་ནི་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལོ་ཆུང་གི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་ལག་ལེན་སྒར་སའི་བྱེད་སྒོ་སྐབས་དྲུག་པར་ཞུགས་མཁན་གཞོན་ནུ་ལོ་ཆུང་ཚོས་མཉམ་པར་རྒྱག་བཞིན་པ།

“ཕན་ཚུན་བརྩེ་བས་ཁེངས་པའི་རྒྱ་བོད་ཁྱིམ་ཚང་ནི་ཇ་དང་ཚྭ་ལྟ་བུ་རེད”ཅེས་པ་ནི་བོད་རིགས་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱུན་དུ་ཤོད་པའི་གཏམ་ཞིག་རེད་ལ། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མཐུན་སྒྲིལ་ཆེ་མོའི་གསོན་ཉམས་དོད་པའི་མཚོན་ཚུལ་ཞིག་ཀྱང་རེད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཏང་གི་མི་རིགས་ལས་དོན་གྱི་མཛད་ཕྱོགས་དང་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་འདུས་གྲུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་རྒྱུ་དེ་བོད་ལྗོངས་བརྟན་ལྷིང་དང་བོད་ལྗོངས་དར་རྒྱས་བྱ་གཞག་གི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོར་ཁྱབ་པར་བྱེད་པ་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་ཧུར་ཐག་བྱེད་པ། མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་དབར་འགྲོ་འོང་དང་། སྤེལ་རེས། མཉམ་འདྲེས་བཅས་སྔར་བས་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་དེ་ཉིད་ས་མཐོའི་ས་གཞི་ཆེ་མོར་རྩ་བ་ཚུགས་ནས་མྱུ་གུ་འབུས་པ་དང་མེ་ཏོག་བཞད་ནས་འབྲས་བུ་སྨིན་པ་བཅས་བྱས་ཏེ། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་བསྐྱར་དར་རླབས་པོ་ཆེའི་ཕུགས་འདུན་ཐུན་མོང་ཐོག་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པའི་བརྗིད་ཆེའི་སྟོབས་ཤུགས་ཤིག་མཉམ་དུ་འདུས་ཡོད།

མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་དེ་ཉིད་ཡུལ་ལྗོངས་མཛེས་ཤོས་སུ་གྱུར་པ།

“《བར་སྐོར་སྒོ་ར་བྱང་མ》ཞེས་པ་དེས་ཆུང་ས་ནས་ཆེ་ས་མཐོང་བ་བྱས་ཏེ་བབ་ཆགས་ཤོས་དང་དྲོ་སྐྱིད་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་རྩ་ཆེའི་མི་རིགས་ཀྱི་བརྩེ་སེམས་མཚོན་ཡོད་པས། ང་ཚོས་མིག་ལ་གཅེས་སྤྲས་བྱེད་པ་ལྟར་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་གཅེས་སྤྲས་བྱེད་པའི་ཡིད་ཆེས་དང་ཆོད་སེམས་དེ་བས་བརྟན་དུ་ཕྱིན་སོང” དེ་ནི་གཏམ་བརྗོད་ཟློས་གར《བར་སྐོར་སྒོ་ར་བྱང་མ》ལྷ་སར་འཁྲབ་སྟོན་བྱས་རྗེས་ལྟད་མོ་བར་བྱུང་བའི་གཅིག་གྱུར་ངོས་འཛིན་ཞིག་རེད།

མི་སེར་གྱི་འཚོ་བ་གར་སྟེགས་ཐོག་མཚོན་པར་བྱས་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་དང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཡག་པོ་ཤོད་རྒྱུ་ནི་རང་ལྗོངས་ཀྱིས་དུས་རབས་གསར་པའི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་ལས་དོན་ཡག་པོ་སྒྲུབ་པ་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་བྱ་གཞག་གི་རྣམ་པ་གསར་པ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་གཏོད་པའི་མཚོན་ཚུལ་ཞིག་རེད།

ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་རང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་མི་རིགས་ཁག་གིས་ཐུན་མོང་ཐོག་མཐུན་སྒྲིལ་འབད་འཐབ་དང་ཐུན་མོང་ཐོག་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བའི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་ཁོང་དུ་བརྟན་པོར་ཆུད་པར་བྱས་ཏེ། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བར་བསམ་ཕྱོགས་གསར་པ་དང་བྱ་ཐབས་གསར་པ་འཚོལ་ཞིབ་ཟམ་མི་ཆད་པར་བྱས་ཡོད།

—— མི་རིགས་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་དང་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དགོངས་པ་གལ་ཆེན་ཆ་ཚང་བ་དང་། གནད་ལ་འཁེལ་བ། ཕྱོགས་ཡོངས་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་དམིགས་ཏེ། 《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་སྲོལ་ཡིག》བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱས་ནས་བསམ་བློ་དང་བྱ་སྤྱོད་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་ཀྱི་ཐབས་ཇུས་བཀོད་སྒྲིག་ཐོག་གཅིག་གྱུར་ཡོང་བར་བྱས་ཡོད།

—— ཏང་གིས་མི་རིགས་ལས་དོན་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འགོ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་ལས་དོན་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོ་དང་ཕྱོགས་ཁག་ཚང་མར་ཁྱབ་པ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས། དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་མི་རིགས་ལས་དོན་གྱི་བཀོད་པའི་སྒྲོམ་གཞི་ཆེན་པོའི་འོག་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་ལས་དོན་གྱི་རྣམ་པ་བཏོད་པ་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་རང་བཞིན་དང་བརྒྱུད་རིམ་རང་བཞིན་གྱི་ཟུར་ཚད་ཐོག་ནས་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་ལས་དོན་གྱི་མ་ལག་བཏོད་ཡོད།

2022ལོར་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཏང་ཨུད་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་མི་རིཌ་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་བཟང་མཉམ་སྡེབ་150དང་དཔེ་བཟང་མི་སྒེར་200ལ་གཟེངས་བསྟོད་བྱས་པ་དང་། “མི་རིཌ་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་ཡག་ཤོས”100དཔྱད་འདེམས་བྱས་པ། ཚན་པ་251ལ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིཌ་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་བཟང་ས་ཁུལ(གྲོང་ཁྱེར)དང་། དཔེ་བཟང་རྫོང(ཆུས) དཔེ་བཟང་ཚན་པ་སོགས་ཁག་དང་པོའི་སྒོ་བྱང་བཀལ་ནས་མིང་བཏགས་ཡོད།

མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་ས་བོན་མི་སེམས་སུ་གཏིང་ཟབ་ཟུག་པ།

དུས་རབས་གོང་མའི་ལོ་རབས་60པའི་དུས་འགོར་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་གམ་པ་རྫོང་དུ་བཅའ་སྡོད་བྱས་ནས་རྒྱལ་སྲུང་མཐའ་སྲུང་བྱས་པ་དང་དུས་མཚུངས་ད་དུང་ས་གནས་དེ་གའི་དབུལ་པོར་འཚམས་འདྲི་དང་སྨན་སྐྱེལ་བར་བསྐྱོད་ཡོད། གམ་པ་རྫོང་གྲང་རླུང་ཤང་གནས་གྲོང་ཚོའི་ཡུལ་མི་ལྷ་སྐྱིད་1933ལོར་སྐྱེས་པ་དང་བོད་རྙིང་པའི་བཀས་བཀོད་རྒྱུད་འཛིན་ཞིང་བྲན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་མུན་ནག་དང་གདུག་རྩུབ་བརྒྱུད་མྱོང་བས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་བོད་ལྗོངས་གསར་པའི་འོད་ཟེར་དང་དྲོ་སྐྱིད་ལ་དེ་བས་གཅེས་སྤྲས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

དམག་དམངས་ཀྱིས་ཉ་ཆུ་ལྟ་བུའི་འབྲེལ་བ་བཙུགས་པ་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་རྡོག་རྩ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ། ལྷ་སྐྱིད་ཁྱིམ་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ལས་རང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིཌ་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་ཐོག་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དང་ཐུན་མོང་ཐོག་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་འགྲོ་བའི་གསོན་ཉམས་དོད་པའི་རྣམ་པ་མངོན་ཡོད། ད་ཆ་འདྲ་མཉམ་དང་། མཐུན་སྒྲིལ། རོཌ་རེས། ཞི་མཐུན་བཅས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་མི་རིགས་འབྲེལ་བ་མི་སེམས་སུ་གཏིང་ཟབ་ཟུག་པ་དང་། སྤུན་ཉེ་འཆམ་མཐུན་དང་ལྟ་རེས་སྐྱོང་རེས་ཀྱི་དྲོ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་རྣམ་པ་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོའི་གང་སར་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད།

ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་མེ་ཟོན་རོགས་སྐྱོབ་ཉིང་ལག་རུ་ཁག་གི་གཞི་རིམ་བཀོད་འདོམས་པ་བསྟན་འཛིན་འཇིགས་མེད་ཀྱིས་རྒྱ་རིགས་ཀྱི་རྨོ་བོ་ཞིག་དང་ཆ་སྒྲིག་གཉེན་འཚོལ་བྱས་ནས། ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་ངང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་མི་སེམས་འགུལ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་འབྲི་བཞིན་ཡོད།

ལྷ་ས་རྒྱལ་མཚམས་འཛུལ་སྒྲོལ་མཐའ་མཚམས་ཞིབ་བཤེར་ས་ཚིགས་ཀྱི་མི་དམངས་ཉེན་རྟོག་པ་ཉི་མ་ལྷ་མོའི་ཁྱིམ་ནི་མཐུན་སྒྲིལ་དང་འཆམ་མཐུན་གྱི་མི་རིགས་མང་བའི་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་མོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཁྱིམ་ཚང་གི་ཁོངས་མིའི་དབར་མཐུན་སྒྲིལ་མཛའ་བརྩེ་དང་འབྲེལ་བ་ཞི་མཐུན་གྱི་གཏམ་བཟང་ཀུན་ཏུ་གྲགས་ཡོད།

མཐུན་སྒྲིལ་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བའི་ཐད་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ།

ཉིང་ཁྲི་རུན་ཤིན་ཁེ་ལས་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་ནི་བོད་ཀྱི་ཁེ་ལས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། ལས་བཟོར་བོད་རིགས་དང་། རྒྱ་རིགས། ཧུའེ་རིགས། མོན་པ་རིགས། ལྷོ་པ་རིགས། ལི་སུའུ་རིགས་སོགས་མི་རིགས་10ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དང་། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་མིས་50%ཙམ་གྱི་བསྡུར་གྲངས་བཟུང་ཡོད།

ཁེ་ལས་ཤིག་གིས་ཕྱོགས་གཅིག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་པ་དང་། ཕྱོགས་གཅིག་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ནས་ས་ཁོངས་གཅིག་གི་མང་ཚོགས་ཕྱུག་འགྱུར་ཡོང་བར་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཤིང་། ཉིང་ཁྲི་རུན་ཤིན་ཁེ་ལས་ཚད་ཡོད་ཀུང་སིས་ཐོན་ལས་དང་། ལས་ཞུགས། རྩལ་ནུས་སྐུལ་ཁྲིད། སྤྱི་ཕན་ཞལ་འདེབས་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལས་དོན་ལ་ནུས་ཤུགས་བཏོན་པར། རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ས་གནས་དེ་གའི་མང་ཚོགས་མི་ཐེངས་ཁྲི་1ལྷག་ཙམ་ལས་ཞུགས་ཐུབ་ཡོད། ཁེ་ལས་ཀྱིས་ལོ་ལྟར་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་4ཡི་སློབ་མ་700ལ་གནད་སྨིན་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པ་དང་། ཐག་རིང་ལུང་ཁུག་གི་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཕུལ་བྱུང་སློབ་ཆེན་སློབ་མ་40ལྷག་ཙམ་ལ་རྒྱུན་མཐུད་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པ། འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་བཀོད་དང་རིག་གནས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཡུལ་སྐྲུན་རོགས་བྱེད་པ། དབུལ་སྐྱོར་གྱི་ཁེ་འབབ་བགོ་བ་དང་ཞལ་འདེབས་བཅས་ལ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་སྒོར་ཁྲི་3000ལྷག་ཙམ་བཏང་ཡོད།

ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་འདུས་གྲུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་པར་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་གྱི་ལས་དོན་སྒྲུབ་དགོས་ལ། སྐད་གྲགས་མེད་པར་ལས་དོན་འབོར་ཆེན་ཡང་སྒྲུབ་དགོས།

“མི་རིགས་ཁག་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ལྟར་ཡིན་ལ་ཁྱིམ་མི་ཚང་མར་འཚོ་བ་ཡག་པོ་སྐྱེལ་དུ་འཇུག་དགོས” བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་བབ་ཆགས་པའི་སྐད་ཆ་དེ་མི་སེམས་སུ་གཏིང་ཟབ་ཟུག་ཡོད། མཐུན་སྒྲིལ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྟན་ལྷིང་འགན་ལེན་དང་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་བརྟེན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་ཤིང་། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ནི་བོད་ཀྱི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་ལྷིང་གི་རྨང་རྡོ་ལྟ་བུ་དང་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོའི་མི་རིགས་ཁག་གི་བུ་ཕྲུག་གི་སྲོག་རྩ་ལྟ་བུ་རེད།

ད་ཆ་རང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་སྣང་ཆེན་དང་འཕེལ་རྒྱས་དོན་གཉེར་བྱེད་པའི་བསམ་འདུན་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཡོད་ཅིང་། ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་འགྱུར་མེད་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་འོག་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་བུ་ཕྲུག་གིས་མུ་མཐུད་འབད་འཐབ་བྱས་ནས། བོད་ལྗོངས་འདི་ཉིད་སྔར་བས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་ཞིག་བསྐྲུན་ཐུབ་ངེས་རེད།